Temat lekcji

Zakres materiału

Osiągnięcia ucznia

Poziom podstawowy

Osiągnięcia ucznia

Poziom ponadpodstawowy

Rozdział I. Początki człowieka i cywilizacji.

1. Lekcja organizacyjna. Czym jest historia?

– historia jako nauka

– rodzaje źródeł historycznych

– nauki pomocnicze historii

– ciąg przyczynowo-skutkowy

– znaczenie pojęcia cywilizacja

$1-         praca badawcza historyka

– sposoby mierzenia czasu w historii

– periodyzacja dziejów

– jednostki czasu

– chronologia w historii

– prawidłowo posługuje się pojęciami: historia, źródło historyczne, cywilizacja, archeologia

– wymienia rodzaje źródeł historycznych i podaje ich przykłady

– potrafi stworzyć prosty ciąg przyczynowo-skutkowy

$1-     potrafi wyjaśnić powiedzenie „Historia jest nauczycielką życia”

- prawidłowo posługuje się pojęciami: wiek, tysiąclecie, nasza era, przed naszą erą, milenium, chronologia, periodyzacja, epoka

– potrafi zaznaczyć chronologicznie daty na osi czasu

– określa na podstawie daty rocznej wiek danego wydarzenia

– wymienia epoki historyczne wraz z cezurami

– oblicza, ile czasu minęło od wydarzenia p.n.e. do wydarzenia w n.e.

– prawidłowo posługuje się pojęciem: historiografia

– wymienia nauki pomocnicze historii i określa przedmiot ich badań

– wyjaśnia, na czym polega selekcja źródeł i krytyka źródeł

– podaje różne znaczenia słowa cywilizacja

$1-wyjaśnia znaczenie źródeł w odtwarzaniu procesu historycznego

– prawidłowo posługuje się pojęciem: cezura

– wyjaśnia pojęcie Anno Domini

- podaje przykłady mierzenia czasu na przestrzeni dziejów i w różnych kulturach

2. Od powstania człowieka do rewolucji neolitycznej.

– warunki i tryb życia ludzi pierwotnych

– rewolucja neolityczna i jej konsekwencje

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Homo sapiens, paleolit, neolit, rewolucja neolityczna, ewolucja, neandertalczyk, epoka brązu, epoka żelaza

– potrafi porównać koczowniczy i osiadły tryb życia

– określa przyczyny rewolucji neolitycznej

– potrafi wyjaśnić, na czym polegała rewolucja neolityczna

– omawia skutki rewolucji neolitycznej

– wskazuje na mapie tereny „Żyznego Półksiężyca”

– wskazuje na mapie miejsca pierwszych osad ludzkich

– prawidłowo posługuje się pojęciami: człowiek kromanioński, australopitek, Homo erectus, Homo habilis, mezolit

– wyjaśnia teorię kreacjonizmu

– wymienia kolejne etapy ewolucji człowieka

– ocenia znaczenie rolnictwa, hodowli i wytopu metali w życiu ludzi pierwotnych

3. W starożytnej Mezopotamii.

– warunki naturalne Mezopotamii

– kodeks Hammurabiego

– osiągnięcia mieszkańców Mezopotamii

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Mezopotamia, Sumerowie, Babilon, miasto-państwo, pismo klinowe, państwo, monarchia despotyczna, politeizm, rządy teokratyczne

– wskazuje na mapie Mezopotamię, rzeki Eufrat i Tygrys, Babilon

– określa warunki naturalne Mezopotamii i ich wpływ na życie ludności

– wymienia osiągnięcia Sumerów

– wyjaśnia, na czym polegała zasada „oko za oko, ząb za ząb”

– wyjaśnia, na czym polegała nierówność prawa zawartego w kodeksie

– prawidłowo posługuje się pojęciami: system irygacyjny, niewola babilońska, zikkurat

– wskazuje na mapie Asyrię

– potrafi wymienić państwo istniejące obecnie na terenie Mezopotamii

– ocenia znaczenie wynalezienia pisma dla rozwoju cywilizacji

– opowiada epos o Gilgameszu

4. Osiągnięcia cywilizacyjne starożytnych Egipcjan.

– rola Nilu w gospodarce Egiptu

– organizacja państwa faraonów

– wierzenia Egipcjan

– osiągnięcia cywilizacyjne

– prawidłowo posługuje się pojęciami: faraon, piramidy, mumia

– wskazuje na mapie Egipt, Deltę Nilu

– omawia położenie geograficzne Egiptu

– określa rolę rzeki dla powstania państwa egipskiego

– wymienia głównych bogów Egiptu

– wymienia osiągnięcia Egipcjan z zakresu nauki, architektury, sztuki

– charakteryzuje społeczeństwo egipskie

– prawidłowo posługuje się pojęciami: mumifikacja, sarkofag

– wyjaśnia znaczenie religii w życiu Egipcjan

– samodzielnie interpretuje źródła historyczne

– rozpoznaje zabytki starożytnego Egiptu

5.  Izraelici i ich religia – judaizm.

– dzieje narodu żydowskiego do momentu przybycia do Palestyny

– judaizm

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Biblia, Stary Testament, Tora, synagoga, monoteizm, judaizm, dekalog, mesjasz, prorok, Arka Przymierza

– omawia krótko działalność Mojżesza

– wskazuje na mapie Palestynę, Jordan

– określa położenie geograficzne Palestyny i jego wpływ na warunki życia ludności

– prawidłowo posługuje się pojęciami: szabat, Talmud, naród wybrany, diaspora, antysemityzm

– omawia krótko działalność Abrahama, Dawida, Salomona

– zna główne założenia judaizmu

– porównuje Dekalog z wyznaniami zmarłego na sądzie Ozyrysa

– wyjaśnia zwroty: plagi egipskie, hiobowe wieści, manna z nieba, zamienić się w słup soli, pójść na łono Abrahama

Powtórzenie wiadomości.

Sprawdzian

Rozdział II: Cywilizacja Hellenów

1. U źródeł cywilizacji helleńskiej.

– kultura minojska

– kultura mykeńska

– warunki naturalne

– Iliada i Odyseja

– prawidłowo posługuje się pojęciami: kultura minojska, kultura mykeńska, alfabet grecki, kolonizacja

– wskazuje na mapie: Półwysep Bałkański, półwysep Peloponez, Morze Jońskie, Morze Egejskie, Morze Śródziemne, Ateny, Spartę

– omawia warunki naturalne Grecji i ich wpływ na zajęcia ludności

– zauważa różnice między życiem ludów Starożytnego Wschodu a życiem Greków

– podaje przyczyny i skutki kolonizacji greckiej

– opowiada, o czym mówią Iliada i Odyseja i podaje autora tych dzieł

– prawidłowo posługuje się pojęciami: pismo linearne A, pismo linearne B

– wskazuje na mapie zasięg kolonizacji greckiej, Knossos

– określa wpływ kultury minojskiej i mykeńskiej na życie Greków

– wymienia zabytki kultury minojskiej

– ocenia rolę alfabetu greckiego dla rozwoju kultury europejskiej

– na osi czasu zaznacza okres rozkwitu kultur minojskiej, mykeńskiej i wielkiej kolonizacji

– wyjaśnia genezę tytułu Iliada oraz okoliczności powstania dzieł Homera

2. Jak żyli starożytni Grecy?

– polis

– życie codzienne Greków

– prawidłowo posługuje się pojęciami: polis, obywatel, agora, igrzyska, monarchia

– podaje przyczyny powstania polis

– porównuje igrzyska starożytne i współczesne

– wymienia różnice w życiu kobiet i mężczyzn w starożytnej Grecji

– tworzy kilkuzdaniowy opis dnia codziennego mieszkańca starożytnej Grecji

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Hellada, Hellenowie, oligarchia, uzurpacja, olimpiada, gimnazjon

– omawia formy sprawowania władzy w polis

– porównuje szkołę grecką i współczesną

3. Demokracja ateńska.

– droga Aten do demokracji

– instytucje demokratycznych Aten

– prawidłowo posługuje się pojęciami: zgromadzenie ludowe, demokracja

– omawia działalność Peryklesa

– omawia najważniejsze zasady demokracji

– interpretuje tekst źródłowy

– prawidłowo posługuje się pojęciami: ostracyzm, strateg, rada pięciuset, zasada kolegialności

– omawia działalność Klejstenesa

– omawia różnice między poszczególnymi formami rządów

– dowodzi wyższości demokracji nad innymi formami ustrojowymi

– przedstawia etapy drogi Aten do demokracji

– porównuje ustrój demokracji ateńskiej z demokracją naszego państwa

– wskazuje wady demokracji

4. Ustrój polityczny Sparty.

– wychowanie spartańskie

– prawidłowo posługuje się pojęciami: wychowanie spartańskie, wypowiedź lakoniczna

– charakteryzuje i ocenia wychowanie spartańskie

– pokazuje na mapie Spartę i określa jej położenie

– prawidłowo posługuje się pojęciami: geruzja, efor, heloci

– wyjaśnia rolę wychowania spartańskiego w funkcjonowaniu państwa

– charakteryzuje system sprawowania władzy w państwie

– porównuje ustrój Sparty i Aten

– dokonuje analizy tekstu źródłowego

5. Wojny Hellenów.

– wojny grecko-perskie

– wojna peloponeska

– prawidłowo posługuje się pojęciami: hoplita, falanga

– wskazuje na mapie: zasięg imperium perskiego w V w. p.n.e., Maraton, Termopile, Salaminę

– potrafi dopasować dowódców: Miltiadesa, Leonidasa, Temistoklesa do bitew pod Maratonem, Termopilami, Salaminą

– na osi czasu umieszcza w kolejności chronologicznej daty bitew z Persami (490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e.)

– podaje przyczyny wojny peloponeskiej

– wymienia strony konfliktu

– podaje skutki wojny peloponeskiej

– prawidłowo posługuje się pojęciami: wojna peloponeska, związek koryncki, związek

– wymienia dowódców wojsk perskich

   Dariusza i Kserksesa

– omawia przyczyny i konsekwencje wojen grecko-perskich

– ocenia wojnę peloponeską i jej konsekwencje dla Greków

6. Religia  Greków

– główne zasady religii greckiej

– obrzędy

$1-         mitologia

– prawidłowo posługuje się pojęciami: politeizm, wyrocznia, bogowie olimpijscy, mit, heros

– opowiada, w jaki sposób Grecy wyobrażali sobie bogów

– wymienia głównych bogów greckich i ich dziedziny

– pokazuje na mapie Olimp

$1-     wymienia różnice między wierzeniami Żydów i Greków

– prawidłowo posługuje się pojęciami: antropomorfizm, pytyjska odpowiedź

– pokazuje na mapie Delfy

– podaje podobieństwa występujące między wiarą mieszkańców Grecji, Egiptu, Mezopotamii

– wyjaśnia rolę religii w utrwalaniu więzi między Grekami

$1-analizuje źródła pisane i ikonograficzne

7. Filozofia- nowe spojrzenie na świat.

$1-         czym zajmuje się filozofia;

$1-         najwięksi filozofowie;

-prawidłowo posługuje się pojęciami: filozofia, filozof

– omawia działalność Sokratesa, Arystotelesa, Platona

– wskazuje na mapie Milet

– określa miejsce narodzin filozofii

$1-     – określa przedmiot badań filozofii

 prawidłowo posługuje się pojęciami: jońska filozofia przyrody, cynicy, stoicy, epikurejczycy

– omawia działalność Talesa z Miletu, Heraklita, Demokryta

– na podstawie mapy podaje miejsca działalności filozofów

– udowadnia, że filozofia jest istotnym elementem europejskiego dziedzictwa kulturowego

$1-– analizuje tekst źródłowy

8.  Osiągnięcia starożytnych Greków.

– architektura

– sztuka

– teatr

– ceramika

– historiografia

– nauka

– prawidłowo posługuje się pojęciami: akropol, Partenon, sztuka helleńska, sztuka antyczna, tragedia, komedia, dramat

– charakteryzuje styl: dorycki, joński, koryncki

– przedstawia Fidiasza jako rzeźbiarza greckiego i wymienia jego dzieła

– przedstawia Sofoklesa jako autora tragedii, podaje tytuł jego dzieła

– wymienia zabytki architektury i kultury greckiej

– określa przedmiot działalności Tukidydesa, Hipokratesa, Herodota

– prawidłowo posługuje się pojęciami: kanon, styl czarnofigurowy, czerwonofigurowy, okresy archaiczny, klasyczny i hellenistyczny

– wymienia rzeźbiarzy: Polikleta, Myrona i ich dzieła

– omawia wkład Greków w rozwój cywilizacji śródziemnomorskiej i europejskiej

– dostrzega elementy kultury greckiej obecne we współczesności

9.   Imperium Aleksandra Wielkiego

– polityka podbojów Filipa II i Aleksandra Wielkiego

– narodziny kultury hellenistycznej

– prawidłowo posługuje się pojęciami: monarchia, imperium, kultura hellenistyczna

– lokalizuje na mapie Macedonię i zasięg podbojów Aleksandra Wielkiego

– omawia na podstawie mapy trasę podbojów Aleksandra Wielkiego

– wyjaśnia konsekwencje polityki Aleksandra Wielkiego

– prawidłowo posługuje się pojęciami: państwa hellenistyczne, węzeł gordyjski

– wyjaśnia motywy poczynań Aleksandra Wielkiego

– ocenia jego stosunek do ludów podbitych

– wyjaśnia genezę monarchii hellenistycznych

– charakteryzuje kulturę hellenistyczną i podaje jej przykłady

Powtórzenie wiadomości

Sprawdzian wiadomości

Rozdział III: Cywilizacja Rzymian

1. Narodziny Rzymu.

– warunki geograficzne

– legendarne początki Rzymu

– Etruskowie w Italii

– bogowie Rzymu

– prawidłowo posługuje się pojęciami: patrycjusze, plebejusze, republika, Italia

– wymienia Remusa, Romulusa i Eneasza jako legendarnych założycieli Rzymu

– wskazuje na mapie Półwysep Apeniński, rzekę Tyber

– opowiada legendę o powstaniu Rzymu

– zaznacza na osi czasu datę założenia Rzymu i określa wiek tego wydarzenia

– omawia wpływ środowiska na życie ludzi

– wymienia ważniejszych bogów rzymskich i ich dziedziny

– charakteryzuje religię Rzymu

– wymienia przyczyny ekspansji Rzymu

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Lacjum, Latynowie, Etruskowie, Italikowie

– określa rolę Etrusków w rozwoju cywilizacji Półwyspu Apenińskiego

– wyjaśnia związek między ekspansją terytorialną a zmianami społecznymi

– na podstawie mapy omawia proces podboju Italii

2.  Rzym republiką.

– monarchia w starożytnym Rzymie

– ustrój polityczny w okresie republiki

– struktura społeczna

– powstanie Spartakusa

– prawidłowo posługuje się pojęciami: monarchia, republika, senat, dyktatura, trybun ludowy, zgromadzenie ludowe, prawo weta, niewolnik, gladiator

– charakteryzuje ustrój republiki rzymskiej

– wymienia najważniejszych urzędników w republice

– na podstawie tekstu źródłowego charakteryzuje kompetencje senatu

– wyjaśnia przyczyny konfliktów społecznych w czasach republiki

– zaznacza na osi czasu okres monarchii i okres republiki, powstanie Spartakusa

– wymienia przyczyny powstania niewolników

– prawidłowo posługuje się pojęciami: kolegialność, cenzor, pretor, proletariusz, latyfundia

– opisuje przemiany ustrojowe w Rzymie od V do I w. p.n.e.

– wyjaśnia zasadę kolegialności

– analizuje schemat ustrojowy republiki rzymskiej

– wyjaśnia znaczenie powiedzenia „Chleba i igrzysk”

– na podstawie tekstu źródłowego ocenia postępowanie właściciela niewolników

– wyjaśnia rolę niewolników w gospodarce państwa

– ocenia skutki powstania niewolników dla państwa rzymskiego

3. Imperium rzymskie i upadek republiki.

– osiągnięcia Fenicjan

– wojny punickie

– armia rzymska

– podboje Rzymu w okresie republiki

– prawidłowo posługuje się pojęciami: legion, wojny punickie, Kartagina, Galia, Imperium Romanum, imperium

– opisuje rolę Fenicjan w starożytnym świecie

– na podstawie tekstu źródłowego charakteryzuje armię rzymską

– w oparciu o mapę wymienia tereny podbite przez Rzymian w okresie republiki

– omawia działalność Juliusza Cezara, Hannibala

– wymienia przyczyny upadku republiki

– wymienia przyczyny wojen punickich

– na osi czasu zaznacza daty wojen punickich 264–146 p.n.e.

– prawidłowo posługuje się pojęciami: kohorta, prowincja, manipuł, triumwirat, weteran

– opisuje powstanie Imperium Romanum

– omawia działalność Pompejusza, Marka Krassusa

4. Cesarstwo Rzymskie.

– powstanie cesarstwa

– podboje w okresie cesarstwa

– romanizacja

– prawidłowo posługuje się pojęciami: imperator, pryncypat, romanizacja, urbanizacja

– omawia działalność Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta

– w oparciu o mapę wymienia tereny podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa

– na podstawie tekstu źródłowego opisuje działalność Oktawiana Augusta

– na podstawie tekstu źródłowego wymienia przyczyny upadku republiki

– prawidłowo posługuje się pojęciami: dominat, idy marcowe

– omawia działalność Marka Antoniusza, Dioklecjana

– ocenia politykę Rzymian wobec podbitej ludności

– wyjaśnia konsekwencje romanizacji prowincji

– omawia przemiany w społeczeństwie rzymskim w okresie cesarstwa

– porównuje zakres władzy cesarskiej w okresie pryncypatu i dominatu

5. Znaczenie Rzymian dla rozwoju cywilizacji europejskiej.

– kultura i sztuka

– architektura

– prawodawstwo

– technika

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Forum Romanum, akwedukt, termy, romanizacja, amfiteatr, łuk triumfalny, kopuła, Panteon, prawo, kodeks

– wymienia głównych twórców i ich dzieła: Wergiliusza, Horacego, Cycerona, Tacyta, Cezara, Senekę

– wymienia osiągnięcia techniczne Rzymian

– analizuje tekst źródłowy

– wyjaśnia związek między kulturą Greków i Rzymian

– prawidłowo posługuje się pojęciami: portyk, prawo dwunastu tablic, kalendarz juliański, Circus Maximus

– wymienia głównych twórców i ich dzieła: Owidiusza, Liwiusza

– wyjaśnia zasady prawa rzymskiego

– ocenia rolę prawa rzymskiego dla kultury europejskiej

– na podstawie źródeł ikonograficznych charakteryzuje architekturę rzymską

– wyjaśnia wpływ kultury helleńskiej na kulturę rzymską

6. Początki chrześcijaństwa.

– panowanie rzymskie w Palestynie

– chrześcijaństwo religią panującą

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Ewangelia, apostoł, chrześcijaństwo, papież, biskup, edykt mediolański, Nowy Testament, herezja

– wskazuje na mapie Palestynę

– na podstawie tekstu źródłowego podaje przyczyny prześladowań chrześcijan

– omawia zasady religii chrześcijańskiej

– omawia rolę Jezusa w procesie narodzin chrześcijaństwa

– dostrzega rolę apostołów w umacnianiu chrześcijaństwa

– podaje i zaznacza na osi czasu daty: 1 r. n.e., 313 r. n.e., 381 r. n.e.

– omawia działalność Jezusa, Herodota, Teodozjusza Wielkiego, Konstantyna Wielkiego

– prawidłowo posługuje się pojęciami: katakumby, sobór, dogmat

– wskazuje na mapie zasięg chrześcijaństwa w IV w. n.e.

– porównuje chrześcijaństwo z judaizmem i kultami Wschodu

– wyjaśnia, w jaki sposób chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie

– określa konsekwencje rozpowszechnienia się chrześcijaństwa dla Kościoła i cesarstwa

– omawia działalność Nerona, Dioklecjana

7. Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego

– kryzys cesarstwa

– podział cesarstwa

– upadek cesarstwa zachodniego

– prawidłowo posługuje się pojęciami: barbarzyńca, wędrówki ludów, Cesarstwo Wschodniorzymskie, Zachodniorzymskie, Bizancjum, wandalizm

– wymienia przyczyny upadku Imperium Rzymskiego na podstawie tekstu źródłowego

– wymienia plemiona, które najechały imperium

– wskazuje na mapie Konstantynopol, Cesarstwo Zachodniorzymskie, Cesarstwo Wschodniorzymskie

– omawia działalność Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza

– na osi czasu zaznacza datę podziału cesarstwa rzymskiego – 395 r. n.e.

– prawidłowo posługuje się pojęciami: latyfundium, insygnia, języki romańskie

– określa przyczyny podziału Imperium Rzymskiego

– ocenia skutki najazdu barbarzyńców na Rzym

– wskazuje na mapie Rawennę, trasy wędrówki ludów

– na podstawie tekstu źródłowego opisuje relacje Rzymian z barbarzyńcami

– na osi czasu zaznacza datę powstania Bizancjum – 330 r. n.e.

Powtórzenie wiadomości

Sprawdzian

Rozdział: Wczesne średniowiecze

1. Cesarstwo Bizantyńskie.

– dzieje polityczne Bizancjum

– kultura i sztuka Bizancjum

– schizma wschodnia

– prawidłowo posługuje się pojęciami: schizma, prawosławie, ikona, fresk, mozaika

– wskazuje na mapie Konstantynopol, Bizancjum

– wyjaśnia, dlaczego Bizancjum przetrwało tysiąc lat dłużej niż Cesarstwo Zachodniorzymskie

– wymienia osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury i sztuki

– rozpoznaje na ilustracjach zabytki architektury bizantyńskiej

– charakteryzuje religię prawosławną

– podaje znaczenie dat: 1054 r., 1454 r.

– zaznacza daty na osi czasu

– prawidłowo posługuje się pojęciami: patriarcha, ikonostas

– określa przyczyny schizmy wschodniej

– omawia różnice między Kościołem rzymskokatolickim a prawosławnym

– porównuje kulturę zachodniorzymską i bizantyńską

– omawia działalność Justyniana I

2. Arabowie i islam.

– dzieje Arabów przed Mahometem

– działalność Mahometa

– zasady islamu

– podboje Arabów

– osiągnięcia, kultura i sztuka Arabów

– prawidłowo posługuje się pojęciami: islam, Koran, jałmużna, muzułmanin, meczet

– omawia działalność Mahometa

– podaje rok 622 jako początek islamu

– zaznacza tę datę na osi czasu

– wskazuje na mapie Półwysep Arabski, Mekkę, Medynę

– wymienia podstawowe zasady islamu

– na podstawie mapy omawia ekspansję islamu

– wymienia cechy charakterystyczne dla sztuki arabskiej

– wymienia kilka osiągnięć naukowych Arabów

– prawidłowo posługuje się pojęciami: kalif, teokracja, Beduini, minaret

– wyjaśnia znaczenie Mekki i Medyny dla współczesnych wyznawców islamu

– dostrzega podobieństwa i różnice między islamem a innymi religiami monoteistycznymi

– ocenia cywilizacyjną rolę islamu

– rozpoznaje na ilustracjach zabytki architektury arabskiej

– potrafi wymienić kilka współczesnych państw arabskich

3. Monarchia Karolingów.

– powstanie i rozwój państwa frankijskiego

– renesans karoliński

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Karolingowie, koronacja, dziesięcina

– omawia działalność Karola Wielkiego

– wyjaśnia rolę państwa Franków w kształtowaniu oblicza politycznego i kulturalnego Europy

– wymienia postanowienia traktatu w Verdun

– lokalizuje na mapie terytorium państwa Karola Wielkiego, państwa powstałe po traktacie w Verdun

– podaje datę traktatu w Verdun i koronacji Karola Wielkiego

– prawidłowo posługuje się pojęciami: majordom, kapitularz

– omawia działalność Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Małego

– wyjaśnia rolę prawa w funkcjonowaniu państwa

– ocenia dokonania Karola Wielkiego

– charakteryzuje renesans karoliński

– wymienia główne zabytki tego okresu

4. Nowe państwa w Europie Zachodniej.

– odnowienie cesarstwa

– wyprawy Normanów

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Rzesza Niemiecka, Wikingowie, traktat w Verdun

– wyjaśnia konsekwencje rozpadu monarchii Karola Wielkiego

– wyjaśnia, kim byli Otton I, Otton III, Wilhelm Zdobywca

– wyjaśnia, kim byli Normanowie

– wymienia konsekwencje najazdów Normanów

– prawidłowo posługuje się pojęciami: regencja, Waregowie, uniwersalizm

– ocenia politykę Ottona I

– wyjaśnia, na czym polegała koncepcja uniwersalistyczna Ottona III

– ocenia realność tej koncepcji

– wyjaśnia znaczenie daty 962 r.

5. Feudalizm.

– system lenny

– feudalizm

– prawa i obowiązki lenne

– prawidłowo posługuje się pojęciami: senior, wasal, lenno, feudalizm, immunitet, hołd, inwestytura

– wyjaśnia zasady lenne

– wymienia obowiązki seniora i wasala

– zaznacza na osi czasu okres funkcjonowania systemu lennego

– interpretuje schemat organizacji społeczeństwa feudalnego

– analizuje tekst źródłowy

– prawidłowo posługuje się pojęciami: komendacja, suzeren, domena, patrymonium

– wyjaśnia przyczyny i mechanizm funkcjonowania społeczeństwa feudalnego

– ocenia konsekwencje dla państwa stosowania zasady „wasal mego wasala nie jest moim wasalem”

Powtórzenie wiadomości

Sprawdzian

Rozdział VI: Europa i Polska od X do XIV wieku.

1.  Państwo Mieszka I.

– plemiona na ziemiach polskich

– chrzest Polski i jego znaczenie

– organizacja państwa Mieszka I

– prawidłowo posługuje się pojęciami: ród, plemię, dynastia, chrystianizacja, państwo

– wskazuje na mapie obszary, na których zamieszkiwały plemiona polskie

– wymienia nazwy plemion

– omawia działalność Mieszka I

– wyjaśnia znaczenie chrztu dla dalszych dziejów Polski

– wskazuje na mapie sąsiadów Polski

– wyjaśnia znaczenie daty 966 r.

– prawidłowo posługuje się pojęciami

– omawia genezę powstania państwa polskiego

– wymienia przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I

– odtwarza ewolucję społeczeństwa od formacji rodowej do państwowej

– wyjaśnia znaczenie daty 972 r.

2. Polska za panowania Bolesława Chrobrego.

– zjazd gnieźnieński

– wojny Bolesława Chrobrego

– koronacja

– prawidłowo posługuje się pojęciami: metropolia, biskupstwo, arcybiskupstwo, relikwie

– opowiada o misji św. Wojciecha

– wskazuje na mapie plemiona Prusów

– wymienia skutki zjazdu gnieźnieńskiego

– wymienia biskupstwa utworzone po zjeździe i wskazuje je na mapie

– wskazuje na mapie zdobycze terytorialne Bolesława Chrobrego

– wyjaśnia znaczenie dat: 1000 r., 1018 r., 1025 r.

– zaznacza daty na osi czasu

– prawidłowo posługuje się pojęciem: kanonizacja

– omawia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego, w tym uzyskanie własnej metropolii

– porównuje terytorium państwa polskiego na początku i na końcu panowania Bolesława Chrobrego

– wyjaśnia, na czym polegało znaczenie koronacji w średniowieczu

– ocenia politykę Bolesława Chrobrego

3. Kryzys i odbudowa państwa polskiego przez Kazimierza Odnowiciela.

– panowanie Mieszka II

– przyczyny kryzysu państwa

– rola Kazimierza Odnowiciela

– prawidłowo posługuje się pojęciami: kasztelan, możni

– omawia działalność Mieszka II, Bezpryma, Kazimierza Odnowiciela

– wymienia reformy przeprowadzone przez Kazimierza Odnowiciela

– wykorzystuje tablice genealogiczne

– analizuje tekst źródłowy

– wyjaśnia przyczyny zewnętrzne i wewnętrzne kryzysu

– ocenia reformy Kazimierza Odnowiciela

– na podstawie mapy omawia zmiany terytorialne w Polsce w pierwszej połowie XI w.

4. Konflikt o inwestyturę. Wyprawy krzyżowe.

– sytuacja w Kościele przed reformami gregoriańskimi

– spór o inwestyturę

– uniwersalizm papieski

– uniwersalizm cesarski

– konkordat w Wormacji

– działalność Innocentego III

– prawidłowo posługuje się pojęciami: uniwersalizm, konkordat, herezja, inkwizycja. Krucjaty, wyprawy krzyżowe

– – omawia działalność Grzegorza VII, Henryka IV

– wyjaśnia istotę sporu między papiestwem i cesarstwem

– wyjaśnia sens powiedzenia „pójść do Canossy”

$1-     wymienia postanowienia konkordatu wormackiego

$1-     wymienia przyczyny i skutki krucjat

– prawidłowo posługuje się pojęciami: symonia, nepotyzm, ruch kluniacki, inwestytura, krucjaty, wyprawy krzyżowe

– omawia działalność Innocentego III

– wyjaśnia znaczenie dat: 1075 r., 1077 r., 1122 r.

– omawia działalność zakonu w Cluny

– na podstawie tekstu źródłowego przedstawia stanowisko papiestwa i cesarstwa

$1-omawia konsekwencje konkordatu wormackiego

$1-wymienia przyczyny i skutki krucjat

$1-omawia przebieg krucjat

5. Polska Bolesławów: Szczodrego i Krzywoustego

– polityka zagraniczna Bolesława Śmiałego

– koronacja

– konflikt z biskupem Stanisławem

– panowanie Władysława Hermana

– wojna z Niemcami w 1109 r. za panowania Bolesława Krzywoustego

– testament Bolesława Krzywoustego

– prawidłowo posługuje się pojęciami: testament, rozbicie dzielnicowe, zasada senioratu, dzielnica senioralna, senior, junior

– wyjaśnia okoliczności odzyskania korony przez Bolesława Śmiałego

– opowiada o konflikcie z biskupem Stanisławem

– wyjaśnia znaczenie daty 1076 r. i zaznacza ją na osi czasu

– wymienia w kolejności chronologicznej władców piastowskich od Mieszka I do Bolesława Krzywoustego

– wyjaśnia przyczyny konfliktu między Zbigniewem a Bolesławem

– wskazuje na mapie dzielnice Zbigniewa i Bolesława

– na podstawie tekstu źródłowego opowiada o bitwie pod Głogowem

– omawia zasady podziału państwa dokonanego przez Bolesława Krzywoustego

– wskazuje na mapie dzielnicę senioralną oraz poszczególne dzielnice

– wymienia synów Bolesława Krzywoustego i ich dzielnice

– ocenia skutki konfliktu z biskupem Stanisławem

– ocenia panowanie Władysława Hermana

– analizuje i porównuje źródła historyczne

– omawia proces podboju Pomorza

6. Rozbicie dzielnicowe w Polsce.

– upadek zasady senioratu

– zagrożenia zewnętrzne

– działalność zjednoczeniowa Piastów

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Krzyżacy, Mongołowie, Tatarzy

– wymienia konsekwencje rozbicia dzielnicowego

– wyjaśnia znaczenie dat: 1138 r., 1226 r., 1241 r. i zaznacza je na osi czasu

– wymienia datę i przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski

– wymienia datę najazdu Tatarów i bitwy pod Legnicą

– wyjaśnia, kim byli: Konrad Mazowiecki, Henryk Pobożny

– wyjaśnia, kim byli: Władysław Wygnaniec, Bolesław Kędzierzawy, Mieszko III Stary, Batu-Chan, Henryk Brodaty, Henryk IV Probus

– wyjaśnia przyczyny walk między książętami

– wyjaśnia genezę sukcesów armii mongolskiej

– wskazuje na mapie państwo Henryków Śląskich, zasięg najazdów Mongołów

– ocenia działalność zjednoczeniową Piastów

7. Gospodarka i społeczeństwo Polski w okresie rozbicia dzielnicowego

– zmiany w rolnictwie

– rozwój osadnictwa na prawie niemieckim

– lokacja miast

– stany społeczne

– kultura, sztuka

– prawidłowo posługuje się pojęciami: trójpolówka, czynsz, dziesięcina, stan, cech, inicjał, monarchia patrymonialna, monarchia stanowa, prawo niemieckie, prawo polskie, sołtys, wójt, burmistrz, patrycjat, pospólstwo, plebs

– wymienia warstwy stanu mieszczańskiego w średniowieczu

– charakteryzuje poszczególne stany

– wyjaśnia, na czym polegało osadnictwo na prawie niemieckim

– wyjaśnia, kim był Gall Anonim

– wyjaśnia proces powstawania społeczeństwa stanowego

– wyjaśnia różnicę między monarchią patrymonialną a stanową

– wyjaśnia, kim był Wincenty Kadłubek

– porównuje osadnictwo na prawie polskim i na prawie niemieckim

– wyjaśnia znaczenie prawa składu dla rozwoju miast

8. Narodziny monarchii stanowych.

– monarchia stanowa w Anglii

– monarchia stanowa we Francji

– kres uniwersalizmu papieskiego

– społeczeństwo stanowe

– prawidłowo posługuje się pojęciami: parlament, przywilej, stan, sobór

– wyjaśnia, jak doszło do powstania monarchii stanowych w Anglii i we Francji

– porównuje monarchię patrymonialną i stanową

– wyjaśnia, czym była Wielka Karta Swobód

– zaznacza na osi czasu datę 1215 r.

– prawidłowo posługuje się pojęciami: templariusze, schizma zachodnia, immunitet, renta feudalna

– omawia konsekwencje wydania Wielkiej Karty Swobód

– opisuje przyczyny i konsekwencje konfliktu między Filipem IV Pięknym a papiestwem

– wyjaśnia różnice między ideą uniwersalizmu a ideą suwerennej władzy

9. Odbudowa Królestwa Polskiego przez Władysława Łokietka.

– próby zjednoczenia ziem polskich w XIII i XIV w.

– walka Władysława Łokietka o koronę

– jednoczenie ziem polskich

– konflikt z Krzyżakami

– przedstawia próby jednoczenia ziem polskich przez władców piastowskich

– wyjaśnia znaczenie koronacji dla jednoczenia państwa

– wyjaśnia znaczenie dat: 1308 r., 1320 r., 1331 r., 1333 r.

– omawia na podstawie mapy proces jednoczenia ziem polskich

– omawia okoliczności utraty Pomorza Gdańskiego

– wymienia czynniki sprzyjające i utrudniające jednoczenie ziem polskich

– na podstawie mapy wymienia ziemie, które nie znalazły się w granicach odbudowanego państwa polskiego

10. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego.

– polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego

– reformy wewnętrzne Kazimierza Wielkiego

– prawidłowo posługuje się pojęciami: uniwersytet, kodyfikacja

– wyjaśnia znaczenie daty 1364 r.

– wyjaśnia przyczyny kodyfikacji prawa

– wymienia dokonania Kazimierza Wielkiego w zakresie polityki wewnętrznej

– uzasadnia, dlaczego Kazimierz nosi przydomek „Wielki”

– wskazuje na mapie zmiany terytorialne w Polsce za Kazimierza Wielkiego

– wyjaśnia znaczenie dat: 1343 r., 1370 r.

– wyjaśnia motywy, jakimi kierował się Kazimierz Wielki w polityce zagranicznej

– ocenia wagę reform wewnętrznych Kazimierza Wielkiego

11. Andegawenowie na polskim tronie.

– powstanie stanu rycerskiego

– monarchia stanowa za Kazimierza Wielkiego

– Królestwo Polskie za Ludwika Węgierskiego

– prawidłowo posługuje się pojęciami: szlachta, unia personalna, przywilej, możnowładztwo, monarchia stanowa

– wyjaśnia, jak doszło do ukształtowania się stanu szlacheckiego

– wymienia stany w Polsce i krótko je charakteryzuje

– na podstawie tekstu źródłowego wymienia postanowienia przywileju koszyckiego

– omawia rządy Andegawenów w Polsce

– prawidłowo posługuje się pojęciami: immunitet, prawo rycerskie, herb, wspólnota rodowa, starosta, elekcja

– omawia rolę stanów w państwie

– wyjaśnia okoliczności przejęcia władzy przez Ludwika Węgierskiego

– omawia konsekwencje przywileju koszyckiego

Powtórzenie wiadomości

Sprawdzian

Rozdział: Europa i Polska od schyłku XIV wieku

1. Narodziny państwa polsko-litewskiego

– unia polsko-litewska

– wielka wojna z Krzyżakami

– prawidłowo posługuje się pojęciem: unia personalna

– wymienia przyczyny podpisania unii polsko-litewskiej

– wymienia postanowienia unii w Krewie

– wyjaśnia znaczenie dat: 1385 r., 1410 r., 1411 r.

– wyjaśnia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego

– wskazuje na mapie miejsca związane z wielką wojną z Krzyżakami

– wymienia postanowienia pokoju w Toruniu

– określa pozytywne i negatywne skutki podpisania unii

– ocenia znaczenie zwycięstwa grunwaldzkiego

2. Ekspansja Turków w Europie. Rządy Władysława Warneńczyka

– ekspansja Turków w Europie w XIV–XV w.

– unia polsko-węgierska

– bitwa pod Warną i jej konsekwencje

– prawidłowo posługuje się pojęciami: unia, sułtan

– wyjaśnia, kim był Władysław Warneńczyk

– wskazuje na mapie tereny podbite przez Turków w Europie w XV w. oraz Konstantynopol, Warnę, Adrianopol

– na podstawie tekstu źródłowego wyjaśnia przyczyny zawarcia unii polsko-węgierskiej

– opisuje sytuację w Polsce i Litwie po śmierci Władysława Jagiełły

– wymienia konsekwencje klęski pod Warną dla Polski i Europy

– na osi czasu umieszcza daty: 1444 r., 1453 r. i wyjaśnia ich znaczenie

– prawidłowo posługuje się pojęciami: janczar, pogrobowiec

– wyjaśnia, kim byli Zbigniew Oleśnicki, Jan Hunyadi

– ocenia skutki bitwy pod Warną

– na podstawie tekstu źródłowego ocenia postawę szlachty w czasie nieobecności króla Władysława Warneńczyka

3. Wojna trzynastoletnia

– Królestwo Polskie i Państwo Zakonne przed wybuchem wojny trzynastoletniej

– wojna z zakonem

– drugi pokój toruński

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Prusy Królewskie, pospolite ruszenie, lenno

– wyjaśnia, kim był Kazimierz Jagiellończyk

– wyjaśnia, dlaczego powstał Związek Pruski

– wyjaśnia przyczyny wojny trzynastoletniej

– wymienia postanowienia drugiego pokoju toruńskiego

– wyjaśnia znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego dla gospodarki państwa

– wskazuje na mapie ziemie wcielone do Polski na mocy drugiego pokoju toruńskiego, Państwo Zakonne

– wskazuje na mapie szlak wiślany

– prawidłowo posługuje się pojęciami: wojska zaciężne, inkorporacja, zakon inflancki

– wyjaśnia, kim był Piotr Dunin

– na podstawie tekstu źródłowego

 omawia politykę zakonu krzyżackiego w Prusach po bitwie pod Grunwaldem

– wskazuje na mapie główne zamki krzyżackie

4. Schyłek średniowiecza.

– sytuacja gospodarcza w Europie na początku XIV w.

– Hanza

– kryzys gospodarczy i społeczny w XIV w.

– „czarna śmierć”

– wojna stuletnia

– wystąpienia społeczne we Francji i Anglii

– prawidłowo posługuje się pojęciami: Hanza, czynsz, renta feudalna

– opisuje sytuację gospodarczą w Europie Zachodniej na początku XIV w.

– na podstawie mapy porównuje transport lądowy i wodny w późnym średniowieczu

– na podstawie mapy wymienia członków Hanzy i hanzeatyckie szlaki handlowe

– wymienia przyczyny wystąpień społecznych w XIV–XV w.

– wymienia czynniki, jakie spowodowały przezwyciężenie kryzysu w XV w.

– prawidłowo posługuje się pojęciami: „czarna śmierć”, żakeria, ossuarium

– wyjaśnia przyczyny kryzysu gospodarczego i społecznego w XIV w.

– omawia konsekwencje wystąpień społecznych w XIV–XV w.

– omawia skutki wojny stuletniej i innych konfliktów zbrojnych dla społeczeństwa europejskiego

– wyjaśnia znaczenie dat: 1337–1453, 1485 r.

5. Kultura średniowiecza.

– uniwersalny charakter kultury średniowiecza

– literatura średniowiecza

– sztuka romańska i gotycka

– szkolnictwo i uniwersytety

– prawidłowo posługuje się pojęciami: witraż, bazylika, nawa, portal, gotyk

– podaje cechy charakterystyczne stylu romańskiego i gotyckiego

– rozpoznaje na ilustracjach budowle w stylu romańskim i gotyckim

– wyjaśnia związek sztuki z religią

– wyjaśnia, na czym polegał uniwersalny charakter kultury średniowiecza

– wskazuje na mapie główne uniwersytety średniowiecza (Bolonia, Oxford, Sorbona)

– wymienia dzieła literatury średniowiecza

– prawidłowo posługuje się pojęciami: triwium, transept

– opisuje obiekty architektoniczne z wykorzystaniem poznanych pojęć

– wymienia przedmioty nauczane w średniowiecznych szkołach

6. Miejsce Polski w średniowiecznej Europie

– Polska w kręgu cywilizacji zachodnioeuropejskiej

– kultura polska na tle kultury europejskiej

– pozycja polityczna i gospodarcza państwa polsko-litewskiego w Europie w XV w.

– prawidłowo posługuje się pojęciem: pergamin

– omawia działalność Galla Anonima, Jana Długosza

– wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrztu dla państwa i społeczeństwa polskiego

– wymienia dzieła sztuki średniowiecznej

– wskazuje na mapie zasięg panowania dynastii Jagiellonów pod koniec XV w.

– prawidłowo posługuje się pojęciami: iluminacja, absyda, prezbiterium

– omawia działalność Wincentego Kadłubka, Pawła Włodkowica

– rozpoznaje na ilustracjach wybrane dzieła sztuki średniowiecznej

7. Kościół  u schyłku średniowiecza. Umysłowość ludzi średniowiecza.

– spór między soborem a papieżem

– działalność Husa i Savonaroli

$1-rola Kościoła w średniowieczu

– postrzeganie świata przez ludzi średniowiecza

– nauki Tomasza z Akwinu, św. Augustyna

$1-– nowe poglądy w średniowieczu

– prawidłowo posługuje się pojęciami: husytyzm, ekskomunika, inkwizycja

– omawia działalność Jana Husa, Franciszka z Asyżu

– wyjaśnia, na czym polegał spór papieża z soborem i jak się zakończył

– omawia wpływ Kościoła na rozwój nauki, kultury, oświaty

$1-     opisuje stosunek Kościoła do wyznawców innych religii

– prawidłowo posługuje się pojęciami: relikwia, pielgrzym, cech, teologia

– wymienia najważniejsze wartości w życiu człowieka średniowiecznego

– opisuje poglądy Tomasza z Akwinu

– wyjaśnia, jaką rolę pełniły zakony

$1-     – wymienia miejsca pielgrzymek w średniowieczu

– prawidłowo posługuje się pojęciami: koncyliaryzm, kurialiści, skryptorium

– omawia działalność Girolamo Savonaroli, Aleksandra VI, Tomasza z Akwinu

– na podstawie tekstu źródłowego podaje argumenty potwierdzające wyższość soboru nad papieżem i papieża nad soborem

$1-ocenia rolę Kościoła w średniowieczu, jego wpływ na społeczeństwo i państwo

– prawidłowo posługuje się pojęciem: alchemik

– wymienia miejsca pielgrzymek w średniowieczu

– porównuje postrzeganie świata przez ludzi średniowiecza i współczesnych

$1-– określa wpływ myśli filozofów starożytnych na nauki głoszone przez Tomasza z Akwinu i św. Augustyna

Powtórzenie wiadomości

Sprawdzian