Temat jednostki lekcyjnej

Wymagania na ocenę dopuszczającą

Uczeń:

Wymagania na ocenę dostateczną

Uczeń opanował wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:

Wymagania na ocenę dobrą

Uczeń opanował wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:

Wymagania na ocenę bardzo dobrą

Uczeń opanował wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:

Wymagania na ocenę celującą

Uczeń opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:

          Dział 1. Świat w okresie międzywojennym

1.1. Wprowadzenie do historii najnowszej

1.2.

Mapa polityczna Europy po I wojnie światowej

Wie, że w latach 1919–1920 obradowała w Paryżu konferencja pokojowa; wymienia jej najważniejsze postanowienia.

Zna pojęcia: konferencja pokojowa w Paryżu i system wersalski. Umie wskazać na mapie nowe państwa, które powstały po I wojnie światowej.

Charakteryzuje założenia systemu wersalskiego i jego funkcjonowanie w praktyce; potrafi wyjaśnić, dlaczego powstanie nowych państw nie rozwiązało problemów narodowościowych w Europie.

Opisuje funkcjonowanie systemu wersalskiego i waszyngtońskiego; zna pojęcia: plan Dawesa i plan Younga. Krytycznie analizuje dostępne źródła.

Samodzielnie charakteryzuje problemy polityczne Europy, Azji i Ameryki po zakończeniu wojny; przedstawia obraz powojennego społeczeństwa, odwołując się do literatury uzupełniającej i źródeł.

1.3.

Kształtowanie się systemów totalitarnych we Włoszech oraz w Niemczech

Wie, kiedy i w jakich państwach narodziły się nazizm i faszyzm. Zna nazwiska Adolfa Hitlera i Benito Mussoliniego.

Zna systemy sprawowania władzy przez faszystów i nazistów oraz definiuje ustrój totalitarny. Potrafi wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z tematem. Wskazuje na mapie politycznej Europy z okresu międzywojennego granice Niemiec i Włoch (ok. 1933 r.).

Potrafi wykazać, że systemy polityczne istniejące w latach 30. w Niemczech i Włoszech miały charakter totalitarny; wyjaśnia podłoże społeczne, które umożliwiło faszystom i nazistom dojście do władzy.

Charakteryzuje systemy totalitarne, metody sprawowania władzy, polityki nazistów wobec Żydów. Umie wyjaśnić pojęcia związane z tematem. Opracowuje analizę SWOT dotyczącą totalitaryzmu.

Dokonuje samodzielnej oceny sytemu faszystowskiego i nazistowskiego; przedstawia ich wspólne cechy oraz omawia podłoże ideologiczne, odwołując się do wiedzy źródłowej.

1.4.

System totalitarny w ZSRR

Wie, kiedy do władzy doszedł Józef Stalin; wymienia najważniejsze cechy systemu stalinowskiego.

Potrafi wskazać przykłady stosowania systemu stalinowskiego w ZSRR; zna i wyjaśnia pojęcia Wielkiej Czystki, kolektywizacji i nacjonalizacji; wie, na czym polegała polityka NEP-u.

Umie wskazać przejawy kultu Stalina oraz propagandy stalinowskiej; ocenia jej skutki, a zajęte stanowisko popiera argumentami. Potrafi analizować źródła.

Dokonuje pełnej charakterystyki systemu totalitarnego ZSRR, ze wskazaniem konkretnych przykładów. Swobodnie posługuje się terminologią dotyczącą tematu. Potrafi opracować metaplan na temat sytuacji wewnętrznej w ZSRR w latach 30.

Dokonuje samodzielnej oceny okresu stalinowskiego w zakresie polityki społecznej, zagranicznej oraz gospodarczej, ze wskazaniem jej skutków. Wykorzystując wiadomości z literatury uzupełniającej i źródeł, potrafi przedstawić tragedię więźniów łagrów.

1.5.

Systemy totalitarne w Europie w okresie międzywojennym – analiza porównawcza

Wskazuje na mapie obszary III Rzeszy, ZSRR oraz Włoch; potrafi określić najważniejsze cechy systemu totalitarnego.

Dokonuje prostego porównania trzech systemów totalitarnych, wymieniając jako przykłady najbardziej znane fakty.

Przeprowadza analizę porównawczą trzech systemów totalitarnych ze wskazaniem ich konsekwencji; określa zakres inwigilacji społeczeństw III Rzeszy, ZSRR i faszystowskich Włoch.

Dokonuje analizy porównawczej z odwołaniem do źródeł; przedstawia pełny obraz totalitaryzmu niemieckiego, radzieckiego i włoskiego.

Wskazuje konsekwencje realizacji planów państw totalitarnych dla polityki międzynarodowej; samodzielnie analizuje i porównuje podstawy ideologiczne trzech systemów totalitarnych, odwołując się do literatury uzupełniającej i źródeł.

1.6.

Gospodarcze i społeczne przemiany na świecie w okresie międzywojennym

Wie, że w latach 1929–1933 panował w gospodarce światowej wielki kryzys gospodarczy; wymienia jego najważniejsze przejawy.

Zna problematykę wielkiego kryzysu gospodarczego lat 30.: przyczyny, czas trwania; potrafi wskazać na mapie politycznej świata w okresie międzywojennym USA i ZSRR.

Charakteryzuje przyczyny, przejawy i następstwa wielkiego kryzysu; zna rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej; omawia sytuację wewnętrzną w państwie radzieckim w latach 30.

Charakteryzuje sytuację na świecie w latach 20. i 30. XX wieku oraz postęp techniczny, jaki dokonał się w latach 1918–1939.

Umie samodzielnie wykazać znaczenie kolonializmu dla światowej gospodarki, odwołując się do literatury uzupełniającej i źródeł.

            Dział 2. Druga Rzeczpospolita

2.1.

Odrodzenie państwa polskiego

Umieszcza w czasie wydarzenia związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości; zna postać Józefa Piłsudskiego; wskazuje na mapie granice II RP.

Zna proces formowania się władz odrodzonego państwa polskiego w latach 1918–1919 i postanowienia traktatu wersalskiego wobec Polski. Opisuje wydarzenia związane z kształtowaniem się granic II RP. Zna podstawowe pojęcia dotyczące tematu (np. Tymczasowy Naczelnik Państwa, Sejm Ustawodawczy).

Charakteryzuje proces ustalania granicy Rzeczypospolitej z Niemcami, Rosją, Czechosłowacją, Ukrainą i Litwą; wskazuje i omawia najważniejsze dokumenty państwowe – na ich podstawie opisuje ustrój państwa polskiego.

Charakteryzuje koncepcje granic państwa wysuwane w latach 1918–1922 przez główne polskie obozy polityczne. Szczegółowo pisuje przebieg wojny polsko-ukraińskiej, powstania wielkopolskiego, konfliktu z Czechosłowacją, pierwszych walk z Armią Czerwoną.

Dokonuje samodzielnej syntezy procesu kształtowania się granic i ustroju państwa polskiego w latach 1918–1919. Posługuje się źródłami i literaturą uzupełniającą – dokonuje ich krytycznej analizy. Ocenia działalność Józefa Piłsudskiego oraz Romana Dmowskiego w latach 1918–1920.

2.2.

Gospodarcze i społeczne problemy odrodzonego państwa polskiego

Wymienia najważniejsze sukcesy polityki gospodarczej II Rzeczypospolitej (budowa portu w Gdyni, reforma walutowa).

Potrafi przedstawić główne problemy gospodarcze II Rzeczypospolitej; wyjaśnia znaczenie budowy portu w Gdyni i reformy walutowej. Zna postać Władysława Grabskiego. Potrafi wskazać granice II Rzeczypospolitej, Gdynię i Wolne Miasto Gdańsk na mapie historycznej.

Zna problemy polskiego rolnictwa w czasach II Rzeczypospolitej i próby ich rozwiązywania poprzez reformę rolną; potrafi opisać wojnę celną z Niemcami, a także wyjaśnić jej przyczyny i znaczenie.

Potrafi dokonać analizy przyczyn trudnej sytuacji gospodarczej II Rzeczypospolitej, uwzględniając uwarunkowania historyczne oraz panującą sytuację międzynarodową. Zna strukturę społeczeństwa II Rzeczypospolitej. Potrafi dokonać oceny polityki gospodarczej państwa polskiego w latach 20. z uwzględnieniem zarówno mocnych, jak i słabych stron

Dokonuje samodzielnej oceny sytuacji gospodarczej i społecznej odrodzonego państwa polskiego, wykorzystując w tym celu dane statystyczne, źródła tekstowe oraz literaturę uzupełniającą.

Przedstawia konsekwencje podejmowanych przez władze decyzji w formie metaplanu.

2.3.

Życie polityczne II Rzeczypospolitej w latach 1918–1926

Zna datę uchwalenia Konstytucji marcowej; wie, jaki ustrój wprowadzała. Zna postać pierwszego prezydenta II RP.

Wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji marcowej, główne obozy polityczne w II RP oraz ich przywódców. Potrafi przeczytać ze zrozumieniem i wyjaśnić fragment tekstu Konstytucji oraz wskazać na mapie omawiane terytoria.

Zna okoliczności uchwalenia Konstytucji marcowej oraz śmierci Gabriela Narutowicza. Potrafi wyjaśnić przyczyny, które spowodowały, że ustrój wprowadzony w Polsce przez Konstytucję nie zapewnił państwu stabilizacji politycznej.

Potrafi przedstawić główne problemy życia politycznego II Rzeczypospolitej do roku 1926 oraz przyczyny braku stabilizacji politycznej w kraju. Umie dokonać krytycznej analizy tekstu Konstytucji marcowej, uwzględniającej zarówno jej mocne, jak i słabe strony.

Dokonuje samodzielnej oceny funkcjonowania systemu parlamentarno-gabinetowego w II Rzeczypospolitej w latach 1922–1926, z uwzględnieniem jego mocnych i słabych stron. Potrafi analizować źródła; wykorzystuje zawarte w nich informacje do opisania sytuacji wewnętrznej państwa.

2.4.

Kryzys demokracji parlamentarnej w Polsce – przewrót majowy i rządy sanacji

Wie, że w maju 1926 roku miał miejsce przewrót wojskowy dokonany przez oficerów skupionych wokół Józefa Piłsudskiego. Zna pojęcia sanacji i Konstytucji kwietniowej oraz datę uchwalenia nowej ustawy zasadniczej.

Zna zakres władzy, jaki Konstytucja kwietniowa powierzyła prezydentowi. Wyjaśnia pojęcia: „sanacja”, „rządy autorytarne”. Potrafi przeczytać ze zrozumieniem i omówić fragment Konstytucji kwietniowej.

Potrafi przedstawić okoliczności przewrotu majowego i wskazać jego główne przyczyny. Umie wyjaśnić system rządów sanacyjnych. Zna postaci Edwarda Rydza-Śmigłego i Ignacego Mościckiego. Potrafi przedstawić postawę władz sanacyjnych wobec opozycji.

Porównuje wybrane fragmenty Konstytucji marcowej i kwietniowej.

Charakteryzuje politykę wewnętrzną rządów sanacyjnych. Umie opisać główne nurty opozycji antysanacyjnej. Potrafi dokonać krytycznej analizy Konstytucji kwietniowej, uwzględniającej zarówno jej mocne, jak i słabe strony (np. w formie analizy SWOT). Wykazuje kontrowersyjny charakter działalności Józefa Piłsudskiego w latach 1926–1935.

W sposób analityczny i syntetyczny dokonuje charakterystyki sytuacji politycznej państwa w latach 1926–1935; wskazuje jej przyczyny i konsekwencje. Wykorzystuje literaturę uzupełniającą i źródła.

2.5.

Polityka zagraniczna II RP

Zna pojęcie paktu Ribbentrop–Mołotow, datę jego zawarcia i postanowienia dotyczące państwa polskiego.

Zna pojęcie Zaolzia i potrafi przedstawić politykę Rzeczypospolitej w okresie kryzysu czechosłowackiego w 1938 roku. Zna postanowienia tajnego protokołu paktu Ribbentrop–Mołotow dotyczące Europy Środkowej (nie tylko Polski). Potrafi przeczytać ze zrozumieniem i wyjaśnić fragment tekstu tajnego protokołu.

Potrafi przedstawić stosunki polsko-francuskie oraz stosunki polsko-czechosłowackie w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Zna postać Józefa Becka. Potrafi przedstawić położenie międzynarodowe Rzeczypospolitej w przededniu wybuchu wojny.

Zna pojęcia: „pakt wschodni”, „Międzymorze”, „pakty o nieagresji z Niemcami i ZSRR”. Potrafi opisać politykę Józefa Becka i dokonać jej oceny. Umie wyjaśnić przyczyny złych relacji między państwem polskim a Niemcami, ZSRR i Litwą w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Potrafi wskazać na mapie historycznej Europy z okresu dwudziestolecia międzywojennego państwa będące sojusznikami Rzeczypospolitej (lub ustosunkowane do niej pozytywnie) oraz państwa wrogie.

Przygotowuje argumenty do wykorzystania w debacie za i przeciw na temat konsekwencji polityki zagranicznej prowadzonej przez II RP.

2.6.

Gospodarka i społeczeństwo II Rzeczypospolitej w latach 30.

Wie, że ogólnoświatowy kryzys gospodarczy lat 30. wywarł negatywny wpływ także na polską gospodarkę. Zna pojęcie COP. Ma świadomość tego, że II Rzeczpospolita była państwem wielonarodowym.

Zna główne przejawy wielkiego kryzysu gospodarczego na ziemiach polskich. Wie, iż odsetek mniejszości narodowych w II Rzeczypospolitej przekraczał 30%, potrafi wymienić największe mniejszości narodowe. Wyjaśnia przyczyny podjęcia budowy COP.

Potrafi opisać przebieg wielkiego kryzysu gospodarczego w Rzeczypospolitej oraz działania władz podejmowane w celu walki z nim. Zna postać Eugeniusza Kwiatkowskiego.

Umie opisać położenie mniejszości narodowych w państwie polskim. Potrafi wskazać na mapie historycznej Gdynię i obszar COP.

Potrafi wyjaśnić wpływ wielkiego kryzysu gospodarczego na sytuację wewnętrzną w Rzeczypospolitej i jej położenie międzynarodowe oraz opisać politykę inwestycyjną państwa w latach 30. Umie wskazać przyczyny pogorszenia relacji

między polską większością i mniejszościami narodowymi w latach 30. oraz konsekwencje tego zjawiska.

Potrafi wskazać na mapie historycznej województwa o najwyższym odsetku ludności niepolskiej.

Potrafi uzasadnić opinię, że państwo polskie bardzo dotkliwie odczuło wielki kryzys gospodarczy lat 30. – w tym celu analizuje diagramy i dane statystyczne. Umie scharakteryzować działania podejmowane przez władze w celu ograniczenia skutków kryzysu i ożywienia gospodarczego oraz dokonać samodzielnej oceny tych działań.

2.7.

Kultura, sztuka i nauka okresu międzywojennego

Potrafi wymienić przedstawicieli kultury polskiej czasów II Rzeczypospolitej oraz ich dokonania.

Potrafi opisać rozwój literatury polskiej w czasach dwudziestolecia międzywojennego. Zna postaci najwybitniejszych naukowców polskich tego okresu i wie, jakimi dziedzinami się zajmowali. Umie wskazać na mapie historycznej granice II Rzeczypospolitej i główne ośrodki miejskie.

Potrafi opisać rozwój literatury polskiej oraz nauki w czasach dwudziestolecia międzywojennego. Umie przedstawić rozwój kultury masowej w czasach II Rzeczypospolitej (film, teatr, sport).

Potrafi opisać rozwój literatury polskiej oraz nauki w czasach dwudziestolecia międzywojennego. Umie przedstawić rozwój kultury masowej w czasach II Rzeczypospolitej (film, teatr, sport). Zna przedstawicieli sztuk plastycznych w II Rzeczypospolitej oraz ich dokonania.

Dostrzega zależności między kulturą i nauką a innymi dziedzinami życia społeczno – politycznego. Swobodnie operuje nazwami kierunków w sztuce i filozofii, rozpoznaje dzieła plastyczne i architektoniczne, dokonując ich charakterystyki oraz podając nazwiska ich twórców.

                      Dział 3. II wojna światowa

3.1.

Geneza II wojny światowej

Wie, że w latach 1936–1939 toczyła się w Hiszpanii wojna domowa. Zna sojuszników obu walczących stron. Wie, czym była oś Rzym–Berlin–Tokio. Zna najważniejsze postanowienia konferencji w Monachium.

Charakteryzuje okoliczności przyłączenia Austrii do Niemiec i upadku Czechosłowacji. Posługuje się pojęciami: Anschluss, konferencja w Monachium, Protektorat Czech i Moraw.

Zna okoliczności powstania „osi”, przyłączenia Austrii do Niemiec i upadku Czechosłowacji. Umie wskazać na mapie politycznej Europy okresu międzywojennego Hiszpanię, Austrię i Czechosłowację.

Charakteryzuje sytuację międzynarodową przed wybuchem II wojny światowej, opisuje aneksje terytorialne państw osi. Zna działalność Międzynarodówki Komunistycznej. Potrafi opracować drzewko decyzyjne na temat „Jaką decyzję powinny podjąć władze Czechosłowacji wobec postanowień konferencji w Monachium?”.

Samodzielnie charakteryzuje stanowiska polityczne w Europie wobec systemów totalitarnych oraz postawy społeczne wobec groźby wojny – odnosi się do źródeł i literatury uzupełniającej.

3.2.

Wojna obronna Polski w 1939 roku

Zna datę rozpoczęcia II wojny światowej. Wymienia najważniejsze bitwy kampanii wrześniowej, umieszcza je w czasie.

Opisuje przebieg działań zbrojnych wojny obronnej Polski. Wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew. Wymienia okoliczności wkroczenia wojsk radzieckich na terytorium II RP.

Dokonuje porównania sił zbrojnych Polski i Niemiec oraz planów wojskowe obu państw, wskazując na wynikające z tego skutki. Charakteryzuje walkę obronną Polaków.

Przedstawia w sposób analityczny sytuację państwa polskiego w przededniu wybuchu II wojny światowej, wskazując na jej konsekwencje. Samodzielnie dokonuje oceny stosunku państw zachodnich do wojny w Polsce. Analizuje dostępne źródła.

Dokonuje oceny walk obronnych we wrześniu 1939 roku – odwołuje się do literatury uzupełniającej i źródeł. Potrafi wskazać pozytywne i negatywne aspekty układów polsko-francuskiego i polsko-angielskiego.

3.3.

Działania zbrojne w latach 1939–1941

Zna chronologię najważniejszych walk w Europie, wskazuje na mapie kolejne etapy walk.

Charakteryzuje przyczyny i przebieg działań wojennych w Finlandii, Belgii, Holandii, Francji; opisuje bitwę o Anglię i o Atlantyk.

Dokonuje analizy porównawczej kampanii w Polsce i w Europie. Zna najważniejsze bitwy i potrafi je umieścić w czasie i przestrzeni.

Opisuje skutki pierwszego etapu działań zbrojnych dla Europy. Dokonuje ocen komparatywnych, wyciąga wnioski i potrafi wyrazić swoje zdanie.

Wykonuje dodatkową pracę (referat, prezentację) na temat charakteru walk w Europie w latach 1939–1945, w której w sposób krytyczny korzysta z literatury uzupełniającej, źródeł i statystyk.

3.4.

Wojna niemiecko-radziecka w latach 1942–1944

Zna pojęcie planu Barbarossa, przedstawia jego założenia.

Opisuje przebieg wojny niemiecko radzieckiej, umieszcza jego etapy w czasie i przestrzeni.

Dostrzega konsekwencje przedłużającej się wojny niemiecko-radzieckiej dla sytuacji w Europie. Charakteryzuje przebieg działań na froncie wschodnim.

Dokonuje porównania działań zbrojnych z lat 1939–1941 z niemiecką kampanią wschodnią. Na podstawie posiadanej wiedzy ocenia znaczenie przełamania frontu wschodniego przez Rosjan.

Analizuje temat na podstawie literatury uzupełniającej i danych statystycznych; krytycznie odnosi się do źródeł.

3.5.

Walki na terenach pozaeuropejskich

Zna podstawową chronologię walk Afryce, na terenie Dalekiego i Bliskiego Wschodu.

Porównuje przebieg kampanii w Afryce z walkami w Europie; zna przyczyny ataku na Pearl Harbor.

Opisuje przebieg działań zbrojnych w Afryce oraz na Dalekim i Bliskim Wschodzie.. Charakteryzuje przyczyny przełamania ofensywy japońskiej przez Amerykanów.

Opisuje skutki zrzucenia bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki, potrafi ocenić przebieg działań zbrojnych na omawianych terenach. Przedstawia samodzielną analizę działań zbrojnych w Afryce i na Dalekim Wschodzie.

Charakteryzuje zagrożenia wynikające z posiadania bomby atomowej i konsekwencje jej użycia .

3.6.

Zakończenie II wojny światowej

Umieszcza w czasie i przestrzeni utworzenie drugiego frontu w Europie.

Zna najważniejsze etapy walk w Europie w latach 1943–1945. Posługuje się najważniejszymi pojęciami.

Charakteryzuje walki na froncie wschodnim i na drugim froncie w latach 1943–1945. Dostrzega konsekwencje kontrofensywy radzieckiej. Potrafi wskazać na mapie bitwy omawianego okresu.

Dokonuje porównania walk prowadzonych w Europie i na terenach pozaeuropejskich. Wykorzystuje posiadaną wiedzę do przedstawienia konsekwencji wyzwalania poszczególnych rejonów Europy przez wojska zachodnich aliantów i radzieckie. Krytycznie analizuje dostępne źródła.

Przedstawia w sposób syntetyczny etapy walk w Europie i na terenach pozaeuropejskich w trakcie II wojny światowej. Posługuje się literaturą uzupełniającą.

3.7.

Europa pod okupacją niemiecką. Holokaust

Definiuje pojęcie Holokaustu. Opisuje sytuację i położenie ludności żydowskiej, słowiańskiej i Cyganów w czasie II wojny światowej.

Wyjaśnia różnice pomiędzy obozami pracy i koncentracyjnym. Opisuje założenia polityki eksterminacyjnej Niemiec wobec mieszkańców Europy. Przedstawia losy jeńców wojennych w czasie II wojny światowej.

Charakteryzuje politykę eksterminacyjną Niemiec wobec narodów Europy oraz politykę Japonii na Dalekim Wschodzie. Zna los ludności pochodzenia japońskiego w Stanach Zjednoczonych.

Przedstawia na podstawie źródeł opis życia w gettach, deportacje, zsyłki, medyczne eksperymenty w obozach koncentracyjnych. Dokonuje ocen komparatywnych sytuacji w Europie, Indochinach, Afryce, Stanach Zjednoczonych i Nowej Gwinei.

Omawia konsekwencje Holokaustu, procesy norymberskie i akty ludobójstwa, zarówno podczas II wojny światowej, jak i obecnie.

3.8.

Kształtowanie się koalicji antyhitlerowskiej. Konferencje Wielkiej Trójki

Wymienia cele Karty Atlantyckiej, a także miejsce, czas trwania i najważniejszych uczestników konferencji Wielkiej Trójki.

Porównuje decyzje, które zapadły na konferencjach Wielkiej Trójki, i podaje sposoby ich realizacji. Zna czas i miejsce powołania ONZ i jej najważniejsze cele.

Podaje założenia ustawy Lend Lease, genezę powstania i sygnatariuszy Karty Atlantyckiej. Uzasadnia decyzje Wielkiej Trójki wobec Niemiec i Polski. Charakteryzuje cele ONZ. Przedstawia rolę Polski w tworzeniu ONZ.

Charakteryzuje przebieg konferencji Wielkiej Trójki. Ocenia rolę Józefa Stalina w przebiegu konferencji. Dokonuje analizy dokumentów i postanowień konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie.

Przygotowuje mowę na procesy norymberskie na podstawie źródeł i literatury pomocniczej. Podaje przykłady realizacji zadań ONZ. Dokonuje oceny i wartościowania postanowień Wielkiej Trójki wobec Polski I Niemiec, umie wskazać ich współczesne konsekwencje.

           Dział IV. Polska w okresie II wojny światowej

4.1.

Ziemie polskie pod dwiema okupacjami

Orientuje się w poszczególnych zagadnieniach bloku tematycznego, zna podstawowe daty i kluczowe postacie.

Potrafi samodzielnie omówić tzw. sprawę polską podczas II wojny światowej oraz wskazać, (korzystając z podręcznika) jej najistotniejsze etapy.

Potrafi powiązać losy państwa i narodu polskiego w okresie II wojny światowej z sytuacją międzynarodową.

Potrafi wskazać związki pomiędzy polityką zagraniczną RP a wybuchem wojny z Niemcami i agresją ZSRR w 1939 roku. Charakteryzuje sprawę polską w okresie II wojny światowej na podstawie informacji z literatury uzupełniającej oraz materiału źródłowego.

Opracowuje i wygłasza referat na omawiany temat, w którym przedstawia własne opinie poparte analizą źródeł oraz literatury przedmiotu.

4.2.

Sprawa polska w czasie II wojny światowej

Wskazuje podział ziem polskich pod okupacją niemiecką i radziecką. Przedstawia losy Polaków pod jedną z okupacji.

Charakteryzuje losy Polaków przesiedlonych, wysiedlonych i wywożonych na przymusowe roboty do Rzeszy i do łagrów w ZSRR. Opisuje losy oficerów polskich jako jeńców radzieckich.

Opisuje dzień powszedni w okupowanej Polsce, wskazuje różnice pomiędzy okupacją niemiecką, na ziemiach wcielonych do Rzeszy, w GG i na ziemiach zajętych przez Związek Radziecki.

Dokonuje opisu życia ludności cywilnej pod okupacją niemiecką na ziemiach polskich i w Europie Zachodniej – umie przedstawić różnice i podobieństwa między nimi.

Wykonuje metodą projektu pracę o Losach dzieci ze swojej rodziny w czasie II wojny światowej. Rozwija umiejętność sekcjonowania materiałów, poszukiwania i analizowania źródeł.

4.3.

Udział Polaków w walkach na frontach II wojny

Wykazuje się wiedzą na temat udziału polskich żołnierzy na frontach II wojny światowej – zna główne miejsca walk polskich oddziałów wojskowych.

Potrafi wskazać na różny charakter i udział walk polskich oddziałów wojskowych. Wymienia i lokalizuje miejsca walki: Narwik, Tobruk, Monte Cassino. Potrafi scharakteryzować rolę gen. Stanisława Maczka i Władysława Andersa. Opisuje losy polskich żołnierzy na frontach zachodnich.

Dokonuje oceny i porównania udziału polskich oddziałów wojskowych w walkach II wojny światowej. Rozróżnia i lokalizuje miejsca walk, opisuje wkład Polaków w działania w Norwegii i Afryce, opisuje powstanie i losy Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Stanisława Maczka we Włoszech. Wskazuje na udział polskich jednostek w Anglii i II froncie.

Na podstawie źródeł i biografii charakteryzuje i ocenia udział polskich oddziałów wojskowych w walkach na różnych frontach II wojny światowej. Łączy w czasie i przestrzeni wydarzenia związane z udziałem polskich jednostek wojskowych na frontach II wojny, wskazuje na ważną rolę polskich oddziałów wojskowych w kształtowaniu postaw patriotycznych.

Potrafi napisać rozprawkę porównującą i oceniającą udział polskich oddziałów wojskowych na frontach II wojny światowej. Selekcjonuje fakty, analizuje i ocenia, opiera się na literaturze pomocniczej, opracowaniach i biografistyce.

4.4.

Polskie Państwo Podziemne. Powstanie warszawskie

Zna podstawowe informacje dotyczące funkcjonowania polskiego państwa podziemnego i genezy oraz przebiegu powstania warszawskiego. Zna i wymienia przywódców powstania, wymienia jego skutki dla Warszawy i jej mieszkańców.

Omawia strukturę polityczną i wojskową polskiego państwa podziemnego. Określa rolę Armii Krajowej. Zna przyczyny i przebieg powstania warszawskiego.

Dostrzega zmienność i dynamikę wydarzeń związane z funkcjonowaniem polskiego państwa podziemnego. Dokonuje oceny szans i zagrożeń w związku z podjęciem decyzji o akcji „Burza” i wybuchu powstania warszawskiego. Analizuje i ocenia postawę aliantów i Związku Radzieckiego wobec powstania.

Ocenia i analizuje źródła dotyczące funkcjonowania polskiego państwa podziemnego, a także szanse i zagrożenia związane z wybuchem powstania warszawskiego. Zna i porównuje najważniejsze oceny historiografów dotyczące powstania warszawskiego, a także literaturę i opracowania dotyczące Armii Krajowej i powstania. Potrafi bronić swego stanowiska, korzysta z różnych źródeł historycznych i dokonuje ich weryfikacji.

Wspólnie z grupą potrafi przeprowadzić klasową debatę za i przeciw na temat szans i oceny powstania warszawskiego. Zna literaturę i źródła oraz różne oceny i stanowiska dotyczące powstania. Potrafi bronić swego zdania, opierając się na różnych źródłach.

4.5.

Bilans II wojny światowej

Wymienia skutki II wojny światowej, zna podstawowe daty i kluczowe postacie.

Omawia skutki II wojny światowej; potrafi dokonać oceny strat poniesionych przez ludzkość.

Porządkuje i wyróżnia następstwa polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe II wojny światowej. Formułuje oceny i broni swego stanowiska, wykorzystuje różne źródła historyczne.

Potrafi za pomocą różnych źródeł wykonać mapę mentalną na temat: „Bilans II wojny światowej – skutki humanitarne, społeczne, polityczne, gospodarcze i polityczne”.

Potrafi samodzielnie przygotować i wygłosić mowę oskarżycielską wobec Holokaustu, uzasadnia swoje stanowisko faktami zawartymi w materiale źródłowym.

           Dział 5. Świat w okresie powojennym

5.1.

Zimna wojna

Orientuje się w poszczególnych zagadnieniach omawianego tematu, zna podstawowe daty, kluczowe postacie i pojęcie zimnej wojny.

Potrafi omówić procesy i wydarzenia polityczne na świecie w okresie powojennego półwiecza; dokonuje własnej oceny tych wydarzeń, posługuje się pojęciem zimnej wojny.

Potrafi powiązać procesy zachodzące na świecie, wie, czym jest wyścig zbrojeń. Charakteryzuje dwubiegunowy podział świata i zna jego genezę. Dostrzega rozwój technologii związany z zimnowojennymi zmaganiami supermocarstw. Poprawnie posługuje się pojęciami zimnej wojny i żelaznej kurtyny.

Samodzielnie definiuje pojęcie zimnej wojny, zna jej przejawy i potrafi podać przykłady. Omawia genezę zimnej wojny, wiążąc ja z wydarzeniami okresu II wojny. Posługuje się materiałem źródłowym, danymi liczbowymi i wykorzystuje uzyskane w ten sposób informacje do budowania własnych wniosków.

Potrafi samodzielnie omówić (opisać) przebieg zimnej wojny, podać własny punkt widzenia na sprawy z nią związane i uzasadnić swoje stanowisko za pomocą faktów zawartych w materiale źródłowym i literaturze uzupełniającej.

5.2.

Problem niemiecki po II wojnie światowej

Potrafi wskazać na mapie NRD i RFN oraz określić, do jakich stref wpływów należały.

Omawia proces powstania dwóch państw niemieckich. Posługuje się najważniejszymi datami i terminologią.

Dokonuje oceny funkcjonowania dwóch państw niemieckich, przedstawia konsekwencje społeczne i gospodarcze takiej sytuacji.

Samodzielnie opracowuje analizę SWOT. Swobodnie pracuje z dostępnymi źródłami, wskazuje cechy charakterystyczne polityki prowadzonej przez mocarstwa wobec Niemiec w okresie powojennym.

Potrafi wskazać wpływ powstania dwóch państw niemieckich na politykę międzynarodową. Dostrzega związek między omawianymi wydarzeniami a zaostrzeniem się konfliktu zimnowojennego.

5.3.

Stalinizacja Europy Środkowo-Wschodniej

Wie, które państwa znalazły się w strefie dominacji ZSRR; potrafi wskazać je na mapie. Umie podać przyczynę tego stanu.

Wskazuje najważniejsze etapy przejmowania władzy przez komunistów w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Potrafi wymienić nazwiska przywódców państw Europy Środkowo-Wschodniej.

Charakteryzuje unifikację państw bloku socjalistycznego pod względem politycznym i gospodarczym, wymienia najważniejsze kryzysy (np. na Węgrzech, w Czechosłowacji).

Charakteryzuje metody sprawowania władzy, wskazuje przyczyny kryzysów politycznych państw bloku i omawia ich przebieg.

Umie wskazać cechy państwa socjalistycznego w zakresie polityki i ideologii, a także wykazać jedność i rozbieżność w ruchu komunistycznym na podstawie literatury uzupełniającej i źródeł.

5.4.

Rozpad systemu kolonialnego

Zna pojęcie dekolonizacji, potrafi usytuować je w czasie.

Przedstawia etapy rozpadu systemów kolonialnych, wskazuje na mapie najważniejsze państwa powstałe w wyniku dekolonizacji.

Swobodnie posługuje się mapą, wskazując państwa powstałe w wyniku dekolonizacji. Opisuje metody walki o niepodległość w Indiach i północnej Afryce.

Charakteryzuje wyczerpująco proces dekolonizacji, określając metody zdobywania niepodległości na poszczególnych kontynentach. Swobodnie posługuje się terminologią, zna najważniejsze postaci związane z tematem.

Dokonuje samodzielnej oceny procesów dekolonizacyjnych, popiera zajęte stanowisko odpowiednimi argumentami oraz literaturą uzupełniającą. Posługuje się danymi statystycznymi. Zna i dostrzega ciągłość procesów budowania XIX-wiecznych imperiów kolonialnych i ich losy w XX wieku.

5.5.

Bliski Wschód po II wojnie światowej

Potrafi wskazać na mapie tereny bliskowschodnie, wymienia najważniejsze problemy tego rejonu.

Przedstawia przyczyny konfliktu bliskowschodniego, wskazuje jego etapy. Posługuje się mapą.

Dokonuje oceny sytuacji na Bliskim Wschodzie po II wojnie światowej. Wymienia najważniejsze postaci związane z tematem i charakteryzuje ich działalność.

Wskazuje konsekwencje ingerencji mocarstw w sytuację bliskowschodnią, dokonuje jej samodzielnej oceny. Omawia postanowienia rozmów w Camp Davis. Analizuje dostępne źródła.

Dokonuje pełnej charakterystyki sytuacji z odwołaniem do źródeł. Wskazuje konsekwencje społeczne, gospodarcze i polityczne omawianego problemu.

5.6.

Daleki Wschód po II wojnie światowej

Wskazuje na mapie Daleki Wschód. Wymienia najważniejsze problemy wiążące się z tematem. Wie, kim był Mao Tse-tung.

Potrafi samodzielnie omówić procesy polityczne na Dalekim Wschodzie. Posługuje się pojęciami rewolucji kulturalnej i Wielkiego Skoku.

Potrafi powiązać przemiany polityczne na Dalekim Wschodzie ze skutkami II wojny światowej. Omawia genezę przejęcia władzy przez komunistów w Chinach.

Wskazuje związki pomiędzy przemianami po wojnie na Dalekim Wschodzie a sytuacją geopolityczną (na podstawie literatury uzupełniającej oraz materiału źródłowego). Biegle posługuje się danymi liczbowymi i wykorzystuje je do budowania własnych wniosków.

Dokonuje samodzielnej analizy sytuacji Chin, Japonii oraz Indii na arenie międzynarodowej, a także sytuacji wewnętrznej tych państw (konsekwencje społeczne i gospodarcze). Posługuje się wiedzą z zakresu literatury uzupełniającej i źródeł.

5.7.

Problemy i konflikty zimnowojenne

Wymienia najważniejsze konflikty zimnowojenne, umieszcza je na osi chronologicznej.

Opisuje przebieg wybranych konfliktów, wskazuje na ich przyczyny.

Dokonuje charakterystyki przyczyn, przebiegu i konsekwencji omawianych konfliktów. Bez problemu wskazuje na mapie omawiane terytoria. Wymienia najważniejsze postacie związane z tematem.

Uczeń samodzielnie konstruuje metaplan dotyczący wybranego konfliktu. Dokonuje oceny konfliktów, popiera zajęte stanowisko źródłami i literaturą uzupełniającą.

Przedstawia problem konfliktów zimnowojennych w sposób syntetyczny – wskazuje na rolę mocarstw podczas omawianych konfliktów i odwołuje się do literatury uzupełniającej oraz źródeł.

5.8.

ZSRR w latach 1945–1991

Wymienia najważniejsze problemy i sytuuje je w czasie.

Omawia etapy polityki wewnętrznej i międzynarodowej ZSRR w latach 1945–1991.

Dokonuje charakterystyki przemian zachodzących w ZSRR po śmierci Stalina. Przedstawia sytuację społeczną w ZSRR. Wskazuje przykłady ingerowania Związku Radzieckiego w politykę państw komunistycznych.

Charakteryzuje działalność przywódców ZSRR. Ocenia wpływ podejmowanych decyzji na gospodarkę ZSRR. Wskazuje przejawy kultu jednostki w stosunku do kolejnych przywódców Związku Radzieckiego.

Samodzielnie dokonuje pełnej charakterystyki sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej ZSRR w oparciu o literaturę uzupełniającą i samodzielnie wyszukane źródła.

5.9.

Rozpad bloku komunistycznego

Zna pojęcie jesieni narodów, wymienia w układzie chronologicznym kolejne wydarzenia tego okresu.

Omawia najważniejsze etapy jesieni narodów.

Omawia najważniejsze etapy jesieni narodów. Umie wskazać znaczenie rozszerzenia NATO. Wie, jakie konflikty wybuchły w Europie po 1989 roku.

Przedstawia procesy, które doprowadziły do przemian w państwach bloku wschodniego. Wykazuje rolę polskiego społeczeństwa w procesach demokratyzacji w Europie.

Dokonuje syntetycznego i analitycznego ujęcia globalnych procesów, które doprowadziły do upadku komunizmu. Dostrzega przemiany zachodzące w społeczeństwach postkomunist…

5.10.

Przemiany w Kościele katolickim. Sobór Watykański II

Wie, które wyznania i kościoły liczą najwięcej wyznawców; wskazuje ich zasięg.

Zna pozycję Kościoła katolickiego w okresie po II wojnie światowej. Tłumaczy pojęcie konkordatu.

Omawia problemy kościoła posoborowego. Zna nowe ruchy religijne i pojęcie ekumenizmu. Charakteryzuje działalność najważniejszych papieży po II wojnie światowej.

Przedstawia sytuację Kościoła katolickiego i innych wyznań w Polsce i na świecie w XX wieku. Opisuje zmiany, jakie zaszły w Kościele katolickim po II wojnie światowej. Ocenia działalność Jana Pawła II jako głowy kościoła i autorytetu moralnego.

Przygotowuje spotkanie ekumeniczne; dobiera źródła i potrafi dokonać ich analizy, podaje oceny komparatywne i przedstawia propozycje wprowadzenia zmian w celu zażegnania kryzysu we współczesnym życiu religijnym (na podstawie literatury uzupełniającej i źródeł).

5.11.

Kultura i nauka w drugiej połowie XX wieku

Potrafi wymienić najważniejszych przedstawicieli nauki i sztuki omawianego okresu.

Wymienia przedstawicieli nauki i sztuki oraz ich dokonania. Zna kierunki w sztuce tego okresu.

Charakteryzuje poszczególne kierunki w sztuce i podaje ich przedstawicieli. Zna najważniejsze dokonania na polu nauki.

Charakteryzuje przemiany zachodzące w technice i podaje ich konsekwencje. Wyciąga samodzielne wnioski i dokonuje oceny na podstawie dostępnych źródeł.

Dostrzega zależności między kulturą i nauką a innymi dziedzinami życia społeczno – politycznego. Swobodnie operuje nazwami kierunków w sztuce i filozofii.

             Dział 6. Polska w latach 1945–2000

6.1.

Siły polityczne w Polsce w latach 1944–1956

Wymienia w układzie chronologicznym kolejne etapy przejmowania władzy przez komunistów w Polsce.

Omawia konsekwencje II wojny dla Polski, wskazuje na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły na skutek decyzji w Jałcie i Poczdamie. Wymienia przejawy ograniczania suwerenności Polski.

Charakteryzuje procesy gospodarcze towarzyszące odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych.

Charakteryzuje układ polityczny i jego ewolucję w roku 1945 oraz po roku 1947.

Przygotowuje referat wyjaśniający mechanizmy walki politycznej wewnątrz PZPR.

6.2.

System stalinowski w Polsce

Wymienia w układzie chronologicznym etapy wprowadzania systemu stalinowskiego i procesu destalinizacji.

Omawia okoliczności wprowadzania stalinizmu w Polsce, jego metody oraz konsekwencje społeczne.

Wie, na czym polegało umacnianie systemu stalinowskiego w Polsce; charakteryzuje przejawy destalinizacji.

Wskazuje cechy systemu stalinowskiego w Polsce. Omawia przejawy destalinizacji – porównuje je z podobnymi procesami w innych krajach bloku wschodniego.

Na podstawie własnego pomysłu, z zachowaniem przejrzystej narracji i odnosząc się do właściwej literatury historycznej, przedstawia procesy stalinizacji i destalinizacji. Wyjaśnia złożoność tych procesów na tle wydarzeń politycznych, gospodarczych i społecznych, z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych, determinujących położenie Polski w Europie i na świecie.

6.3.

Gospodarka i społeczeństwo PRL-u w latach 1945–1956

Zna plany gospodarcze (sześcio- i pięcioletni), wymienia główne budowy PRL w tzw. dekadach Gomułki i Gierka oraz najważniejsze problemy gospodarcze Polski w dekadzie lat 80.

W układzie chronologicznym omawia plany gospodarcze (sześcio- i pięcioletni), wymienia przedsięwzięcia gospodarcze w tzw. dekadach Gomułki i Gierka oraz najważniejsze problemy gospodarcze Polski w dekadzie lat 80.

Charakteryzuje plany gospodarcze (sześcio- i pięcioletni): ich założenia i osiągnięcia. Wymienia przyczyny gospodarcze, polityczne i społeczne, które sprawiły, że rozpoczęto wielkie budowy PRL-u w tzw. dekadach Gomułki i Gierka. Omawia najważniejsze problemy gospodarcze Polski w dekadzie lat 80.

Charakteryzuje plany gospodarcze (sześcio- i pięcioletni): ich założenia i osiągnięcia. Zna i wyjaśnia przyczyny gospodarcze, polityczne i społeczne, które sprawiły, że rozpoczęto wielkie budowy PRL-u w tzw. dekadach Gomułki i Gierka. Omawia najważniejsze problemy gospodarcze Polski w dekadzie lat 80., z uwzględnieniem uwarunkowań geopolitycznych.

Na podstawie własnego pomysłu, z zachowaniem przejrzystej narracji i odnosząc się do właściwej literatury historycznej, przedstawia procesy gospodarcze w czasach peerelowskich, wyjaśnia ich złożoność na tle wydarzeń politycznych i społecznych, z uwzględnieniem uwarunkowań geopolitycznych.

6.4.

Kryzysy ideologiczne, polityczne i społeczne w powojennej Polsce

Wymienia w kolejności chronologicznej najważniejsze protesty społeczne w Polsce po 1945 roku.

Omawia podstawową faktografię związaną z wystąpieniami społecznymi w Polsce.

Omawia genezę i przebieg wystąpień społecznych w Polsce.

Krytycznie ocenia obiektywność analizowanych źródeł. Charakteryzuje genezę, przebieg i konsekwencje wystąpień społecznych w Polsce.

Charakteryzuje postawy polskiego społeczeństwa wobec nowej rzeczywistości, omawia działania opozycji i sposoby jej zwalczania przez nowe władze. Przygotowuje projekt audycji Radia „Wolna Europa” na temat sytuacji w Polsce.

6.5.

Relacje państwo – Kościół w okresie PRL-u

Wymienia podstawowe fakty i daty związane z problematyką tematu.

Zna cele i metody polityki władz wobec Kościoła, charakteryzuje postawę duchowieństwa.

Wyjaśnia założenia polityki państwa i ich realizację wobec Kościoła, a także stosunek duchowieństwa do niej. Ocenia znaczenie wyboru Karola Wojtyły na papieża. Wymienia przykłady represjonowania duchowieństwa.

Tłumaczy znaczenie Kościoła i duchowieństwa dla społeczeństwa polskiego. Dokonuje samodzielnej oceny działań władz państwowych wobec Kościoła katolickiego.

Potrafi wykazać kontrowersje wokół obchodów millenium państwa polskiego, odwołując się do literatury uzupełniającej i źródeł.

6.6.

Początki rozkładu systemu komunistycznego w Polsce

Wymienia wystąpienia społeczne w Polsce w latach 1980–1981.

Wyjaśnia znaczenie sformułowania „polska droga do demokracji”; omawia w układzie chronologicznym wydarzenia z lat 1980–1981.

Omawia politykę władz w początkach lat 80., charakteryzuje postawy i warunki życia społeczeństwa, wskazuje na przyczyny wystąpień z lat 1980–1981.

Charakteryzuje sytuację polityczną i społeczno-ekonomiczną w Polsce w latach 70. i jej konsekwencje. Porównuje wystąpienia polskiego społeczeństwa w latach 1956–1981.

Na podstawie literatury uzupełniającej wskazuje geopolityczne podłoże wydarzeń z lat 1980–1981 w Polsce. Dokonuje samodzielnych ocen.

6.7.

Stan wojenny w Polsce

Zna pojęcie stanu wojennego w Polsce, wskazuje daty dzienne wydarzeń określanych tym terminem.

Wyjaśnia pojęcie stanu wojennego w Polsce, wiąże z nim właściwe pojęcia i postaci.

Omawia przyczyny, przebieg oraz skutki społeczne, gospodarcze i polityczne wprowadzenia w Polsce stanu wojennego.

Charakteryzuje sytuację polityczną i społeczno-gospodarczą państwa polskiego, w której doszło do wprowadzenia stanu wojennego – uwzględnia uwarunkowania zewnętrzne determinujące ówczesne znaczenie Polski w Europie i na świecie.

Na podstawie własnego pomysłu, z zachowaniem przejrzystej narracji i odnosząc się do właściwej literatury historycznej, przedstawia okoliczności, przebieg i skutki wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Wyjaśnia złożoność tego wydarzenia na tle sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej państwa polskiego, z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych determinujących ówczesne znaczenie Polski w Europie i na świecie.

6.8.

Okrągły Stół

Wie, czym były obrady Okrągłego Stołu w Polsce; wskazuje daty dzienne wydarzeń określanych tym terminem.

Wie, czym były obrady Okrągłego Stołu; wiąże z nim właściwe pojęcia i postaci.

Charakteryzuje i wyjaśnia przyczyny, przebieg oraz skutki społeczne, gospodarcze i polityczne obrad Okrągłego Stołu.

Dokonuje oceny decyzji władz i opozycji o podjęciu rozmów przy Okrągłym Stole.

Na podstawie własnego pomysłu, odnosząc się do właściwej literatury historycznej, przedstawia przebieg porozumień, jakie w okresie od lutego do kwietnia 1989 roku zostały zawarte pomiędzy ówczesnymi władzami państwa polskiego a opozycją i Kościołem. Wyjaśnia złożoność tego procesu na tle wydarzeń politycznych, gospodarczych i społecznych, z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych, determinujących położenie Polski w Europie i na świecie.

6.11.

III Rzeczpospolita

Wymienia podstawowe fakty i daty związane z początkiem III RP.

Wymienia i częściowo omawia podstawowe fakty związane z początkiem III RP.

Charakteryzuje przyczyny, przebieg oraz skutki społeczne, gospodarcze i polityczne transformacji ustrojowej w Polsce w latach 90. XX wieku.

Charakteryzuje i ocenia przyczyny, przebieg oraz skutki społeczne, gospodarcze i polityczne transformacji ustrojowej w Polsce w latach 90. XX wieku, z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych, determinujących położenie Polski w Europie i na świecie.

Na podstawie własnego pomysłu, z zachowaniem przejrzystej narracji i odnosząc się do właściwej literatury historycznej, przedstawia proces „refolucji” (jak nazwał przemiany ustrojowe w Polsce przełomu lat 80. i 90. T. A. Asch). Wyjaśnia złożoność tego procesu na tle wydarzeń politycznych, gospodarczych i społecznych, z uwzględnieniem uwarunkowań zewnętrznych.