L.P.

TEMAT

WIEK XX

DOPUSZCZAJACY

DOSTATECZNY

DOBRY

BARDZO DOBRY

CELUJĄCY

1

System
wersalski. Mapa polityczna Europy po I wojnie

światowej

- wie, że w latach 1919-1920 obradowała w Paryżu konferencja pokojowa i wymienia jej najważniejsze postanowienia (traktaty pokojowe)

- zna pojęcia: konferencja pokojowa w Paryżu i system wersalski, umie wskazać na mapie nowe państwa, które wyodrębniły się po I wojnie światowej w Europie.

charakteryzuje założenia systemu wersalskiego i jego funkcjonowanie w praktyce, umie wyjaśnić, dlaczego powstanie nowych państw

nie rozwiązało problemów narodowościowych w Europie

opisuje funkcjonowanie systemu wersalskiego i waszyngtońskiego, zna pojęcia: plan Dawesa i plan Younga, opisuje sytuację wewnętrzną w państwie radzieckim w latach 1919-1934, rozwija skróty: ZSRR, OGPU, NKWD, NEP.

-charakteryzuje problemy polityczne Europy, Azji i Ameryki po zakończeniu I wojny światowej, przedstawia obraz powojennego społeczeństwa

2

Świat w okresie

międzywojennym.
Kryzys gospodarczy.

- uczeń wie, że w latach 1929-1933 panował w gospodarce wielki kryzys gospodarczy, wymienia jego najważniejsze cechy

- zna problematykę wielkiego kryzysu gospodarczego lat trzydziestych: przyczyny, czas trwania; umie wskazać na mapie politycznej świata w okresie

międzywojennym USA i ZSRR

- charakteryzuje przyczyny, przejawy i następstwa wielkiego kryzysu, zna rolę Stanów Zjednoczonych

w gospodarce światowej, omawia sytuację wewnętrzną

w państwie radzieckim w latach trzydziestych, zna pojęcia: interwencjonizm państwowy,

- charakteryzuje sytuację na świecie w latach dwudziestych i trzydziestych XX w., omawia po stęp techniczny, jaki dokonał się w latach 1918-1939,umie opracować  temat sytuacja wewnętrzna w ZSRR w latach trzydziestych

- umie wykazać znaczenie kolonializmu w światowej gospodarce

3

Kryzys europejskiego parlamentaryzmu

- wie, kiedy i w jakich państwach narodził się nazizm i faszyzm, zna nazwiska Adolfa Hitlera i Benito Mussoliniego

- zna systemy sprawowania władzy przez faszystów i nazistów oraz definiuje ustrój totalitarny,autorytarny umie wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z tematem, umie wskazać na mapie politycznej Europy państwa.

- umie wykazać, że systemy polityczne istniejące w latach trzydziestych w ZSRR, Niemczech i Włoszech miały charakter totalitarny, wyjaśnia podłoże społeczne, które umożliwiło faszystom i nazistom dojście do władzy

- charakteryzuje systemy totalitarne, metody sprawowania władzy, polityki nazistów wobec Żydów, umie wyjaśnić pojęcia związane z tematem, umie opracować analizę na temat totalitaryzmu

- dokonuje analizy porównawczej państw faszystowskich i komunistycznych na wybranych przykładach, określa obiektywizm źródeł.

4.

Polityka państw totalitarnych. Geneza II wojny światowej.

- wie, że w latach 1936-39 toczyła się w Hiszpanii wojna domowa, zna sojuszników obu walczących stron, wie, czym była oś Rzym-Berlin-Tokio, zna najważniejsze postanowienie konferencji w Monachium

 - charakteryzuje okoliczności przyłączenia Austrii do Niemiec i upadku Czechosłowacji, zna poję

cia: Anschluss, konferencja w Monachium, protektorat

Czech i Moraw

- zna okoliczności powstania „osi", przyłączenia Austrii do Niemiec i upadku Czechosłowacji, umie wskazać na mapie politycznej Europy okresu międzywojennego: Hiszpanię, Austrię, Czechosłowacji

 - charakteryzuje sytuację międzynarodową

przed wybuchem II wojny światowej, opisuje aneksje
terytorialne państw „osi", zna działalność Kominternu,samodzielnie odp.  na temat: „Jaką decyzję powinny podjąć władze Czechosłowacji wobec po

stanowień konferencji w Monachium?"

- charakteryzuje stanowiska polityczne w Europie wobec systemów totalitarnych oraz postawy społeczne wobec groźby wojny

5

Kultura, sztuka i nauka okresu międzywojennego

-potrafi wymienić najważniejszych przedstawicieli nauki i sztuki omawianego okresu

- wymienia przedstawicieli nauki i sztuki

oraz ich dokonania, wymienia kierunki w sztuce między

wojennej

- Charakteryzuje poszczególne kierunki w sztuce

i podaje ich przedstawicieli, zna najważniejsze dokonania na polu nauki

- charakteryzuje przemiany zachodzące w nauce okresu międzywojennego i podaje ich konsekwencje, wyciąga samodzielne wnioski i dokonuje oceny na podstawie dostępnych źródeł

- dostrzega zależności między kulturą i nauką

a innymi dziedzinami życia społeczno-politycznego, swobodnie operuje nazwami kierunków w sztuce i filozofii

6

Sprawa polska w czasie I wojny światowej. Odzyskanie niepodległości przez Polskę.

- wie, że w listopadzie 1918 r. powstały zręby odrodzonego państwa polskiego, zna postać
Józefa Piłsudskiego, zna datę pierwszych wyborów do Sejmu Ustawodawczego, wie, że w grudniu 1918 r. wybuchło w Wielkopolsce powstanie i zna jego skutki, zna postanowienia traktatu wersalskiego wobec Polski

- zna proces formowania się władz odrodzonego państwa polskiego w latach 1916-1919. Zna podstawowe pojęcia związane z tematem (np. Akt 5 listopada, Rada Regencyjna, Tymczasowy Naczelnik Państwa, Sejm Ustawodawczy), umie wskazać na mapie ziemie polskie w latach 1918-1919 miasta: Warszawę, Kraków, Poznań, Gdańsk, Lwów, Wilno

- omawia sprawę polską podczas I wojny światowej, proces formowania się władz centralnych, okoliczności wybuchu powstania wielkopolskiego i decyzje

konferencji pokojowej w sprawie polskiej

- charakteryzuje koncepcje granic państwa, wysuwanych przez polskie obozy polityczne, przebieg

wojny polsko-ukraińskiej, powstania wielkopolskiego,

konfliktu z Czechosłowacją, pierwszych walk z Armią

Czerwoną, aktywnie angażuje się w realizację projektu    

- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

7

Walka o granice II Rzeczypospolitej

- wie, że w latach 1920-21 toczyła się wojna pomiędzy Polską i państwem radzieckim, wie, w jaki sposób się zakończyła i podaję datę pokoju ryskiego, wie jak zakończyły się plebiscyty na terenach

spornych, zna daty powstań śląskich

- zna przebieg wojny polsko – radzieckiej w latach 1920-21, posługuje się podstawowymi pojęciami( np. kampania kijowska, bitwa warszawska, pokój ryski), umie wskazać na mapie granice II RP

- charakteryzuje proces ustalania granicy Rzeczypospolitej z Niemcami, Rosją, Czechosłowacją, Ukrainą,

zna pojęcie sojusz, umie wskazać na mapie granice II RP

- omawia proces ustalania granic państwa polskiego i konflikty z nim związane, posiada umiejętność wskazywania na mapie granic II RP, bierze czynny

udział w debacie na temat kampanii kijowskiej

- zakres umiejętności i wiedzy znacznie wykra-

czający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

8

Tworzenie demokracji parlamentarnej w Polsce.

- zna datę roczną uchwalenia Konstytucji marcowej, wie, jaki ustrój wprowadzała, zna postać pierwszego prezydenta II RP

- zna główne postanowienia Konstytucji marcowej, wymienia główne obozy polityczne w 11 RP,

umie wskazać na mapie granice II RP

- omawia okoliczności uchwalenia Konstytucji

marcowej, główne postanowienia ustawy zasadniczej, okoliczności zabójstwa Gabriela Narutowicza, wskazuje najważniejsze obozy polityczne

- omawia funkcjonowanie rządów parlamentarnych, dostrzega przejawy ich kryzysu, umie opracować analizę SWOT o Konstytucji marcowej.

- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

9

Przewrót majowy i rządy sanacji.

- uczeń wie, że w maju 1926 r. doszło do przewrotu wojskowego, wie, jakie ugrupowanie przejęto władzę i zna jego nazwę, zna datę uchwalenia
Konstytucji kwietniowej i wie, kto koncentrował władzę w swoim ręku

- zna główne postanowienia Konstytucji kwietniowej, zna pojęcia: sanacja, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, umie wskazać na mapie granice II RP oraz państw sąsiednich

- charakteryzuje okoliczności zamachu majowego i system rządów sanacyjnych,

okoliczności uchwalenia i główne postanowienia Konstytucji kwietniowej

- charakteryzuje okoliczności przewrotu majowego i budowę systemu autorytarnego, omawia charakter i znaczenie Konstytucji kwietniowej, działalność opozycji antysanacyjnej, umie przeprowadzić analizę SWOT na temat Konstytucji kwietniowej

- dokonuje oceny i potrafi omówić kontrowersje wokół postaci Józefa Piłsudskiego

10

II Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej

- wie, jakie roszczenia terytorialne w 1938 r. Polska wysunęła wobec Czechosłowacji, zna pakt Ribbentrop-Mołotow  i wie, że zawierał tajny protokół

- zna postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego, omawia sytuację RP w przededniu II wojny światowej, umie wskazać na mapie granice II RP, Wolnego Miasta Gdańska i państw sąsiednich oraz czyta tekst podręcznika w zakresie podstawowym
ze zrozumieniem

- omawia problematykę stosunków polsko-francuskich w latach dwudziestolecia międzywojennego, postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego i sytuację RP w przededniu II wojny światowej, umie wskazać na mapie granice II. RP, Wolnego Miasta Gdańska i państw sąsiednich

- charakteryzuje problematykę stosunków między Francją, Czechosłowacją i Litwą w latach 1922- 39, postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego i sytuację RP w przededniu II wojny światowej, aktywnie uczestniczy w dyskusji

zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

11

Gospodarcze i społeczne problemy II Rzeczypospolitej

-potrafi wymienić najważniejsze elementy reformy gospodarczej ( np. budowa portu w Gdyni, reforma walutowa, budowa COP), wie, że II RP była

państwem wielonarodowym i Polacy stanowili około

69% ludności, potrafi wymienić najliczniejsze mniejszości narodowe( np. Ukraińcy, Żydzi itd.)

- zna sytuację gospodarczą zjem polskich po odzyskaniu niepodległości, omawia najważniejsze aspekty przeprowadzonych reform, dostrzega skutki

wielkiego kryzysu, umie wskazać na mapie II RP Gdynię i COP

- zna problematykę reformy rolnej, reformy walutowej, wojny celnej, działalności inwestycyjnej państwa w latach dwudziestych, kryzysu gospodarczego, struktury narodowościowej państwa, sytuacji prawnej mniejszości narodowych

- charakteryzuje trudności w unifikacji kraju i omawia sukcesy oraz trudności polskiej gospodarki

w okresie międzywojennym, zna strukturę społeczną.

wyznaniową, narodowościową II RP  charakteryzuje postawy mniejszości narodowych wobec państwa,

- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

12

Kultura, sztuka i nauka polska w okresie międzywojennym

- potrafi wymienić najważniejszych przedstawicieli nauki i sztuki omawianego okresu

- wymienia przedstawicieli nauki i sztuki oraz ich dokonania, wymienia kierunki w sztuce.

- charakteryzuje poszczególne kierunki w sztuce i podaje ich przedstawicieli, zna najważniejsze dokonania na polu nauki, dostrzega wkład polskiej kultury i nauki do cywilizacji światowej

- wyciąga samodzielne wnioski i dokonuje oceny na podstawie dostępnych źródeł

- dostrzega zależności między kulturą i nauką

a innymi dziedzinami życia społeczno-politycznego na

rodu, swobodnie operuje nazwami kierunków w sztuce

13

Działania zbrojne II wojny światowej w latach 1939 – 1941

- zna podstawową chronologię walk w Europie, Afryce i na Bliskim Wschodzie

- charakteryzuje przyczyny i przebieg działań wojennych w Polsce, Finlandii, Belgii, Holandii, Francji, bitwę o Anglię i o Atlantyk, zna przyczyny ataku na PearI Harbor, Japończyków zna układy pomiędzy Polską Francją i Anglią oraz pakt Ribbentrop-Mołotow

- potrafi wskazać pozytywy i negatywy układu polsko-francuskiego i polsko angielskiego, ocenia stan sił Polski i Niemiec w przededniu II wojny światowej, omawia „Plan Biały" („Fali Weiss"), plan polskiej obrony „Zachód", dokonuje analizy porównawczej kampanii w Polsce i w Europie

- opisuje skutki II wojny światowej w pierwszym etapie dla Europy, Afryki i Dalekiego Wschodu, dokonuje ocen, wyciąga wnioski i potrafi wyrazić swoje zdanie, umie dokonać krytycznej analizy walki z okupantem niemieckim i radzieckim

- wiedzą i umiejętnościami wykracza poza wcześniejsze poziomy, dodatkowo dokonuje porównań, analizuje teksty źródłowe i wyciąga wnioski

14

Działania zbrojne II wojny światowej w latach 1941-1945

- zna podstawową chronologię walk w Europie, Afryce, na terenie ZSRR, Dalekiego i Bliskiego Wschodu

- porównuje przebieg kampanii w Afryce ,z walkami na łuku kurskim, na ziemiach polskich, bitwę

o Berlin, zna czas i skutek lądowania wojsk w Normandii, zna okoliczności zakończenia II wojny światowej i potrafi je przedstawić

- opisuje przebieg działań zbrojnych w Europie, Afryce, na Dalekim i Bliskim Wschodzie, zna i przedstawia udział polskich żołnierzy w II wojnie światowej na różnych frontach, charakteryzuje okoliczności utworzenia drugiego frontu w Europie

- opisuje skutki zrzucenia bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki, potrafi ocenić przebieg działań zbrojnych w końcowym etapie wojny, ocenia rolę drugiego frontu dla walk w Europie, przedstawia własną ocenę podziału Europy na dwa obozy wpływów

- charakteryzuje zagrożenia wynikające z posiadania broni atomowej, konsekwencje jej użycia, ocenia zasadność użycia broni atomowej

15

Kształtowanie się koalicji antyhitlerowskiej. Konferencje Wielkiej Trojki.

- wymienia cele Karty Atlantyckiej, miejsce, czas trwania i najważniejszych uczestników konferencji Wielkiej Trójki

.

- porównuje decyzje, które zapadły na konferencjach Wielkiej Trójki i podaje ich sposoby realizacji, po

daje czas i miejsce powołania Organizacji Narodów Zjednoczonych i jej najważniejsze cele.

- podaje założenia Lend Lease Act, genezę powstania i sygnatariuszy Karty Atlantyckiej, uzasadnia decyzje Wielkiej Trójki wobec Niemiec i Polski, ocenia cele ONZ, przedstawia rolę Polski w tworzeniu ONZ.

- charakteryzuje przebieg konferencji Wielkiej Trójki, potrafi ocenić rolę Stalina na konferencjach, dokonuje analizy dokumentów i postanowień konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie

na podstawie źródeł i literatury pomocniczej, podaje przykłady realizacji zadań ONZ i dokonuje oceny i wartościowania postanowień Wielkiej Trójki wobec Polski i Niemiec, umie wskazać ich współczesne konsekwencje

16

Zbrodnie przeciwko ludzkości w czasie II wojny światowej.

-definiuje pojęcie Holocaustu i opisuje sytuację i położenie ludności żydowskiej, słowiańskiej, romskiej w czasie II wojny światowej.

- wyjaśnia różnice pomiędzy obozami pracy i koncentracyjnym, opisuje założenia polityki ekstermi-

nacyjnej Niemiec wobec mieszkańców Europy, przedstawia losy jeńców wojennych w czasie II wojny światowej

- charakteryzuje politykę eksterminacyjną Niemiec

wobec narodów Europy oraz politykę Japonii na Dalekim Wschodzie. Zna losy ludności pochodzenia japońskiego w USA

Przedstawia na podstawie źródeł opis życia w gettach, deportacje, zsyłki, medyczne eksperymenty w obozach, dokonuje ocen komparatywnych sytuacji w Europie, Indochinach, Afryce, USA i Nowej Gwinei

- omawia konsekwencje Holocaustu, norymberskie i akty ludobójstwa zarówno podczas II wojny światowej, jak i obecnie

17

Sprawa polska podczas II wojny światowej

- zna poszczególne zagadnienia bloku tematycznego, podstawowe daty i kluczowe postaci

- potrafi samodzielnie omówić tzw. sprawę polską podczas II wojny światowej oraz wskazać, posłu­gując się podręcznikiem, jej główne etapy

- potrafi powiązać losy państwa i narodu polskie­go w okresie II wojny światowej z sytuacją międzynaro­dową

- potrafi wskazać związki pomiędzy polity­ką zagraniczną RP a wybuchem wojny z Niemcami i agresją ZSRR w 1939 r, charakteryzuje sprawę polską w okresie II wojny światowej na podstawie literatury uzupełniającej oraz źródeł

-  przedstawia własne opinie, podparte analizą źródeł oraz literatury przedmiotu

18

Polityka okupanta

wobec narodu polskiego w okresie II wojny światowej

- podaje podział ziem polskich pod okupacją niemiecką i radziecką, przedstawia losy Polaków pod jedną z okupacji

- charakteryzuje losy Polaków przesiedlonych, wysiedlonych i wywożonych na przymusowe roboty do Rzeszy i do łagrów w ZSRR, opisuje losy oficerów polskich jako jeńców radzieckich

- opisuje dzień powszedni w okupowanej Polsce, wskazuje różnice pomiędzy okupacją niemiecką, na ziemiach wcielonych do Rzeszy, w Generalnej Guberni i na ziemiach zajętych przez Związek Radziecki

- dokonuje opisu życia ludności cywilnej pod okupacją niemiecką na ziemiach polskich i w Europie Zachodniej, umie przedstawić różnice i podobieństwa

- rozwija umiejętność selekcjonowania materiałów, poszukiwania

i analizowania źródła

19

Bilans II wojny światowej. Przemiany powojenne na Dalekim Wschodzie.

- wymienia skutki II wojny światowej, zna podstawowe daty i kluczowe postacie

- omawia skutki II wojny światowej, potrafi

samodzielnie omówić procesy polityczne na Bliskim i Dalekim Wschodzie oraz w Afryce; potrafi też dokonać

oceny strat poniesionych przez ludzkość podczas II wojny światowej

- potrafi powiązać procesy dekolonizacyjne oraz przemiany polityczne na świecie ze skutkami II wojny światowej

- potrafi wskazać związki pomiędzy przemianami powojennymi na świecie a skutkami wojny na

podstawie literatury uzupełniającej oraz źródeł, biegle posługuje się danymi liczbowymi i wykorzystuje je dobudowania własnych wniosków

- potrafi wygłosić mowę oskarżycielską na temat

Holocaustu, uzasadniając swoje stanowisko faktami ze źródeł

20

Podział świata po II wojnie światowej. Zimna wojna.

- zna poszczególne zagadnienia omawianego tematu, zna podstawowe daty i kluczowe postacie

- potrafi samodzielnie omówić procesy i wy

darzenia polityczne na świecie w okresie powojennego półwiecza; potrafi też dokonać oceny własnej tych wydarzeń

- potrafi powiązać procesy zachodzące na świecie

(wyścig zbrojeń, podział świata na strefę lepiej rozwinięte

cywilizacyjnie i objętą dyktaturą radziecką, rozwój technologii) z zimnowojennymi zmaganiami supermocarstw

- spełnia wymagania, posługując się biegle literaturą uzupełniającą oraz materiałem źródłowym, biegle posługuje się także danymi liczbowymi i wykorzystuje je do budowania własnych wniosków

- umie omówić (opisać) przebieg zimnej wojny,

podając własny punkt widzenia na sprawy z nią związane, uzasadniając swoje stanowisko faktami zawartymi w materiale źródłowym i literaturze uzupełniającej

21

Europa środkowo-wschodnia i Bałkany w okresie zimnej wojny

- wie, które państwa znalazły się w strefie dominacji ZSRR, potrafi wskazać je na mapie

- wskazuje najważniejsze etapy przejmowania władzy przez komunistów w krajach Europy Środkowo-wschodniej, potrafi wymienić nazwiska przywódców państw Europy Środkowowschodniej

- charakteryzuje unifikację państw bloku socjalistycznego pod względem politycznym i gospodarczym, wymienia najważniejsze kryzysy (np. na Węgrzech, w Czechosłowacji)

- charakteryzuje metody sprawowania władzy, wskazuje przyczyny kryzysów politycznych

państw bloku i omawia ich przebieg

- umie wskazać cechy państwa socjalistycznego

w zakresie polityki i ideologii, umie wykazać jedność

i rozbieżność w ruchu komunistycznym

22

Integracja Europy Zachodniej

- wymienia najważniejsze etapy procesu integracji europejskiej, wymienia nazwiska ojców zjednoczonej Europy

- charakteryzuje proces integracji europejskiego Zachodu w porządku chronologicznym, posługuje się podstawowymi pojęciami (np. EWG, NATO)

- wie, kim byli ojcowie Europy, zna polityczne, militarne i gospodarcze etapy jednoczenia Europy Zachodniej

- wie, jakie zadania stoją przed Unią Europejską, zna instytucje UE i wskazuje ich najważniejsze

kompetencje

- dokonuje oceny pozytywnych i negatywnych skutków zjednoczenia Europy, zna drogę Polski do członkostwa w UE.

23

Rozpad bloku państ socjalistycznych.

- wymienia w układzie chronologicznym kolejne wydarzenia „jesieni narodów"

- omawia najważniejsze etapy „jesieni narodów"

- omawia najważniejsze etapy „jesieni narodów", umie wskazać znaczenie rozszerzenia NATO, wie, jakie konflikty wybuchły w Europie po 1989 r.

~ przedstawia procesy, które doprowadziły do przemian w państwach bloku wschodniego, wykazuje rolę polskiego społeczeństwa w procesach demokratyzacji w Europie

- dokonuje syntetycznego i analitycznego ujęcia

globalnych procesów, które doprowadziły do upadku komunizmu, dostrzega przemiany zachodzące po upadku.

24

Polska w okresie rządów komunistycznych.

- wymienia w układzie chronologicznym kolejne etapy przejmowania władzy przez komunistów w Polsce, wprowadzania systemu stalinowskiego i procesu destalinizacji

- omawia skutki II wojny światowej dla Polski, wskazuje na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły

na skutek decyzji w Jałcie i Poczdamie, wymienia przejawy ograniczania suwerenności Polski

- charakteryzuje procesy gospodarcze, jakie towarzyszyły odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych na czym polegało umacnianie w Polsce systemu stalinowskiego i charakteryzuje przejawy destalinizacji

- charakteryzuje układ polityczny i jego ewolucję w 1945 r. oraz po 1947 r, wskazuje cechy systemu stalinowskiego w Polsce, omawia przejawy destalinizacji

- przygotowuje referat wyjaśniający mechanizmy walki politycznej wewnątrz PZPR

25

Stosunki państwo – kościół w PRL.

- wymienia podstawowe fakty i daty związane z problematyką tematu

- zna cele i metody polityki władz wobec Kościoła, charakteryzuje postawę duchowieństwa

- wyjaśnia założenia polityki państwa i ich realizację wobec Kościoła i stosunek duchowieństwa do niej, ocenia znaczenie wyboru Karola Wojtyły na papieża, wymienia przykłady represjonowania duchowieństwa

- tłumaczy rolę Kościoła i duchowieństwa dla społeczeństwa polskiego, dokonuje samodzielnej oceny działań władz państwowych wobec Kościoła Katolickiego

- potrafi wykazać kontrowersje wokół obchodów milenium państwa polskiego

26

Kryzysy polityczne, gospodarcze i społeczne PRL-

- wymienia w kolejności chronologicznej najważniejsze protesty społeczne w Polsce po 1945 r.

- omawia podstawową faktografię związaną z wystąpieniami społecznymi w Polsce

- omawia genezę i przebieg wystąpień społecznych w Polsce

- krytycznie ocenia obiektywizm przekazów, charakteryzuje genezę, przebieg i konsekwencje wystąpień społecznych w Polsce

- charakteryzuje postawy polskiego społeczeństwa wobec nowej sytuacji, omawia działania opozycji i sposoby zwalczania jej przez nowe władze,

27

Upadek rządów komunistycznych Polsce.

- wymienia podstawowe fakty i daty związane z początkiem III RP

- wymienia i częściowo omawia podstawowe fakty związane z początkiem III RP

- omawia politykę władz w początkach lat osiemdziesiątych, charakteryzuje postawy i warunki życia społeczeństwa

- charakteryzuje sytuację polit i społ.-ekon. w Polsce w II poł. Lat osiemdziesiątych, dokonuje oceny decyzji władz i opozycji o podjęciu rozmów przy „okrągłym stole"

- wyjaśnia, dlaczego reformy Michaiła Gorba-

czowa miały tak wielkie znaczenie dla procesu przekształceń ustrojowych w Polsce,

28

Wybrane zagadnienie z życia religijnego w XX wieku

- wie, które wyznania i Kościoły liczą najwięcej wyznawców i wskazuje ich zasięg.

- zna pozycję Kościoła katolickiego w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej, zna pojęcie konkordat

- omawia problem ekumenizmu, zna nowe ruchy religijne, umie wskazać zagrożenia wynikające z działalności sekt

 - przedstawia sytuacje Kościoła katolickiego i innych wyznań w Polsce i na świecie w XX w., potrafi ocenić zmiany, jakie zaszły w Koś. katolickim po II wojnie ś., ocenia działalność Jana Pawła II jako głowy Kościoła i autorytetu moralnego

- dobiera źródła i dokonuje ich analizy, podaje oceny i przedstawia propozycje wprowadzenia zmian,

by zażegnać kryzys we współczesnym życiu religijnym

Dział

Temat

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczne)

Wymagania rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra)

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

Uczeń:

Uczeń:

Uczeń:

Uczeń:

Uczeń:

I. Narodziny epoki nowożytnej

1. Renesans

– podaje, w którym wieku i w których krajach narodził się renesans;

– wymienia pojedyncze postaci i hasła epoki.

– wymienia cechy renesansu i humanizmu; – łączy poszczególnych twórców z ich krajami i dziełami.

– wyjaśnia pojęcia: renesans, humanizm, utopia, mecenat;

– wskazuje na powiązania renesansu polskiego z europejskim.

– wymienia i klasyfikuje dzieła renesansu europejskiego i polskiego;

– wskazuje na korzenie epoki, odwołując się do antyku;

– wskazuje na nowe podejście człowieka do Boga i religii.

– samodzielnie ocenia dorobek renesansu;

– omawia nową pozycję artysty oraz zmiany społeczne i religijne wywołane przez nowy nurt;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

2. Wielkie odkrycia geograficzne

– wymienia dokonania Krzysztofa Kolumba oraz chaotycznie wskazuje na przyczyny odkryć geograficznych.

– wymienia nazwiska żeglarzy oraz łączy je z odkrytymi przez nich lądami i krajami, które organizowały wyprawy.

– podaje przyczyny i skutki odkryć geograficznych;

– wskazuje odpowiednie miejsca na mapie.

– klasyfikuje skutki i przyczyny społeczne, polityczne i gospodarcze, zarówno dla krajów europejskich, jak i terytoriów podbitych;

– interpretuje źródła historyczne.

– wykazuje się wiedzą wykraczającą poza podstawę programową;

– dzięki aktywnemu uczestnictwu w lekcji umożliwia sprawne wprowadzanie nowych treści;

– przedstawia krytyczną ocenę odkryć oraz samodzielnie interpretuje źródła historyczne.

3. Reformacja

– zna postać Marcina Lutra i wyjaśnia, na czym polegał jego protest.

– podaje podstawy oporu władców i Kościoła oraz przyczyny konfliktów religijnych.

– podaje postulaty późnośredniowiecznych ruchów religijnych uznanych przez Kościół za heretyckie oraz łączy je z ruchami reformacyjnymi i ich postulatami;

– omawia znaczenie pojęć: symonia, nepotyzm, celibat, nikolaizm.

– omawia konflikty w poszczególnych krajach, przedstawiając stanowisko cesarza i papieża;

– łączy wydarzenia europejskie z historią Polski;

– wymienia główne postaci tworzące podstawy reformacji w Rzeczypospolitej.

– samodzielnie ocenia postawy poszczególnych władców i możnych w Europie oraz w Rzeczypospolitej;

– interpretuje źródła historyczne;

– ocenia polską tolerancję.

4. Reakcja na reformację

– wymienia chaotycznie działania przeciw reformacji.

– wyjaśnia, kogo i dlaczego nazywano kacerzami, konwertytami, heretykami lub innowiercami;

– wymienia postanowienia pokoju augsburskiego i westfalskiego.

– wyjaśnia znaczenie soboru trydenckiego dla Kościoła katolickiego;

– podaje, które z jego postanowień najbardziej przysłużyły się Kościołowi.

– ocenia metody postępowania obu stron;

– charakteryzuje kontrreformację w Rzeczypospolitej oraz rolę zakonu jezuitów.

– ocenia konsekwencje, jakie dla wzajemnych stosunków między katolikami a protestantami miało stwierdzenie, że „poza katolicką wiarą nikt nie może być zbawiony” oraz uzasadnia swoje zdanie.

7. Konflikty polityczne i nowe typy monarchii w Europie

– wymienia kraje, w których doszło do walk.

– charakteryzuje krótko najważniejsze wydarzenia oraz wskazuje je na mapie.

– porównuje przebieg i następstwa konfliktów w Anglii, Francji, krajach habsburskich;

– omawia znaczenie wojny trzydziestoletniej.

– umieszcza Rzeczpospolitą na tle Europy;

– wyjaśnia, dlaczego próba narzucenia państwom europejskim dominacji przez Habsburgów, Karola i Filipa II zakończyła się niepowodzeniem.

– porównuje i charakteryzuje na przykładach formy rządów ukształtowane w Europie w XVI i XVII w.

8. Gospodarka i społeczeństwo

– wymienia państwa, które czerpały największe zyski z kolonii.

– podaje, na czym polegała rewolucja cen;

– tłumaczy mechanizm powstawania manufaktur i nakładu.

– wyjaśnia konsekwencje rewolucji cen;

– przedstawia rolę banków;

– omawia zmiany zachodzące na wsi.

– wyjaśnia zasady polityki merkantylizmu, jej słabe i mocne strony;

– podaje, jak gospodarka towarowo-pieniężna doprowadziła do zmian społecznych.

– wykazuje się wiedzą wykraczającą poza podstawę programową;

– sprawnie łączy zmiany we wszystkich dziedzinach życia oraz w poszczególnych państwach europejskich.

9. Barok

– podaje, w którym wieku i w których krajach narodził się barok;

– wymienia pojedyncze postaci i hasła epoki.

– wymienia cechy i nurty baroku;

– łączy poszczególnych twórców z ich krajami i dziełami.

– omawia rozwój filozofii i wiedzy o świecie na tle chrześcijaństwa i jego dominującej pozycji.

– wymienia i klasyfikuje dzieła baroku europejskiego i polskiego;

– charakteryzuje ideologię sarmatyzmu.

– samodzielnie ocenia dorobek baroku;

– omawia i rozumie zmiany społeczne i religijne wywołane przez nowy nurt;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

II. Państwo polsko-litewskie

1. Państwo polsko-litewskie

– wskazuje na mapie państwo polsko-litewskie i jego sąsiadów.

– charakteryzuje politykę zagraniczną Jagiellonów w XVI w.

– ukazuje ciągłość polityki Rzeczypospolitej po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów;

– podaje okoliczności i znaczenie zawarcia unii lubelskiej.

– omawia przyczyny i skutki konfliktów z Turcją, Krzyżakami, Moskwą.

– wskazuje przykłady polskich małżeństw dynastycznych;

– przedstawia pozycję Polski w aspekcie europejskim.

2. Ustrój Rzeczypospolitej

– wymienia chaotycznie przywileje, jakie uzyskała szlachta w XVI w.

– wskazuje miejsce monarchy w systemie ustrojowym.

– charakteryzuje kompetencje sejmu i wzrost jego znaczenia w państwie przy zachowaniu wagi Kościoła katolickiego.

– charakteryzuje administrację państwową i poszczególnych urzędników;

– podaje podstawy ruchu egzekucyjnego.

– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących ustroju Rzeczypospolitej;

– przedstawia konsekwencje rozwoju oligarchizacji życia politycznego.

3. Rzeczpospolita Obojga Narodów

– wymienia podstawowe zasady wprowadzone przez unie lubelską.

– wymienia konsekwencje unii lubelskiej i je kategoryzuje.

– charakteryzuje przyczyny i przebieg wolnych elekcji;

– omawia ich konsekwencje dla ustroju.

– ocenia rządy Stefana Batorego i początki rządów Zygmunta III Wazy.

– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących ustroju Rzeczypospolitej;

– ocenia akt konfederacji warszawskiej na tle całej Europy.

4. Gospodarka i społeczeństwo Rzeczypospolitej

– przedstawia rolę handlu wiślanego dla Rzeczypospolitej.

– wskazuje na mapie kierunki szlaków handlowych oraz potencjalne korzyści z nich płynące.

– charakteryzuje społeczeństwo Rzeczypospolitej, poszczególne warstwy i ich pozycję.

– ocenia strukturę etniczną i wyznaniową Rzeczypospolitej w rozbiciu na poszczególne regiony kraju.

– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących gospodarki i społeczeństwa;

– analizuje źródła statystyczne;

– porównuje rozwój Polski do innych krajów europejskich.

5. Wojny Rzeczypospolitej

– wymienia kraje, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny i wskazuje je na mapie.

– wymienia przyczyny i główne skutki wojen ze Szwecją, Rosją i Turcją oraz powstania Chmielnickiego.

– wymienia poszczególnych władców i wodzów kolejnych konfliktów;

– omawia ich wkład w prowadzone kampanie.

– przedstawia ciągi przyczynowo-skutkowe dotyczące poszczególnych konfliktów oraz role państw europejskich.

– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą;

– ocenia całość konfliktów na tle Europy.

III. Wiek oświecenia

1. Oświecenie

– definiuje pojęcia racjonalizmu i empiryzmu;

– wymienia nazwiska filozofów reprezentujących omawiane kierunki.

– charakteryzuje idee polityczne i społeczne epoki oświecenia.

– wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nauki i jednoczesnego kryzysu religii.

– przedstawia znaczenie i przykłady rozwoju systemów edukacyjnych.

– uzasadnia stwierdzenie, że XVIII w. to „wiek filozofów, rozumu i postępu”;

– wskazuje elementy przemian ustrojowych dokonywanych pod wpływem tych idei.

2. Gospodarka i polityka

– wymienia podstawowe cechy gospodarki europejskiej w XVII w.

– omawia proces przemian następujących od merkantylizmu do liberalizmu ekonomicznego.

– omawia przebieg i znaczenie rewolucji agrarnej w Europie.

– charakteryzuje rewolucję przemysłową;

– wskazuje na mapie jej główne ośrodki;

– ocenia znaczenie przemian dla przyszłości świata.

– omawia zasady działania parlamentaryzmu brytyjskiego w XVIII w. oraz jego powiązania z arystokracją finansową i postawą królów angielskich.

3. Europa Środkowo-Wschodnia

– omawia znaczenie odsieczy wiedeńskiej.

– charakteryzuje proces uniezależnia się Prus Książęcych i powstania królestwa pruskiego.

– charakteryzuje monarchie Habsburgów austriackich Marii Teresy i Józefa II.

– przedstawia zakres oraz znaczenie reform Piotra I i Katarzyny II w Rosji oraz pozycję państwa na arenie międzynarodowej.

– przedstawia wszelkie przemiany na mapie oraz przedstawia ich znaczenie dla państwa polskiego;

– porównuje monarchię absolutną i absolutyzm oświecony.

4. Stany Zjednoczone Ameryki

– wskazuje posiadłości brytyjskie na mapie świata.

– charakteryzuje organizację kolonii w Ameryce Północnej;

– podaje przyczyny ich buntu przeciw monarchii.

– charakteryzuje konflikt pomiędzy koloniami a metropolią;

– wymienia i wskazuje miejsca bitew;

– podaje najważniejszych dowódców;

– omawia udział ochotników z Europy, w tym Polaków.

– omawia ustrój Stanów Zjednoczonych z zachowaniem trójpodziału władzy.

– ocenia dokonania Amerykanów oraz ich nowy ustój na tle innych krajów Europy oraz łączy to z ideami oświecenia.

5. Rewolucja francuska

– wymienia chaotycznie wydarzenia z historii XVIII-wiecznej Francji przed wybuchem rewolucji;

– podaje kilka nazwisk głównych rewolucjonistów.

– omawia wydarzenia od zdobycia bastylii do upadku monarchii i dyktatury jakobinów;

– wymienia główne kluby polityczne i umiejscawia je na scenie politycznej.

– charakteryzuje ewolucje ustroju – poszczególnych konstytucji rewolucji francuskiej.

– omawia dorobek rewolucji;

– dzieli go na negatywy i pozytywy bieżące oraz dalekosiężne.

– ocenia i porównuje zmiany ustrojowe we Francji z rewolucją amerykańską i wcześniejszą angielską.

8. Saskie rządy

– wskazuje Saksonię na mapie Europy;

– wymienia władców Polski z tej dynastii.

– charakteryzuje podstawy i zasady unii polsko-saskiej.

– omawia przyczyny i konsekwencje wojny północnej.

– przedstawia sytuację polityczną w Rzeczypospolitej za czasów Augusta III.

– charakteryzuje przemiany gospodarczo-społeczne oraz rozwój kultury i początki oświecenia w Polsce.

9. Rzeczpospolita Stanisława Augusta Poniatowskiego

– podaje poprzedników S. A. Poniatowskiego;

– wymienia nieliczne wydarzenia z okresu jego panowania.

– wymienia postanowienia sejmu konwokacyjnego i omawia jego znaczenie.

– charakteryzuje przebieg i postulaty konfederacji barskiej oraz okoliczności pierwszego rozbioru.

– opisuje wydarzenia i reformy w Polsce przed Sejmem Wielkim;

– charakteryzuje obozy polityczne w czasie obrad sejmu.

– ocenia postanowienia Konstytucji 3 maja oraz zestawia ją z analogicznymi ustawami Francji i Stanów Zjednoczonych;

– analizuje krytycznie źródła dotyczące epoki.

10. Oświecenie w Rzeczypospolitej

– podaje definicję oświecenia;

– wylicza nieliczne przejawy tej epoki w Polsce.

– charakteryzuje myśl oświeceniową i naukę w Polsce za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego.

– omawia publicystykę, literaturę i sztukę klasycystyczną w Rzeczypospolitej.

– wymienia kierunki i osiągnięcia reformy oświaty oraz omawia jej znaczenie;

– porównuje dorobek Polaków na tle innych krajów europejskich.

– zestawia przemiany obyczajowe, społeczne i naukowe z przemianami w gospodarce;

– analizuje źródła historyczne i poddaje je krytyce.

11. Upadek Rzeczypospolitej

– podaje okoliczności pierwszego rozbioru Polski.

– charakteryzuje przebieg i postulaty konfederacji targowickiej oraz okoliczności drugiego rozbioru Polski.

– omawia przebieg i znaczenie insurekcji kościuszkowskiej w kwestiach przyszłości państwa i roli chłopów.

– omawia okoliczności i znaczenie trzeciego rozbioru oraz następstwa utraty niepodległości przez Polskę.

– analizuje krytycznie źródła historyczne;

– wskazuje na przyczyny kryzysu państwa polskiego w odniesieniu do całej polityki europejskiej XVIII w. oraz uzasadnia własne zdanie.

IV. Świat, Europa i ziemie polskie – I połowa XIX wieku

1. Przemiany cywilizacyjne w I połowie XIX wieku

– przypomina przemiany gospodarcze i społeczne przeprowadzone w XVIII w.

– omawia przebieg urbanizacji i industrializacji oraz powstawania nowoczesnej administracji państwowej.

– porównuje przebieg procesów w Europie Zachodniej i Wschodniej.

– wymienia najważniejsze wynalazki oraz nazwiska naukowców i inżynierów;

– zestawia te osiągnięcia ze zmianami społecznymi i agrarnymi.

– omawia mapę polityczną świata, wskazując ośrodki przemian;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła;

– wykazuje zagrożenia dla społeczeństw ze względu na postępy rewolucji przemysłowej.

2. Europa w dobie Napoleona

– wymienia chaotycznie podboje Napoleona.

– charakteryzuje ustrój Francji w okresie konsulatu.

– omawia okoliczności wprowadzenia cesarstwa;

– wymienia najważniejsze reformy wewnętrzne Napoleona.

– wymienia i wskazuje na mapie podboje Napoleona, wskazując na źródła sukcesów oraz przemiany wprowadzane w opanowanej Europie.

– wskazuje na źródła klęski Francji;

– samodzielnie ocenia postać Napoleona i jego legendę;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

3. Ziemie polskie i emigracja w pierwszych latach po rozbiorach. Legiony Polskie

– recytuje tekst hymnu narodowego;

– podaje jego autora.

– przedstawia sytuację Polaków po III rozbiorze.

– wskazuje okoliczności powstania Legionów Polskich we Włoszech;

– przedstawia na mapie ich szlak bojowy.

– przedstawia spuściznę i legendę Legionów oraz postawy i przykłady Polaków, którzy nie zaufali Napoleonowi.

– ocenia intencje Francji i Napoleona przy tworzeniu Legionów, sposoby ich użycia i postawę Polaków we wszystkich kampaniach;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

4. Księstwo Warszawskie

– podaje datę powstania Księstwa Warszawskiego;

– wskazuje Księstwo na mapie.

– wymienia ziemie wchodzące w skład księstwa;

– podaje okoliczności jego powiększenia.

– charakteryzuje ustrój Księstwa Warszawskiego według Konstytucji z uwzględnieniem sytuacji chłopów.

– omawia znaczenie wprowadzenia w Księstwie Kodeksu Napoleona i uzasadnia swoje zdanie.

– samodzielnie ocenia postawy poszczególnych władców, w szczególności Napoleona i Aleksandra I, przy tworzeniu Księstwa i okresie jego istnienia;

– argumentuje swoje zdanie na temat suwerenności Księstwa.

5. Świat po kongresie wiedeńskim

– podaje, kiedy obradował kongres wiedeński;

– wymienia ogólnie jego postanowienia dotyczące Europy.

– wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne;

– wyjaśnia cel przyjętych na kongresie zasad.

– charakteryzuje sytuację na Bałkanach, a w szczególności w Grecji, Mołdawii i Bułgarii oraz w krajach Ameryki Łacińskiej.

– wymienia okoliczności początków działalności ruchu liberalnego w Rosji;

– omawia sytuację wewnętrzną w Wielkiej Brytanii.

– ocenia przyczyny i konsekwencje rewolucji lipcowej we Francji dla Europy i Polski;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

8. Sytuacja na ziemiach polskich w latach 1815–1830

– wymienia postanowienia Kongresu Wiedeńskiego w sprawie Polski.

– charakteryzuje położenie Polaków w trzech zaborach z uwzględnieniem swobód i oświaty.

– podaje okoliczności powstania oraz znaczenie Republiki Krakowskiej.

– charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego, działalność opozycji i przyczyny nieprzestrzegania Konstytucji przez cara.

– łączy i omawia wzajemne zależności przemian ustrojowych, społecznych i gospodarczych;

– ocenia działalność głównych postaci;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

9. Walka i emigracja. Sprawa polska w latach 1831–1846. Powstanie listopadowe

– wymienia oznaki napięcia w Królestwie Polskim oraz przejawy opozycji;

– wyjaśnia pojęcie Wielkiej Emigracja oraz powody używania w tej nazwie wielkich liter.

– omawia przebieg nocy listopadowej, główne cele, organizację i naczelne postaci;

– wymienia obozy polityczne Wielkiej Emigracji i ich przywódców.

– wymienia i wskazuje na mapie główne bitwy;

– dostrzega szanse i błędy dowódców;

– charakteryzuje kulturę Wielkiej Emigracji, główne postaci i ich dorobek.

– podaje przyczyny upadku powstania i jego znaczenie dla przyszłości narodu;

– wymienia represje carskie;

– porównuje programy polityczne w kwestii przyszłości państwa i położenia chłopów.

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła;

– wyjaśnia zwrot „powstanie utraconych szans” i ocenia tezę o nieuchronności wybuchu powstania;

– przedstawia powody wybuchu powstania krakowskiego i przeistoczenia go w rzeź galicyjską;

– ocenia stopień przygotowania i skutki upadku republiki.

10. Wiosna Ludów

– przedstawia sytuację w Europie po rewolucji lipcowej.

– wymienia chronologicznie wydarzenia we Włoszech, Francji i krajach niemieckich.

– porównuje przebieg walk w całej Europie;

– przedstawia udział Polaków w walkach w Europie i na ziemiach polskich.

– dokonuje bilansu Wiosny Ludów;

– omawia próby zjednoczenia Niemiec i Włoch oraz zdobycze Polaków.

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła historyczne;

– wyjaśnia brak walk w Rosji oraz Wielkiej Brytanii.

11. Kultura artystyczna

– wymienia dziedziny sztuki, w których zaszły przemiany.

– łączy nazwiska z przedstawicielami poszczególnych nurtów w muzyce, literaturze i sztukach plastycznych.

– porównuje sposoby przejawiania wrażliwości artystycznej w poszczególnych rodzajach sztuki.

– wyjaśnia związki twórczości artystycznej z zaangażowaniem politycznym i podaje ich przykłady.

– wyjaśnia, w jaki sposób epoka romantyzmu zaważyła na koncepcji narodu językowo-kulturowego i na rozwoju ruchów narodowych w Europie.

V. Świat, Europa i ziemie polskie – II połowa XIX wieku

1. Przemiany cywilizacyjne i światopoglądowe w Europie i Stanach Zjednoczonych

– wymienia i wskazuje na mapie kraje, które w II po. XIX w. rozwijały się najszybciej.

– wymienia dziedziny i nauki, które wywarły największy wpływ na postęp cywilizacyjny i społeczny świata.

– charakteryzuje idee i wpływ pozytywizmu i modernizmu na przemiany w życiu społecznym.

– ocenia pozycję Kościoła katolickiego we współczesnym świecie oraz przemiany zachodzące w jego łonie.

– charakteryzuje i przedstawia własne zdanie na temat rodzącej się kultury masowej oraz idei Nietzschego i Darwina na rozwój cywilizowanego świata.

2. Francja i Wielka Brytania w II połowie XIX wieku

– wymienia zdobycze Wiosny Ludów we Francji;

– omawia poziom rewolucji przemysłowej w Anglii.

– przedstawia sytuację wewnętrzną i wojny we Francji za panowania Napoleona III;

– omawia przyczyny i następstwa klęski w wojnie z Prusami.

– charakteryzuje tzw. epokę wiktoriańską, rozwój parlamentaryzmu, rozkwit imperializmu i politykę zagraniczną oraz kwestię irlandzką.

– charakteryzuje okoliczności powstania Komuny Paryskiej;

– omawia okoliczności klęski;

– ocenia udział Polaków.

– omawia mapę polityczną świata, wskazując ośrodki przemian;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła;

– porównuje kierunki i metody polityczne Anglii i Francji.

3. Stany Zjednoczone Ameryki. Wojna secesyjna i „wiek pozłacany”

– podaje okoliczności powstania USA oraz ogólne przyczyny wybuchu wojny secesyjnej.

– przedstawia sytuację polityczną i społeczno-gospodarczą w stanach północnych i południowych.

– przedstawia przebieg wojny secesyjnej, główne bitwy, dowódców i charakter walk.

– ocenia doniosłość zniesienia niewolnictwa oraz całokształt polityki prezydenta Lincolna.

– uzasadnia wpływ wojny domowej na nastanie tzw. wieku pozłacanego;

– charakteryzuje przemiany społeczne w II połowie XIX w.

4. Zjednoczenie Włoch i Niemiec. Przebudowa monarchii Habsburgów

– podaje rok ostatecznego zjednoczenia Niemiec i Włoch;

– wskazuje te państwa na mapie.

– przedstawia etapy jednoczenia Włoch;

– wymienia główne postaci: Cavour i Garibaldi;

– omawia wpływ sojuszu z Prusami.

– charakteryzuje zjednoczenie Niemiec, wpływ polityki Bismarcka oraz jej następstwa społeczne gospodarcze i polityczne.

– charakteryzuje sytuację w monarchii Habsburgów oraz okoliczności powstania Austro-Węgier.

– porównuje ustroje nowopowstałych państw;

– ocenia przemiany oraz stawia prognozy na przyszłość;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

5. Rosja. Wojna krymska i przemiany w państwie

– przypomina rolę Rosji w Wiośnie Ludów;

– omawia ogólną sytuację imperium.

– przedstawia przebieg i następstwa wojny krymskiej.

– omawia reformy odwilży posewastopolskiej, a w szczególności kwestię uwłaszczenia chłopów.

– charakteryzuje panowanie Aleksandra III jako powrót do dawnych metod i likwidacji wcześniej wywalczonych swobód.

– przedstawia sytuację Rosji na tle innych potęg politycznych i ekonomicznych Europy;

– pracuje z mapą polityczną świata;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

8. Powstanie styczniowe

– podaje czas trwania oraz główne skutki powstania.

– przedstawia wpływ odwilży posewastopolskiej na reformy w Polsce i kierunki polityki Aleksandra Wielopolskiego.

– przedstawia programy czerwonych i białych oraz ich postawy w czasie powstania i wpływ na jego przebieg.

– przedstawia konsekwencje powstania styczniowego bezpośrednie i dalekosiężne.

– ocenia szanse powodzenia powstania oraz przyczyny jego klęski;

– wskazuje na postawę mocarstw zachodnich;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

9. Ziemie polskie w II połowie XIX wieku

– wymienia chaotycznie represje w poszczególnych zaborach.

– omawia sytuację gospodarczą w Królestwie Polskim, wskazując na mapie główne ośrodki.

– wyjaśnia pojęcia związane z rugami pruskimi, Komisją Kolonizacyjną;

– przedstawia polską inicjatywę gospodarczą.

– przedstawia zasady autonomii Galicji, kompetencje Sejmu Krajowego oraz przejawy inicjatyw Polaków.

– przedstawia różnice między emigracją Polaków w II połowie XIX w. a Wielką Emigracją oraz dorobek kultury polskiej doby pozytywizmu;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

10. Nowoczesne ruchy polityczne

– podaje, na czym polega proces demokratyzacji;

– wymienia chaotycznie najważniejsze ruchy polityczne.

– klasyfikuje ideologie i partie polityczne;

– wymienia główne hasła i przywódców.

– dostrzega różnice w ideologiach dominujących w Europie Zachodniej i w Rosji;

– podaje przyczyny tego stanu.

– przedstawia stanowisko Kościoła katolickiego wobec nowych wyzwań oraz zaangażowania ludzi wierzących w działalność „narodowych demokracji”.

– podaje różnice pomiędzy socjalistami a komunistami oraz między nacjonalizmem a szowinizmem;

– ocenia politykę społeczną Kościoła katolickiego;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

11. Polskie ugrupowania polityczne

– wymienia polskie stronnictwa polityczne II połowy XIX w.

– zestawia główne ugrupowania z poszczególnych zaborów, wymieniając działaczy i najważniejsze punkty programów.

– klasyfikuje programy poszczególnych ugrupowań;

– swobodnie oddziela postulaty dotyczące kwestii chłopskiej oraz stosunku do walki wyzwoleńczej.

– łączy działalność partii z ich przywódcami;

– wykazuje wpływ jednostek na kierunek ugrupowania.

– wyraża własny pogląd na temat programów poszczególnych ugrupowań i uzasadnia swoje zdanie;

– krytycznie odnosi się do publicystów epoki, wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

14. Kolonializm w XIX wieku

– wskazuje na mapie politycznej posiadłości najważniejszych mocarstw światowych.

– przedstawia przyczyny zjawiska zwanego kolonializmem oraz przyczyny sukcesów Europejczyków w Afryce i Azji.

– charakteryzuje brytyjskie i francuskie imperium kolonialne w XIX w.

– przedstawia europejskie i amerykańskie podboje na tle sytuacji w Chinach i Japonii;

– podaje różnice w „otwarciu” tych państw.

– ocenia społeczne i polityczne skutki kolonializmu i uzasadnia własne zdanie;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

15. Kultura artystyczna

– wymienia epoki w sztuce XIX w.;

– chaotycznie opisuje elementy charakterystyczne dla tych epok.

– wymienia poszczególne nurty w sztuce XIX w. wraz z ich twórcami i dziełami.

– omawia tematykę podejmowaną przez poszczególne epoki, odnosząc ją do wydarzeń politycznych i społecznych.

– zestawia dorobek europejski z dorobkiem polskich twórców;

– ocenia kunszt i wkład Polaków światowe dziedzictwo.

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła;

– wykazuje osobiste zaangażowanie, przygotowuje prezentacje;

– wyraża własne zdanie na temat roli sztuki w życiu społeczeństw na przestrzeni dziejów.