Wymagania - klasa III - poziom rozszerzony
Opr.J.Jóźwiak, I. Lasler kl.III
Bezużyteczną rzeczą jest uczyć się, lecz nie myśleć, a niebezpieczną myśleć, a nie uczyć się niczego. Konfucjusz.
Zasady ogólne:
Warunkiem wystawienia pozytywnej oceny półrocznej i rocznej jest uzyskanie wszystkich pozytywnych ocen cząstkowych ( testy, kartkówki, zadania domowe, prezentacje, odpowiedzi ustne, aktywność, opracowanie lektur historycznych)
Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie dwa razy w ciągu półrocza (np nie dotyczy zapowiedzianych sprawdzianów, prezentacji i lekcji powtórzeniowych).
Zaliczenie zaległego materiału, powstałego na skutek nieobecności ucznia, odbywa sie niezwłocznie po powrocie do szkoły.
Uczeń poprawia oceny niedostateczne w terminie dwóch tygodni. Nauczyciel może wyrazić zgodę na poprawę innych ocen.
Ocena celująca
Uczeń posiada wiedzę historyczną wyraźnie wykraczającą poza podstawy programowe, a jego zasób wiedzy i umiejętności świadczy o sprecyzowanych uzdolnieniach humanistycznych; czynnie uczestniczy w lekcji; wykazuje dociekliwość podczas rozwiązywania problemów historycznych; wykorzystuje wiedzę z pokrewnych przedmiotów; starannie wykonuje zadania; uczestniczy w szkolnych oraz pozaszkolnych konkursach i olimpiadach i osiąga w nich sukcesy.
Ocena bardzo dobra
Uczeń w pełni przyswoił wiadomości objęte podstawą programową; uczestniczy w szkolnych i pozaszkolnych konkursach i olimpiadach; wykorzystuje różne źródła wiedzy, potrafi skorelować ją z wiedzą z pokrewnych przedmiotów; aktywnie uczestniczy w lekcjach; starannie wykonuje dodatkowe zadania, nie wykraczające poza wymagania programowe.
Ocena dobra
Uczeń ma w zakresie wiedzy niewielkie braki; poprawnie rozwiązuje zadania o przeciętnym stopniu trudności i wymagające opanowania umiejętności przewidzianych programem; wykazuje aktywność na lekcjach, przeczytał i zaliczył lekturę historyczną
Ocena dostateczna
Uczeń wykazuje średnie opanowanie materiału przewidzianego programem; jego wiedza jest wyrywkowa i fragmentaryczna; nie łączy wydarzeń historycznych w logiczne ciągi przyczynowo-skutkowe; poprawnie wykonuje zadania przy pomocy nauczyciela; sporadycznie jest aktywny na lekcji.
Ocena dopuszczająca
Uczeń ma spore braki w wiadomościach objętych programem, przy czym mógłby je uzupełnić przy znacznej pomocy nauczyciela; jest bierny na lekcji; ale przy pomocy nauczyciela umie wykonać proste zadania, wymagające zastosowania podstawowych umiejętności.
Ocena niedostateczna
Luki w wiadomościach ucznia są trudne do uzupełnienia; notorycznie nie przygotowuje się do lekcji; nie rozumie i nie potrafi wykonać prostych zadań nawet przy pomocy nauczyciela; charakteryzuje go brak systematyczności oraz bierność na lekcji.
Dla uzyskania oceny pozytywnej konieczne jest poprawienie wszystkich ocen niedostatecznych!!!
WYMAGANIA PROGRAMOWE KL.III
Zakre rozszerzony - wiek XX ( zagadnienia zrealizowane w klasie I )
L.P. |
TEMAT |
WIEK XX |
||||
DOPUSZCZAJACY |
DOSTATECZNY |
DOBRY |
BARDZO DOBRY |
CELUJĄCY |
||
1 |
System światowej |
- wie, że w latach 1919-1920 obradowała w Paryżu konferencja pokojowa i wymienia jej najważniejsze postanowienia (traktaty pokojowe) |
- zna pojęcia: konferencja pokojowa w Paryżu i system wersalski, umie wskazać na mapie nowe państwa, które wyodrębniły się po I wojnie światowej w Europie. |
charakteryzuje założenia systemu wersalskiego i jego funkcjonowanie w praktyce, umie wyjaśnić, dlaczego powstanie nowych państw nie rozwiązało problemów narodowościowych w Europie |
opisuje funkcjonowanie systemu wersalskiego i waszyngtońskiego, zna pojęcia: plan Dawesa i plan Younga, opisuje sytuację wewnętrzną w państwie radzieckim w latach 1919-1934, rozwija skróty: ZSRR, OGPU, NKWD, NEP. |
-charakteryzuje problemy polityczne Europy, Azji i Ameryki po zakończeniu I wojny światowej, przedstawia obraz powojennego społeczeństwa |
2 |
Świat w okresie międzywojennym. |
- uczeń wie, że w latach 1929-1933 panował w gospodarce wielki kryzys gospodarczy, wymienia jego najważniejsze cechy |
- zna problematykę wielkiego kryzysu gospodarczego lat trzydziestych: przyczyny, czas trwania; umie wskazać na mapie politycznej świata w okresie międzywojennym USA i ZSRR |
- charakteryzuje przyczyny, przejawy i następstwa wielkiego kryzysu, zna rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej, omawia sytuację wewnętrzną w państwie radzieckim w latach trzydziestych, zna pojęcia: interwencjonizm państwowy, |
- charakteryzuje sytuację na świecie w latach dwudziestych i trzydziestych XX w., omawia po stęp techniczny, jaki dokonał się w latach 1918-1939,umie opracować temat sytuacja wewnętrzna w ZSRR w latach trzydziestych |
- umie wykazać znaczenie kolonializmu w światowej gospodarce |
3 |
Kryzys europejskiego parlamentaryzmu |
- wie, kiedy i w jakich państwach narodził się nazizm i faszyzm, zna nazwiska Adolfa Hitlera i Benito Mussoliniego |
- zna systemy sprawowania władzy przez faszystów i nazistów oraz definiuje ustrój totalitarny,autorytarny umie wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z tematem, umie wskazać na mapie politycznej Europy państwa. |
- umie wykazać, że systemy polityczne istniejące w latach trzydziestych w ZSRR, Niemczech i Włoszech miały charakter totalitarny, wyjaśnia podłoże społeczne, które umożliwiło faszystom i nazistom dojście do władzy |
- charakteryzuje systemy totalitarne, metody sprawowania władzy, polityki nazistów wobec Żydów, umie wyjaśnić pojęcia związane z tematem, umie opracować analizę na temat totalitaryzmu |
- dokonuje analizy porównawczej państw faszystowskich i komunistycznych na wybranych przykładach, określa obiektywizm źródeł. |
4. |
Polityka państw totalitarnych. Geneza II wojny światowej. |
- wie, że w latach 1936-39 toczyła się w Hiszpanii wojna domowa, zna sojuszników obu walczących stron, wie, czym była oś Rzym-Berlin-Tokio, zna najważniejsze postanowienie konferencji w Monachium |
- charakteryzuje okoliczności przyłączenia Austrii do Niemiec i upadku Czechosłowacji, zna poję cia: Anschluss, konferencja w Monachium, protektorat Czech i Moraw |
- zna okoliczności powstania „osi", przyłączenia Austrii do Niemiec i upadku Czechosłowacji, umie wskazać na mapie politycznej Europy okresu międzywojennego: Hiszpanię, Austrię, Czechosłowacji |
- charakteryzuje sytuację międzynarodową przed wybuchem II wojny światowej, opisuje aneksje stanowień konferencji w Monachium?" |
- charakteryzuje stanowiska polityczne w Europie wobec systemów totalitarnych oraz postawy społeczne wobec groźby wojny |
5 |
Kultura, sztuka i nauka okresu międzywojennego |
-potrafi wymienić najważniejszych przedstawicieli nauki i sztuki omawianego okresu |
- wymienia przedstawicieli nauki i sztuki oraz ich dokonania, wymienia kierunki w sztuce między wojennej |
- Charakteryzuje poszczególne kierunki w sztuce i podaje ich przedstawicieli, zna najważniejsze dokonania na polu nauki |
- charakteryzuje przemiany zachodzące w nauce okresu międzywojennego i podaje ich konsekwencje, wyciąga samodzielne wnioski i dokonuje oceny na podstawie dostępnych źródeł |
- dostrzega zależności między kulturą i nauką a innymi dziedzinami życia społeczno-politycznego, swobodnie operuje nazwami kierunków w sztuce i filozofii |
6 |
Sprawa polska w czasie I wojny światowej. Odzyskanie niepodległości przez Polskę. |
- wie, że w listopadzie 1918 r. powstały zręby odrodzonego państwa polskiego, zna postać |
- zna proces formowania się władz odrodzonego państwa polskiego w latach 1916-1919. Zna podstawowe pojęcia związane z tematem (np. Akt 5 listopada, Rada Regencyjna, Tymczasowy Naczelnik Państwa, Sejm Ustawodawczy), umie wskazać na mapie ziemie polskie w latach 1918-1919 miasta: Warszawę, Kraków, Poznań, Gdańsk, Lwów, Wilno |
- omawia sprawę polską podczas I wojny światowej, proces formowania się władz centralnych, okoliczności wybuchu powstania wielkopolskiego i decyzje konferencji pokojowej w sprawie polskiej |
- charakteryzuje koncepcje granic państwa, wysuwanych przez polskie obozy polityczne, przebieg wojny polsko-ukraińskiej, powstania wielkopolskiego, konfliktu z Czechosłowacją, pierwszych walk z Armią Czerwoną, aktywnie angażuje się w realizację projektu |
- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą |
7 |
Walka o granice II Rzeczypospolitej |
- wie, że w latach 1920-21 toczyła się wojna pomiędzy Polską i państwem radzieckim, wie, w jaki sposób się zakończyła i podaję datę pokoju ryskiego, wie jak zakończyły się plebiscyty na terenach spornych, zna daty powstań śląskich |
- zna przebieg wojny polsko – radzieckiej w latach 1920-21, posługuje się podstawowymi pojęciami( np. kampania kijowska, bitwa warszawska, pokój ryski), umie wskazać na mapie granice II RP |
- charakteryzuje proces ustalania granicy Rzeczypospolitej z Niemcami, Rosją, Czechosłowacją, Ukrainą, zna pojęcie sojusz, umie wskazać na mapie granice II RP |
- omawia proces ustalania granic państwa polskiego i konflikty z nim związane, posiada umiejętność wskazywania na mapie granic II RP, bierze czynny udział w debacie na temat kampanii kijowskiej |
- zakres umiejętności i wiedzy znacznie wykra- czający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą |
8 |
Tworzenie demokracji parlamentarnej w Polsce. |
- zna datę roczną uchwalenia Konstytucji marcowej, wie, jaki ustrój wprowadzała, zna postać pierwszego prezydenta II RP |
- zna główne postanowienia Konstytucji marcowej, wymienia główne obozy polityczne w 11 RP, umie wskazać na mapie granice II RP |
- omawia okoliczności uchwalenia Konstytucji marcowej, główne postanowienia ustawy zasadniczej, okoliczności zabójstwa Gabriela Narutowicza, wskazuje najważniejsze obozy polityczne |
- omawia funkcjonowanie rządów parlamentarnych, dostrzega przejawy ich kryzysu, umie opracować analizę SWOT o Konstytucji marcowej. |
- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą |
9 |
Przewrót majowy i rządy sanacji. |
- uczeń wie, że w maju 1926 r. doszło do przewrotu wojskowego, wie, jakie ugrupowanie przejęto władzę i zna jego nazwę, zna datę uchwalenia |
- zna główne postanowienia Konstytucji kwietniowej, zna pojęcia: sanacja, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, umie wskazać na mapie granice II RP oraz państw sąsiednich |
- charakteryzuje okoliczności zamachu majowego i system rządów sanacyjnych, okoliczności uchwalenia i główne postanowienia Konstytucji kwietniowej |
- charakteryzuje okoliczności przewrotu majowego i budowę systemu autorytarnego, omawia charakter i znaczenie Konstytucji kwietniowej, działalność opozycji antysanacyjnej, umie przeprowadzić analizę SWOT na temat Konstytucji kwietniowej |
- dokonuje oceny i potrafi omówić kontrowersje wokół postaci Józefa Piłsudskiego |
10 |
II Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej |
- wie, jakie roszczenia terytorialne w 1938 r. Polska wysunęła wobec Czechosłowacji, zna pakt Ribbentrop-Mołotow i wie, że zawierał tajny protokół |
- zna postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego, omawia sytuację RP w przededniu II wojny światowej, umie wskazać na mapie granice II RP, Wolnego Miasta Gdańska i państw sąsiednich oraz czyta tekst podręcznika w zakresie podstawowym |
- omawia problematykę stosunków polsko-francuskich w latach dwudziestolecia międzywojennego, postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego i sytuację RP w przededniu II wojny światowej, umie wskazać na mapie granice II. RP, Wolnego Miasta Gdańska i państw sąsiednich |
- charakteryzuje problematykę stosunków między Francją, Czechosłowacją i Litwą w latach 1922- 39, postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego i sytuację RP w przededniu II wojny światowej, aktywnie uczestniczy w dyskusji |
zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą |
11 |
Gospodarcze i społeczne problemy II Rzeczypospolitej |
-potrafi wymienić najważniejsze elementy reformy gospodarczej ( np. budowa portu w Gdyni, reforma walutowa, budowa COP), wie, że II RP była państwem wielonarodowym i Polacy stanowili około 69% ludności, potrafi wymienić najliczniejsze mniejszości narodowe( np. Ukraińcy, Żydzi itd.) |
- zna sytuację gospodarczą zjem polskich po odzyskaniu niepodległości, omawia najważniejsze aspekty przeprowadzonych reform, dostrzega skutki wielkiego kryzysu, umie wskazać na mapie II RP Gdynię i COP |
- zna problematykę reformy rolnej, reformy walutowej, wojny celnej, działalności inwestycyjnej państwa w latach dwudziestych, kryzysu gospodarczego, struktury narodowościowej państwa, sytuacji prawnej mniejszości narodowych |
- charakteryzuje trudności w unifikacji kraju i omawia sukcesy oraz trudności polskiej gospodarki w okresie międzywojennym, zna strukturę społeczną. wyznaniową, narodowościową II RP charakteryzuje postawy mniejszości narodowych wobec państwa, |
- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą |
12 |
Kultura, sztuka i nauka polska w okresie międzywojennym |
- potrafi wymienić najważniejszych przedstawicieli nauki i sztuki omawianego okresu |
- wymienia przedstawicieli nauki i sztuki oraz ich dokonania, wymienia kierunki w sztuce. |
- charakteryzuje poszczególne kierunki w sztuce i podaje ich przedstawicieli, zna najważniejsze dokonania na polu nauki, dostrzega wkład polskiej kultury i nauki do cywilizacji światowej |
- wyciąga samodzielne wnioski i dokonuje oceny na podstawie dostępnych źródeł |
- dostrzega zależności między kulturą i nauką a innymi dziedzinami życia społeczno-politycznego na rodu, swobodnie operuje nazwami kierunków w sztuce |
13 |
Działania zbrojne II wojny światowej w latach 1939 – 1941 |
- zna podstawową chronologię walk w Europie, Afryce i na Bliskim Wschodzie |
- charakteryzuje przyczyny i przebieg działań wojennych w Polsce, Finlandii, Belgii, Holandii, Francji, bitwę o Anglię i o Atlantyk, zna przyczyny ataku na PearI Harbor, Japończyków zna układy pomiędzy Polską Francją i Anglią oraz pakt Ribbentrop-Mołotow |
- potrafi wskazać pozytywy i negatywy układu polsko-francuskiego i polsko angielskiego, ocenia stan sił Polski i Niemiec w przededniu II wojny światowej, omawia „Plan Biały" („Fali Weiss"), plan polskiej obrony „Zachód", dokonuje analizy porównawczej kampanii w Polsce i w Europie |
- opisuje skutki II wojny światowej w pierwszym etapie dla Europy, Afryki i Dalekiego Wschodu, dokonuje ocen, wyciąga wnioski i potrafi wyrazić swoje zdanie, umie dokonać krytycznej analizy walki z okupantem niemieckim i radzieckim |
- wiedzą i umiejętnościami wykracza poza wcześniejsze poziomy, dodatkowo dokonuje porównań, analizuje teksty źródłowe i wyciąga wnioski |
14 |
Działania zbrojne II wojny światowej w latach 1941-1945 |
- zna podstawową chronologię walk w Europie, Afryce, na terenie ZSRR, Dalekiego i Bliskiego Wschodu |
- porównuje przebieg kampanii w Afryce ,z walkami na łuku kurskim, na ziemiach polskich, bitwę o Berlin, zna czas i skutek lądowania wojsk w Normandii, zna okoliczności zakończenia II wojny światowej i potrafi je przedstawić |
- opisuje przebieg działań zbrojnych w Europie, Afryce, na Dalekim i Bliskim Wschodzie, zna i przedstawia udział polskich żołnierzy w II wojnie światowej na różnych frontach, charakteryzuje okoliczności utworzenia drugiego frontu w Europie |
- opisuje skutki zrzucenia bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki, potrafi ocenić przebieg działań zbrojnych w końcowym etapie wojny, ocenia rolę drugiego frontu dla walk w Europie, przedstawia własną ocenę podziału Europy na dwa obozy wpływów |
- charakteryzuje zagrożenia wynikające z posiadania broni atomowej, konsekwencje jej użycia, ocenia zasadność użycia broni atomowej |
15 |
Kształtowanie się koalicji antyhitlerowskiej. Konferencje Wielkiej Trojki. |
- wymienia cele Karty Atlantyckiej, miejsce, czas trwania i najważniejszych uczestników konferencji Wielkiej Trójki . |
- porównuje decyzje, które zapadły na konferencjach Wielkiej Trójki i podaje ich sposoby realizacji, po daje czas i miejsce powołania Organizacji Narodów Zjednoczonych i jej najważniejsze cele. |
- podaje założenia Lend Lease Act, genezę powstania i sygnatariuszy Karty Atlantyckiej, uzasadnia decyzje Wielkiej Trójki wobec Niemiec i Polski, ocenia cele ONZ, przedstawia rolę Polski w tworzeniu ONZ. |
- charakteryzuje przebieg konferencji Wielkiej Trójki, potrafi ocenić rolę Stalina na konferencjach, dokonuje analizy dokumentów i postanowień konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie |
na podstawie źródeł i literatury pomocniczej, podaje przykłady realizacji zadań ONZ i dokonuje oceny i wartościowania postanowień Wielkiej Trójki wobec Polski i Niemiec, umie wskazać ich współczesne konsekwencje |
16 |
Zbrodnie przeciwko ludzkości w czasie II wojny światowej. |
-definiuje pojęcie Holocaustu i opisuje sytuację i położenie ludności żydowskiej, słowiańskiej, romskiej w czasie II wojny światowej. |
- wyjaśnia różnice pomiędzy obozami pracy i koncentracyjnym, opisuje założenia polityki ekstermi- nacyjnej Niemiec wobec mieszkańców Europy, przedstawia losy jeńców wojennych w czasie II wojny światowej |
- charakteryzuje politykę eksterminacyjną Niemiec wobec narodów Europy oraz politykę Japonii na Dalekim Wschodzie. Zna losy ludności pochodzenia japońskiego w USA |
Przedstawia na podstawie źródeł opis życia w gettach, deportacje, zsyłki, medyczne eksperymenty w obozach, dokonuje ocen komparatywnych sytuacji w Europie, Indochinach, Afryce, USA i Nowej Gwinei |
- omawia konsekwencje Holocaustu, norymberskie i akty ludobójstwa zarówno podczas II wojny światowej, jak i obecnie |
17 |
Sprawa polska podczas II wojny światowej |
- zna poszczególne zagadnienia bloku tematycznego, podstawowe daty i kluczowe postaci |
- potrafi samodzielnie omówić tzw. sprawę polską podczas II wojny światowej oraz wskazać, posługując się podręcznikiem, jej główne etapy |
- potrafi powiązać losy państwa i narodu polskiego w okresie II wojny światowej z sytuacją międzynarodową |
- potrafi wskazać związki pomiędzy polityką zagraniczną RP a wybuchem wojny z Niemcami i agresją ZSRR w 1939 r, charakteryzuje sprawę polską w okresie II wojny światowej na podstawie literatury uzupełniającej oraz źródeł |
- przedstawia własne opinie, podparte analizą źródeł oraz literatury przedmiotu |
18 |
Polityka okupanta wobec narodu polskiego w okresie II wojny światowej |
- podaje podział ziem polskich pod okupacją niemiecką i radziecką, przedstawia losy Polaków pod jedną z okupacji |
- charakteryzuje losy Polaków przesiedlonych, wysiedlonych i wywożonych na przymusowe roboty do Rzeszy i do łagrów w ZSRR, opisuje losy oficerów polskich jako jeńców radzieckich |
- opisuje dzień powszedni w okupowanej Polsce, wskazuje różnice pomiędzy okupacją niemiecką, na ziemiach wcielonych do Rzeszy, w Generalnej Guberni i na ziemiach zajętych przez Związek Radziecki |
- dokonuje opisu życia ludności cywilnej pod okupacją niemiecką na ziemiach polskich i w Europie Zachodniej, umie przedstawić różnice i podobieństwa |
- rozwija umiejętność selekcjonowania materiałów, poszukiwania i analizowania źródła |
19 |
Bilans II wojny światowej. Przemiany powojenne na Dalekim Wschodzie. |
- wymienia skutki II wojny światowej, zna podstawowe daty i kluczowe postacie |
- omawia skutki II wojny światowej, potrafi samodzielnie omówić procesy polityczne na Bliskim i Dalekim Wschodzie oraz w Afryce; potrafi też dokonać oceny strat poniesionych przez ludzkość podczas II wojny światowej |
- potrafi powiązać procesy dekolonizacyjne oraz przemiany polityczne na świecie ze skutkami II wojny światowej |
- potrafi wskazać związki pomiędzy przemianami powojennymi na świecie a skutkami wojny na podstawie literatury uzupełniającej oraz źródeł, biegle posługuje się danymi liczbowymi i wykorzystuje je dobudowania własnych wniosków |
- potrafi wygłosić mowę oskarżycielską na temat Holocaustu, uzasadniając swoje stanowisko faktami ze źródeł |
20 |
Podział świata po II wojnie światowej. Zimna wojna. |
- zna poszczególne zagadnienia omawianego tematu, zna podstawowe daty i kluczowe postacie
|
- potrafi samodzielnie omówić procesy i wy darzenia polityczne na świecie w okresie powojennego półwiecza; potrafi też dokonać oceny własnej tych wydarzeń |
- potrafi powiązać procesy zachodzące na świecie (wyścig zbrojeń, podział świata na strefę lepiej rozwinięte cywilizacyjnie i objętą dyktaturą radziecką, rozwój technologii) z zimnowojennymi zmaganiami supermocarstw |
- spełnia wymagania, posługując się biegle literaturą uzupełniającą oraz materiałem źródłowym, biegle posługuje się także danymi liczbowymi i wykorzystuje je do budowania własnych wniosków |
- umie omówić (opisać) przebieg zimnej wojny, podając własny punkt widzenia na sprawy z nią związane, uzasadniając swoje stanowisko faktami zawartymi w materiale źródłowym i literaturze uzupełniającej |
21 |
Europa środkowo-wschodnia i Bałkany w okresie zimnej wojny |
- wie, które państwa znalazły się w strefie dominacji ZSRR, potrafi wskazać je na mapie |
- wskazuje najważniejsze etapy przejmowania władzy przez komunistów w krajach Europy Środkowo-wschodniej, potrafi wymienić nazwiska przywódców państw Europy Środkowowschodniej |
- charakteryzuje unifikację państw bloku socjalistycznego pod względem politycznym i gospodarczym, wymienia najważniejsze kryzysy (np. na Węgrzech, w Czechosłowacji) |
- charakteryzuje metody sprawowania władzy, wskazuje przyczyny kryzysów politycznych państw bloku i omawia ich przebieg |
- umie wskazać cechy państwa socjalistycznego w zakresie polityki i ideologii, umie wykazać jedność i rozbieżność w ruchu komunistycznym |
22 |
Integracja Europy Zachodniej |
- wymienia najważniejsze etapy procesu integracji europejskiej, wymienia nazwiska ojców zjednoczonej Europy |
- charakteryzuje proces integracji europejskiego Zachodu w porządku chronologicznym, posługuje się podstawowymi pojęciami (np. EWG, NATO) |
- wie, kim byli ojcowie Europy, zna polityczne, militarne i gospodarcze etapy jednoczenia Europy Zachodniej |
- wie, jakie zadania stoją przed Unią Europejską, zna instytucje UE i wskazuje ich najważniejsze kompetencje |
- dokonuje oceny pozytywnych i negatywnych skutków zjednoczenia Europy, zna drogę Polski do członkostwa w UE. |
23 |
Rozpad bloku państ socjalistycznych. |
- wymienia w układzie chronologicznym kolejne wydarzenia „jesieni narodów" |
- omawia najważniejsze etapy „jesieni narodów" |
- omawia najważniejsze etapy „jesieni narodów", umie wskazać znaczenie rozszerzenia NATO, wie, jakie konflikty wybuchły w Europie po 1989 r. |
~ przedstawia procesy, które doprowadziły do przemian w państwach bloku wschodniego, wykazuje rolę polskiego społeczeństwa w procesach demokratyzacji w Europie |
- dokonuje syntetycznego i analitycznego ujęcia globalnych procesów, które doprowadziły do upadku komunizmu, dostrzega przemiany zachodzące po upadku. |
24 |
Polska w okresie rządów komunistycznych. |
- wymienia w układzie chronologicznym kolejne etapy przejmowania władzy przez komunistów w Polsce, wprowadzania systemu stalinowskiego i procesu destalinizacji |
- omawia skutki II wojny światowej dla Polski, wskazuje na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły na skutek decyzji w Jałcie i Poczdamie, wymienia przejawy ograniczania suwerenności Polski |
- charakteryzuje procesy gospodarcze, jakie towarzyszyły odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych na czym polegało umacnianie w Polsce systemu stalinowskiego i charakteryzuje przejawy destalinizacji |
- charakteryzuje układ polityczny i jego ewolucję w 1945 r. oraz po 1947 r, wskazuje cechy systemu stalinowskiego w Polsce, omawia przejawy destalinizacji |
- przygotowuje referat wyjaśniający mechanizmy walki politycznej wewnątrz PZPR |
25 |
Stosunki państwo – kościół w PRL. |
- wymienia podstawowe fakty i daty związane z problematyką tematu |
- zna cele i metody polityki władz wobec Kościoła, charakteryzuje postawę duchowieństwa |
- wyjaśnia założenia polityki państwa i ich realizację wobec Kościoła i stosunek duchowieństwa do niej, ocenia znaczenie wyboru Karola Wojtyły na papieża, wymienia przykłady represjonowania duchowieństwa |
- tłumaczy rolę Kościoła i duchowieństwa dla społeczeństwa polskiego, dokonuje samodzielnej oceny działań władz państwowych wobec Kościoła Katolickiego |
- potrafi wykazać kontrowersje wokół obchodów milenium państwa polskiego |
26 |
Kryzysy polityczne, gospodarcze i społeczne PRL- |
- wymienia w kolejności chronologicznej najważniejsze protesty społeczne w Polsce po 1945 r. |
- omawia podstawową faktografię związaną z wystąpieniami społecznymi w Polsce |
- omawia genezę i przebieg wystąpień społecznych w Polsce |
- krytycznie ocenia obiektywizm przekazów, charakteryzuje genezę, przebieg i konsekwencje wystąpień społecznych w Polsce |
- charakteryzuje postawy polskiego społeczeństwa wobec nowej sytuacji, omawia działania opozycji i sposoby zwalczania jej przez nowe władze, |
27 |
Upadek rządów komunistycznych Polsce. |
- wymienia podstawowe fakty i daty związane z początkiem III RP |
- wymienia i częściowo omawia podstawowe fakty związane z początkiem III RP |
- omawia politykę władz w początkach lat osiemdziesiątych, charakteryzuje postawy i warunki życia społeczeństwa |
- charakteryzuje sytuację polit i społ.-ekon. w Polsce w II poł. Lat osiemdziesiątych, dokonuje oceny decyzji władz i opozycji o podjęciu rozmów przy „okrągłym stole" |
- wyjaśnia, dlaczego reformy Michaiła Gorba- czowa miały tak wielkie znaczenie dla procesu przekształceń ustrojowych w Polsce, |
28 |
Wybrane zagadnienie z życia religijnego w XX wieku |
- wie, które wyznania i Kościoły liczą najwięcej wyznawców i wskazuje ich zasięg. |
- zna pozycję Kościoła katolickiego w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej, zna pojęcie konkordat |
- omawia problem ekumenizmu, zna nowe ruchy religijne, umie wskazać zagrożenia wynikające z działalności sekt |
- przedstawia sytuacje Kościoła katolickiego i innych wyznań w Polsce i na świecie w XX w., potrafi ocenić zmiany, jakie zaszły w Koś. katolickim po II wojnie ś., ocenia działalność Jana Pawła II jako głowy Kościoła i autorytetu moralnego |
- dobiera źródła i dokonuje ich analizy, podaje oceny i przedstawia propozycje wprowadzenia zmian, by zażegnać kryzys we współczesnym życiu religijnym |
Klasa III – wymagania edukacyjne
Historia -Zakres rozszerzony
Dział |
Temat |
Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) |
Wymagania podstawowe (ocena dostateczne) |
Wymagania rozszerzające (ocena dobra) |
Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) |
Wymagania wykraczające (ocena celująca) |
|
Uczeń: |
Uczeń: |
Uczeń: |
Uczeń: |
Uczeń: |
|||
I. Narodziny epoki nowożytnej |
1. Renesans |
– podaje, w którym wieku i w których krajach narodził się renesans; – wymienia pojedyncze postaci i hasła epoki. |
– wymienia cechy renesansu i humanizmu; – łączy poszczególnych twórców z ich krajami i dziełami. |
– wyjaśnia pojęcia: renesans, humanizm, utopia, mecenat; – wskazuje na powiązania renesansu polskiego z europejskim. |
– wymienia i klasyfikuje dzieła renesansu europejskiego i polskiego; – wskazuje na korzenie epoki, odwołując się do antyku; – wskazuje na nowe podejście człowieka do Boga i religii. |
– samodzielnie ocenia dorobek renesansu; – omawia nową pozycję artysty oraz zmiany społeczne i religijne wywołane przez nowy nurt; – posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje. |
|
2. Wielkie odkrycia geograficzne |
– wymienia dokonania Krzysztofa Kolumba oraz chaotycznie wskazuje na przyczyny odkryć geograficznych. |
– wymienia nazwiska żeglarzy oraz łączy je z odkrytymi przez nich lądami i krajami, które organizowały wyprawy. |
– podaje przyczyny i skutki odkryć geograficznych; – wskazuje odpowiednie miejsca na mapie. |
– klasyfikuje skutki i przyczyny społeczne, polityczne i gospodarcze, zarówno dla krajów europejskich, jak i terytoriów podbitych; – interpretuje źródła historyczne. |
– wykazuje się wiedzą wykraczającą poza podstawę programową; – dzięki aktywnemu uczestnictwu w lekcji umożliwia sprawne wprowadzanie nowych treści; – przedstawia krytyczną ocenę odkryć oraz samodzielnie interpretuje źródła historyczne. |
||
3. Reformacja |
– zna postać Marcina Lutra i wyjaśnia, na czym polegał jego protest. |
– podaje podstawy oporu władców i Kościoła oraz przyczyny konfliktów religijnych. |
– podaje postulaty późnośredniowiecznych ruchów religijnych uznanych przez Kościół za heretyckie oraz łączy je z ruchami reformacyjnymi i ich postulatami; – omawia znaczenie pojęć: symonia, nepotyzm, celibat, nikolaizm. |
– omawia konflikty w poszczególnych krajach, przedstawiając stanowisko cesarza i papieża; – łączy wydarzenia europejskie z historią Polski; – wymienia główne postaci tworzące podstawy reformacji w Rzeczypospolitej. |
– samodzielnie ocenia postawy poszczególnych władców i możnych w Europie oraz w Rzeczypospolitej; – interpretuje źródła historyczne; – ocenia polską tolerancję. |
||
4. Reakcja na reformację |
– wymienia chaotycznie działania przeciw reformacji. |
– wyjaśnia, kogo i dlaczego nazywano kacerzami, konwertytami, heretykami lub innowiercami; – wymienia postanowienia pokoju augsburskiego i westfalskiego. |
– wyjaśnia znaczenie soboru trydenckiego dla Kościoła katolickiego; – podaje, które z jego postanowień najbardziej przysłużyły się Kościołowi. |
– ocenia metody postępowania obu stron; – charakteryzuje kontrreformację w Rzeczypospolitej oraz rolę zakonu jezuitów. |
– ocenia konsekwencje, jakie dla wzajemnych stosunków między katolikami a protestantami miało stwierdzenie, że „poza katolicką wiarą nikt nie może być zbawiony” oraz uzasadnia swoje zdanie. |
||
7. Konflikty polityczne i nowe typy monarchii w Europie |
– wymienia kraje, w których doszło do walk. |
– charakteryzuje krótko najważniejsze wydarzenia oraz wskazuje je na mapie. |
– porównuje przebieg i następstwa konfliktów w Anglii, Francji, krajach habsburskich; – omawia znaczenie wojny trzydziestoletniej. |
– umieszcza Rzeczpospolitą na tle Europy; – wyjaśnia, dlaczego próba narzucenia państwom europejskim dominacji przez Habsburgów, Karola i Filipa II zakończyła się niepowodzeniem. |
– porównuje i charakteryzuje na przykładach formy rządów ukształtowane w Europie w XVI i XVII w. |
||
8. Gospodarka i społeczeństwo |
– wymienia państwa, które czerpały największe zyski z kolonii. |
– podaje, na czym polegała rewolucja cen; – tłumaczy mechanizm powstawania manufaktur i nakładu. |
– wyjaśnia konsekwencje rewolucji cen; – przedstawia rolę banków; – omawia zmiany zachodzące na wsi. |
– wyjaśnia zasady polityki merkantylizmu, jej słabe i mocne strony; – podaje, jak gospodarka towarowo-pieniężna doprowadziła do zmian społecznych. |
– wykazuje się wiedzą wykraczającą poza podstawę programową; – sprawnie łączy zmiany we wszystkich dziedzinach życia oraz w poszczególnych państwach europejskich. |
||
9. Barok |
– podaje, w którym wieku i w których krajach narodził się barok; – wymienia pojedyncze postaci i hasła epoki. |
– wymienia cechy i nurty baroku; – łączy poszczególnych twórców z ich krajami i dziełami. |
– omawia rozwój filozofii i wiedzy o świecie na tle chrześcijaństwa i jego dominującej pozycji. |
– wymienia i klasyfikuje dzieła baroku europejskiego i polskiego; – charakteryzuje ideologię sarmatyzmu. |
– samodzielnie ocenia dorobek baroku; – omawia i rozumie zmiany społeczne i religijne wywołane przez nowy nurt; – posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje. |
||
II. Państwo polsko-litewskie |
1. Państwo polsko-litewskie |
– wskazuje na mapie państwo polsko-litewskie i jego sąsiadów. |
– charakteryzuje politykę zagraniczną Jagiellonów w XVI w. |
– ukazuje ciągłość polityki Rzeczypospolitej po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów; – podaje okoliczności i znaczenie zawarcia unii lubelskiej. |
– omawia przyczyny i skutki konfliktów z Turcją, Krzyżakami, Moskwą. |
– wskazuje przykłady polskich małżeństw dynastycznych; – przedstawia pozycję Polski w aspekcie europejskim. |
|
2. Ustrój Rzeczypospolitej |
– wymienia chaotycznie przywileje, jakie uzyskała szlachta w XVI w. |
– wskazuje miejsce monarchy w systemie ustrojowym. |
– charakteryzuje kompetencje sejmu i wzrost jego znaczenia w państwie przy zachowaniu wagi Kościoła katolickiego. |
– charakteryzuje administrację państwową i poszczególnych urzędników; – podaje podstawy ruchu egzekucyjnego. |
– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących ustroju Rzeczypospolitej; – przedstawia konsekwencje rozwoju oligarchizacji życia politycznego. |
||
3. Rzeczpospolita Obojga Narodów |
– wymienia podstawowe zasady wprowadzone przez unie lubelską. |
– wymienia konsekwencje unii lubelskiej i je kategoryzuje. |
– charakteryzuje przyczyny i przebieg wolnych elekcji; – omawia ich konsekwencje dla ustroju. |
– ocenia rządy Stefana Batorego i początki rządów Zygmunta III Wazy. |
– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących ustroju Rzeczypospolitej; – ocenia akt konfederacji warszawskiej na tle całej Europy. |
||
4. Gospodarka i społeczeństwo Rzeczypospolitej |
– przedstawia rolę handlu wiślanego dla Rzeczypospolitej. |
– wskazuje na mapie kierunki szlaków handlowych oraz potencjalne korzyści z nich płynące. |
– charakteryzuje społeczeństwo Rzeczypospolitej, poszczególne warstwy i ich pozycję. |
– ocenia strukturę etniczną i wyznaniową Rzeczypospolitej w rozbiciu na poszczególne regiony kraju. |
– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących gospodarki i społeczeństwa; – analizuje źródła statystyczne; – porównuje rozwój Polski do innych krajów europejskich. |
||
5. Wojny Rzeczypospolitej |
– wymienia kraje, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny i wskazuje je na mapie. |
– wymienia przyczyny i główne skutki wojen ze Szwecją, Rosją i Turcją oraz powstania Chmielnickiego. |
– wymienia poszczególnych władców i wodzów kolejnych konfliktów; – omawia ich wkład w prowadzone kampanie. |
– przedstawia ciągi przyczynowo-skutkowe dotyczące poszczególnych konfliktów oraz role państw europejskich. |
– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą; – ocenia całość konfliktów na tle Europy. |
||
III. Wiek oświecenia |
1. Oświecenie |
– definiuje pojęcia racjonalizmu i empiryzmu; – wymienia nazwiska filozofów reprezentujących omawiane kierunki. |
– charakteryzuje idee polityczne i społeczne epoki oświecenia. |
– wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nauki i jednoczesnego kryzysu religii. |
– przedstawia znaczenie i przykłady rozwoju systemów edukacyjnych. |
– uzasadnia stwierdzenie, że XVIII w. to „wiek filozofów, rozumu i postępu”; – wskazuje elementy przemian ustrojowych dokonywanych pod wpływem tych idei. |
|
2. Gospodarka i polityka |
– wymienia podstawowe cechy gospodarki europejskiej w XVII w. |
– omawia proces przemian następujących od merkantylizmu do liberalizmu ekonomicznego. |
– omawia przebieg i znaczenie rewolucji agrarnej w Europie. |
– charakteryzuje rewolucję przemysłową; – wskazuje na mapie jej główne ośrodki; – ocenia znaczenie przemian dla przyszłości świata. |
– omawia zasady działania parlamentaryzmu brytyjskiego w XVIII w. oraz jego powiązania z arystokracją finansową i postawą królów angielskich. |
||
3. Europa Środkowo-Wschodnia |
– omawia znaczenie odsieczy wiedeńskiej. |
– charakteryzuje proces uniezależnia się Prus Książęcych i powstania królestwa pruskiego. |
– charakteryzuje monarchie Habsburgów austriackich Marii Teresy i Józefa II. |
– przedstawia zakres oraz znaczenie reform Piotra I i Katarzyny II w Rosji oraz pozycję państwa na arenie międzynarodowej. |
– przedstawia wszelkie przemiany na mapie oraz przedstawia ich znaczenie dla państwa polskiego; – porównuje monarchię absolutną i absolutyzm oświecony. |
||
4. Stany Zjednoczone Ameryki |
– wskazuje posiadłości brytyjskie na mapie świata. |
– charakteryzuje organizację kolonii w Ameryce Północnej; – podaje przyczyny ich buntu przeciw monarchii. |
– charakteryzuje konflikt pomiędzy koloniami a metropolią; – wymienia i wskazuje miejsca bitew; – podaje najważniejszych dowódców; – omawia udział ochotników z Europy, w tym Polaków. |
– omawia ustrój Stanów Zjednoczonych z zachowaniem trójpodziału władzy. |
– ocenia dokonania Amerykanów oraz ich nowy ustój na tle innych krajów Europy oraz łączy to z ideami oświecenia. |
||
5. Rewolucja francuska |
– wymienia chaotycznie wydarzenia z historii XVIII-wiecznej Francji przed wybuchem rewolucji; – podaje kilka nazwisk głównych rewolucjonistów. |
– omawia wydarzenia od zdobycia bastylii do upadku monarchii i dyktatury jakobinów; – wymienia główne kluby polityczne i umiejscawia je na scenie politycznej. |
– charakteryzuje ewolucje ustroju – poszczególnych konstytucji rewolucji francuskiej. |
– omawia dorobek rewolucji; – dzieli go na negatywy i pozytywy bieżące oraz dalekosiężne. |
– ocenia i porównuje zmiany ustrojowe we Francji z rewolucją amerykańską i wcześniejszą angielską. |
||
8. Saskie rządy |
– wskazuje Saksonię na mapie Europy; – wymienia władców Polski z tej dynastii. |
– charakteryzuje podstawy i zasady unii polsko-saskiej. |
– omawia przyczyny i konsekwencje wojny północnej. |
– przedstawia sytuację polityczną w Rzeczypospolitej za czasów Augusta III. |
– charakteryzuje przemiany gospodarczo-społeczne oraz rozwój kultury i początki oświecenia w Polsce. |
||
9. Rzeczpospolita Stanisława Augusta Poniatowskiego |
– podaje poprzedników S. A. Poniatowskiego; – wymienia nieliczne wydarzenia z okresu jego panowania. |
– wymienia postanowienia sejmu konwokacyjnego i omawia jego znaczenie. |
– charakteryzuje przebieg i postulaty konfederacji barskiej oraz okoliczności pierwszego rozbioru. |
– opisuje wydarzenia i reformy w Polsce przed Sejmem Wielkim; – charakteryzuje obozy polityczne w czasie obrad sejmu. |
– ocenia postanowienia Konstytucji 3 maja oraz zestawia ją z analogicznymi ustawami Francji i Stanów Zjednoczonych; – analizuje krytycznie źródła dotyczące epoki. |
||
10. Oświecenie w Rzeczypospolitej |
– podaje definicję oświecenia; – wylicza nieliczne przejawy tej epoki w Polsce. |
– charakteryzuje myśl oświeceniową i naukę w Polsce za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. |
– omawia publicystykę, literaturę i sztukę klasycystyczną w Rzeczypospolitej. |
– wymienia kierunki i osiągnięcia reformy oświaty oraz omawia jej znaczenie; – porównuje dorobek Polaków na tle innych krajów europejskich. |
– zestawia przemiany obyczajowe, społeczne i naukowe z przemianami w gospodarce; – analizuje źródła historyczne i poddaje je krytyce. |
||
11. Upadek Rzeczypospolitej |
– podaje okoliczności pierwszego rozbioru Polski. |
– charakteryzuje przebieg i postulaty konfederacji targowickiej oraz okoliczności drugiego rozbioru Polski. |
– omawia przebieg i znaczenie insurekcji kościuszkowskiej w kwestiach przyszłości państwa i roli chłopów. |
– omawia okoliczności i znaczenie trzeciego rozbioru oraz następstwa utraty niepodległości przez Polskę. |
– analizuje krytycznie źródła historyczne; – wskazuje na przyczyny kryzysu państwa polskiego w odniesieniu do całej polityki europejskiej XVIII w. oraz uzasadnia własne zdanie. |
||
IV. Świat, Europa i ziemie polskie – I połowa XIX wieku |
1. Przemiany cywilizacyjne w I połowie XIX wieku |
– przypomina przemiany gospodarcze i społeczne przeprowadzone w XVIII w. |
– omawia przebieg urbanizacji i industrializacji oraz powstawania nowoczesnej administracji państwowej. |
– porównuje przebieg procesów w Europie Zachodniej i Wschodniej. |
– wymienia najważniejsze wynalazki oraz nazwiska naukowców i inżynierów; – zestawia te osiągnięcia ze zmianami społecznymi i agrarnymi. |
– omawia mapę polityczną świata, wskazując ośrodki przemian; – wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła; – wykazuje zagrożenia dla społeczeństw ze względu na postępy rewolucji przemysłowej. |
|
2. Europa w dobie Napoleona |
– wymienia chaotycznie podboje Napoleona. |
– charakteryzuje ustrój Francji w okresie konsulatu. |
– omawia okoliczności wprowadzenia cesarstwa; – wymienia najważniejsze reformy wewnętrzne Napoleona. |
– wymienia i wskazuje na mapie podboje Napoleona, wskazując na źródła sukcesów oraz przemiany wprowadzane w opanowanej Europie. |
– wskazuje na źródła klęski Francji; – samodzielnie ocenia postać Napoleona i jego legendę; – posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje. |
||
3. Ziemie polskie i emigracja w pierwszych latach po rozbiorach. Legiony Polskie |
– recytuje tekst hymnu narodowego; – podaje jego autora. |
– przedstawia sytuację Polaków po III rozbiorze. |
– wskazuje okoliczności powstania Legionów Polskich we Włoszech; – przedstawia na mapie ich szlak bojowy. |
– przedstawia spuściznę i legendę Legionów oraz postawy i przykłady Polaków, którzy nie zaufali Napoleonowi. |
– ocenia intencje Francji i Napoleona przy tworzeniu Legionów, sposoby ich użycia i postawę Polaków we wszystkich kampaniach; – posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje. |
||
4. Księstwo Warszawskie |
– podaje datę powstania Księstwa Warszawskiego; – wskazuje Księstwo na mapie. |
– wymienia ziemie wchodzące w skład księstwa; – podaje okoliczności jego powiększenia. |
– charakteryzuje ustrój Księstwa Warszawskiego według Konstytucji z uwzględnieniem sytuacji chłopów. |
– omawia znaczenie wprowadzenia w Księstwie Kodeksu Napoleona i uzasadnia swoje zdanie. |
– samodzielnie ocenia postawy poszczególnych władców, w szczególności Napoleona i Aleksandra I, przy tworzeniu Księstwa i okresie jego istnienia; – argumentuje swoje zdanie na temat suwerenności Księstwa. |
||
5. Świat po kongresie wiedeńskim |
– podaje, kiedy obradował kongres wiedeński; – wymienia ogólnie jego postanowienia dotyczące Europy. |
– wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne; – wyjaśnia cel przyjętych na kongresie zasad. |
– charakteryzuje sytuację na Bałkanach, a w szczególności w Grecji, Mołdawii i Bułgarii oraz w krajach Ameryki Łacińskiej. |
– wymienia okoliczności początków działalności ruchu liberalnego w Rosji; – omawia sytuację wewnętrzną w Wielkiej Brytanii. |
– ocenia przyczyny i konsekwencje rewolucji lipcowej we Francji dla Europy i Polski; – posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje. |
||
8. Sytuacja na ziemiach polskich w latach 1815–1830 |
– wymienia postanowienia Kongresu Wiedeńskiego w sprawie Polski. |
– charakteryzuje położenie Polaków w trzech zaborach z uwzględnieniem swobód i oświaty. |
– podaje okoliczności powstania oraz znaczenie Republiki Krakowskiej. |
– charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego, działalność opozycji i przyczyny nieprzestrzegania Konstytucji przez cara. |
– łączy i omawia wzajemne zależności przemian ustrojowych, społecznych i gospodarczych; – ocenia działalność głównych postaci; – posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje. |
||
9. Walka i emigracja. Sprawa polska w latach 1831–1846. Powstanie listopadowe |
– wymienia oznaki napięcia w Królestwie Polskim oraz przejawy opozycji; – wyjaśnia pojęcie Wielkiej Emigracja oraz powody używania w tej nazwie wielkich liter. |
– omawia przebieg nocy listopadowej, główne cele, organizację i naczelne postaci; – wymienia obozy polityczne Wielkiej Emigracji i ich przywódców. |
– wymienia i wskazuje na mapie główne bitwy; – dostrzega szanse i błędy dowódców; – charakteryzuje kulturę Wielkiej Emigracji, główne postaci i ich dorobek. |
– podaje przyczyny upadku powstania i jego znaczenie dla przyszłości narodu; – wymienia represje carskie; – porównuje programy polityczne w kwestii przyszłości państwa i położenia chłopów. |
– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła; – wyjaśnia zwrot „powstanie utraconych szans” i ocenia tezę o nieuchronności wybuchu powstania; – przedstawia powody wybuchu powstania krakowskiego i przeistoczenia go w rzeź galicyjską; – ocenia stopień przygotowania i skutki upadku republiki. |
||
10. Wiosna Ludów |
– przedstawia sytuację w Europie po rewolucji lipcowej. |
– wymienia chronologicznie wydarzenia we Włoszech, Francji i krajach niemieckich. |
– porównuje przebieg walk w całej Europie; – przedstawia udział Polaków w walkach w Europie i na ziemiach polskich. |
– dokonuje bilansu Wiosny Ludów; – omawia próby zjednoczenia Niemiec i Włoch oraz zdobycze Polaków. |
– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła historyczne; – wyjaśnia brak walk w Rosji oraz Wielkiej Brytanii. |
||
11. Kultura artystyczna |
– wymienia dziedziny sztuki, w których zaszły przemiany. |
– łączy nazwiska z przedstawicielami poszczególnych nurtów w muzyce, literaturze i sztukach plastycznych. |
– porównuje sposoby przejawiania wrażliwości artystycznej w poszczególnych rodzajach sztuki. |
– wyjaśnia związki twórczości artystycznej z zaangażowaniem politycznym i podaje ich przykłady. |
– wyjaśnia, w jaki sposób epoka romantyzmu zaważyła na koncepcji narodu językowo-kulturowego i na rozwoju ruchów narodowych w Europie. |
||
V. Świat, Europa i ziemie polskie – II połowa XIX wieku |
1. Przemiany cywilizacyjne i światopoglądowe w Europie i Stanach Zjednoczonych |
– wymienia i wskazuje na mapie kraje, które w II po. XIX w. rozwijały się najszybciej. |
– wymienia dziedziny i nauki, które wywarły największy wpływ na postęp cywilizacyjny i społeczny świata. |
– charakteryzuje idee i wpływ pozytywizmu i modernizmu na przemiany w życiu społecznym. |
– ocenia pozycję Kościoła katolickiego we współczesnym świecie oraz przemiany zachodzące w jego łonie. |
– charakteryzuje i przedstawia własne zdanie na temat rodzącej się kultury masowej oraz idei Nietzschego i Darwina na rozwój cywilizowanego świata. |
|
2. Francja i Wielka Brytania w II połowie XIX wieku |
– wymienia zdobycze Wiosny Ludów we Francji; – omawia poziom rewolucji przemysłowej w Anglii. |
– przedstawia sytuację wewnętrzną i wojny we Francji za panowania Napoleona III; – omawia przyczyny i następstwa klęski w wojnie z Prusami. |
– charakteryzuje tzw. epokę wiktoriańską, rozwój parlamentaryzmu, rozkwit imperializmu i politykę zagraniczną oraz kwestię irlandzką. |
– charakteryzuje okoliczności powstania Komuny Paryskiej; – omawia okoliczności klęski; – ocenia udział Polaków. |
– omawia mapę polityczną świata, wskazując ośrodki przemian; – wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła; – porównuje kierunki i metody polityczne Anglii i Francji. |
||
3. Stany Zjednoczone Ameryki. Wojna secesyjna i „wiek pozłacany” |
– podaje okoliczności powstania USA oraz ogólne przyczyny wybuchu wojny secesyjnej. |
– przedstawia sytuację polityczną i społeczno-gospodarczą w stanach północnych i południowych. |
– przedstawia przebieg wojny secesyjnej, główne bitwy, dowódców i charakter walk. |
– ocenia doniosłość zniesienia niewolnictwa oraz całokształt polityki prezydenta Lincolna. |
– uzasadnia wpływ wojny domowej na nastanie tzw. wieku pozłacanego; – charakteryzuje przemiany społeczne w II połowie XIX w. |
||
4. Zjednoczenie Włoch i Niemiec. Przebudowa monarchii Habsburgów |
– podaje rok ostatecznego zjednoczenia Niemiec i Włoch; – wskazuje te państwa na mapie. |
– przedstawia etapy jednoczenia Włoch; – wymienia główne postaci: Cavour i Garibaldi; – omawia wpływ sojuszu z Prusami. |
– charakteryzuje zjednoczenie Niemiec, wpływ polityki Bismarcka oraz jej następstwa społeczne gospodarcze i polityczne. |
– charakteryzuje sytuację w monarchii Habsburgów oraz okoliczności powstania Austro-Węgier. |
– porównuje ustroje nowopowstałych państw; – ocenia przemiany oraz stawia prognozy na przyszłość; – wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła. |
||
5. Rosja. Wojna krymska i przemiany w państwie |
– przypomina rolę Rosji w Wiośnie Ludów; – omawia ogólną sytuację imperium. |
– przedstawia przebieg i następstwa wojny krymskiej. |
– omawia reformy odwilży posewastopolskiej, a w szczególności kwestię uwłaszczenia chłopów. |
– charakteryzuje panowanie Aleksandra III jako powrót do dawnych metod i likwidacji wcześniej wywalczonych swobód. |
– przedstawia sytuację Rosji na tle innych potęg politycznych i ekonomicznych Europy; – pracuje z mapą polityczną świata; – wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła. |
||
8. Powstanie styczniowe |
– podaje czas trwania oraz główne skutki powstania. |
– przedstawia wpływ odwilży posewastopolskiej na reformy w Polsce i kierunki polityki Aleksandra Wielopolskiego. |
– przedstawia programy czerwonych i białych oraz ich postawy w czasie powstania i wpływ na jego przebieg. |
– przedstawia konsekwencje powstania styczniowego bezpośrednie i dalekosiężne. |
– ocenia szanse powodzenia powstania oraz przyczyny jego klęski; – wskazuje na postawę mocarstw zachodnich; – wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła. |
||
9. Ziemie polskie w II połowie XIX wieku |
– wymienia chaotycznie represje w poszczególnych zaborach. |
– omawia sytuację gospodarczą w Królestwie Polskim, wskazując na mapie główne ośrodki. |
– wyjaśnia pojęcia związane z rugami pruskimi, Komisją Kolonizacyjną; – przedstawia polską inicjatywę gospodarczą. |
– przedstawia zasady autonomii Galicji, kompetencje Sejmu Krajowego oraz przejawy inicjatyw Polaków. |
– przedstawia różnice między emigracją Polaków w II połowie XIX w. a Wielką Emigracją oraz dorobek kultury polskiej doby pozytywizmu; – wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła. |
||
10. Nowoczesne ruchy polityczne |
– podaje, na czym polega proces demokratyzacji; – wymienia chaotycznie najważniejsze ruchy polityczne. |
– klasyfikuje ideologie i partie polityczne; – wymienia główne hasła i przywódców. |
– dostrzega różnice w ideologiach dominujących w Europie Zachodniej i w Rosji; – podaje przyczyny tego stanu. |
– przedstawia stanowisko Kościoła katolickiego wobec nowych wyzwań oraz zaangażowania ludzi wierzących w działalność „narodowych demokracji”. |
– podaje różnice pomiędzy socjalistami a komunistami oraz między nacjonalizmem a szowinizmem; – ocenia politykę społeczną Kościoła katolickiego; – wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła. |
||
11. Polskie ugrupowania polityczne |
– wymienia polskie stronnictwa polityczne II połowy XIX w. |
– zestawia główne ugrupowania z poszczególnych zaborów, wymieniając działaczy i najważniejsze punkty programów. |
– klasyfikuje programy poszczególnych ugrupowań; – swobodnie oddziela postulaty dotyczące kwestii chłopskiej oraz stosunku do walki wyzwoleńczej. |
– łączy działalność partii z ich przywódcami; – wykazuje wpływ jednostek na kierunek ugrupowania. |
– wyraża własny pogląd na temat programów poszczególnych ugrupowań i uzasadnia swoje zdanie; – krytycznie odnosi się do publicystów epoki, wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła. |
||
14. Kolonializm w XIX wieku |
– wskazuje na mapie politycznej posiadłości najważniejszych mocarstw światowych. |
– przedstawia przyczyny zjawiska zwanego kolonializmem oraz przyczyny sukcesów Europejczyków w Afryce i Azji. |
– charakteryzuje brytyjskie i francuskie imperium kolonialne w XIX w. |
– przedstawia europejskie i amerykańskie podboje na tle sytuacji w Chinach i Japonii; – podaje różnice w „otwarciu” tych państw. |
– ocenia społeczne i polityczne skutki kolonializmu i uzasadnia własne zdanie; – wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła. |
||
15. Kultura artystyczna |
– wymienia epoki w sztuce XIX w.; – chaotycznie opisuje elementy charakterystyczne dla tych epok. |
– wymienia poszczególne nurty w sztuce XIX w. wraz z ich twórcami i dziełami. |
– omawia tematykę podejmowaną przez poszczególne epoki, odnosząc ją do wydarzeń politycznych i społecznych. |
– zestawia dorobek europejski z dorobkiem polskich twórców; – ocenia kunszt i wkład Polaków światowe dziedzictwo. |
– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła; – wykazuje osobiste zaangażowanie, przygotowuje prezentacje; – wyraża własne zdanie na temat roli sztuki w życiu społeczeństw na przestrzeni dziejów. |
||