Wymagania - klasa III - poziom rozszerzony

Opr.J.Jóźwiak, I. Lasler                                                    kl.III

Bezużyteczną rzeczą jest uczyć się, lecz nie myśleć, a niebezpieczną myśleć, a nie uczyć się niczego. Konfucjusz.

 Zasady ogólne:

Warunkiem wystawienia pozytywnej oceny półrocznej i rocznej jest uzyskanie wszystkich pozytywnych ocen cząstkowych ( testy, kartkówki, zadania domowe, prezentacje, odpowiedzi ustne, aktywność, opracowanie lektur historycznych)

Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie  dwa razy w ciągu półrocza (np nie dotyczy zapowiedzianych sprawdzianów, prezentacji i lekcji powtórzeniowych).

Zaliczenie zaległego materiału, powstałego na skutek nieobecności ucznia, odbywa sie niezwłocznie po powrocie do szkoły.

Uczeń poprawia oceny niedostateczne w terminie dwóch tygodni. Nauczyciel może wyrazić zgodę na poprawę innych ocen.

Ocena celująca

Uczeń posiada wiedzę historyczną wyraźnie wykraczającą poza podstawy programowe, a jego za­sób wiedzy i umiejętności świadczy o sprecyzowanych uzdolnieniach humanistycznych; czynnie uczest­niczy w lekcji; wykazuje dociekliwość podczas rozwiązywania problemów historycznych; wykorzystuje wiedzę z pokrewnych przedmiotów; starannie wykonuje zadania; uczestniczy w szkolnych oraz po­zaszkolnych konkursach i olimpiadach i osiąga w nich sukcesy.

Ocena bardzo dobra

Uczeń w pełni przyswoił wiadomości objęte podstawą programową; uczestniczy w szkolnych i po­zaszkolnych konkursach i olimpiadach; wykorzystuje różne źródła wiedzy, potrafi skorelować ją z wie­dzą z pokrewnych przedmiotów; aktywnie uczestniczy w lekcjach; starannie wykonuje dodatkowe za­dania,  nie wykraczające poza wymagania programowe.

Ocena dobra

Uczeń ma w zakresie wiedzy niewielkie braki; poprawnie rozwiązuje zadania o przeciętnym stop­niu trudności i wymagające opanowania umiejętności przewidzianych programem; wykazuje aktyw­ność na lekcjach, przeczytał i zaliczył lekturę historyczną

Ocena dostateczna

Uczeń wykazuje średnie opanowanie materiału przewidzianego programem; jego wiedza jest wy­rywkowa i fragmentaryczna; nie łączy wydarzeń historycznych w logiczne ciągi przyczynowo-skutkowe; poprawnie wykonuje zadania przy pomocy nauczyciela; sporadycznie jest aktywny na lekcji.

Ocena dopuszczająca

Uczeń ma spore braki w wiadomościach objętych programem, przy czym mógłby je uzupełnić przy znacznej pomocy nauczyciela; jest bierny na lekcji; ale przy pomocy nauczyciela umie wykonać proste zadania, wymagające zastosowania podstawowych umiejętności.

Ocena niedostateczna

Luki w wiadomościach ucznia są trudne do uzupełnienia; notorycznie nie przygotowuje się do lek­cji; nie rozumie i nie potrafi wykonać prostych zadań nawet przy pomocy nauczyciela; charakteryzuje go brak systematyczności oraz bierność na lekcji.

Dla uzyskania oceny pozytywnej konieczne jest poprawienie wszystkich ocen niedostatecznych!!!

WYMAGANIA PROGRAMOWE  KL.III

 

Zakre rozszerzony - wiek XX ( zagadnienia zrealizowane w klasie I )

L.P.

TEMAT

WIEK XX

DOPUSZCZAJACY

DOSTATECZNY

DOBRY

BARDZO DOBRY

CELUJĄCY

1

System
wersalski. Mapa polityczna Europy po I wojnie

światowej

- wie, że w latach 1919-1920 obradowała w Paryżu konferencja pokojowa i wymienia jej najważniejsze postanowienia (traktaty pokojowe)

- zna pojęcia: konferencja pokojowa w Paryżu i system wersalski, umie wskazać na mapie nowe państwa, które wyodrębniły się po I wojnie światowej w Europie.

charakteryzuje założenia systemu wersalskiego i jego funkcjonowanie w praktyce, umie wyjaśnić, dlaczego powstanie nowych państw

nie rozwiązało problemów narodowościowych w Europie

opisuje funkcjonowanie systemu wersalskiego i waszyngtońskiego, zna pojęcia: plan Dawesa i plan Younga, opisuje sytuację wewnętrzną w państwie radzieckim w latach 1919-1934, rozwija skróty: ZSRR, OGPU, NKWD, NEP.

-charakteryzuje problemy polityczne Europy, Azji i Ameryki po zakończeniu I wojny światowej, przedstawia obraz powojennego społeczeństwa

2

Świat w okresie

międzywojennym.
Kryzys gospodarczy
.

- uczeń wie, że w latach 1929-1933 panował w gospodarce wielki kryzys gospodarczy, wymienia jego najważniejsze cechy

- zna problematykę wielkiego kryzysu gospodarczego lat trzydziestych: przyczyny, czas trwania; umie wskazać na mapie politycznej świata w okresie

międzywojennym USA i ZSRR

- charakteryzuje przyczyny, przejawy i następstwa wielkiego kryzysu, zna rolę Stanów Zjednoczonych

w gospodarce światowej, omawia sytuację wewnętrzną

w państwie radzieckim w latach trzydziestych, zna pojęcia: interwencjonizm państwowy,

- charakteryzuje sytuację na świecie w latach dwudziestych i trzydziestych XX w., omawia po stęp techniczny, jaki dokonał się w latach 1918-1939,umie opracować  temat sytuacja wewnętrzna w ZSRR w latach trzydziestych

- umie wykazać znaczenie kolonializmu w światowej gospodarce

3

Kryzys europejskiego parlamentaryzmu

- wie, kiedy i w jakich państwach narodził się nazizm i faszyzm, zna nazwiska Adolfa Hitlera i Benito Mussoliniego

- zna systemy sprawowania władzy przez faszystów i nazistów oraz definiuje ustrój totalitarny,autorytarny umie wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z tematem, umie wskazać na mapie politycznej Europy państwa.

- umie wykazać, że systemy polityczne istniejące w latach trzydziestych w ZSRR, Niemczech i Włoszech miały charakter totalitarny, wyjaśnia podłoże społeczne, które umożliwiło faszystom i nazistom dojście do władzy

- charakteryzuje systemy totalitarne, metody sprawowania władzy, polityki nazistów wobec Żydów, umie wyjaśnić pojęcia związane z tematem, umie opracować analizę na temat totalitaryzmu

- dokonuje analizy porównawczej państw faszystowskich i komunistycznych na wybranych przykładach, określa obiektywizm źródeł.

4.

Polityka państw totalitarnych. Geneza II wojny światowej.

- wie, że w latach 1936-39 toczyła się w Hiszpanii wojna domowa, zna sojuszników obu walczących stron, wie, czym była oś Rzym-Berlin-Tokio, zna najważniejsze postanowienie konferencji w Monachium

 - charakteryzuje okoliczności przyłączenia Austrii do Niemiec i upadku Czechosłowacji, zna poję

cia: Anschluss, konferencja w Monachium, protektorat

Czech i Moraw

- zna okoliczności powstania „osi", przyłączenia Austrii do Niemiec i upadku Czechosłowacji, umie wskazać na mapie politycznej Europy okresu międzywojennego: Hiszpanię, Austrię, Czechosłowacji

 - charakteryzuje sytuację międzynarodową

przed wybuchem II wojny światowej, opisuje aneksje
terytorialne państw „osi", zna działalność Kominternu,samodzielnie odp.  na temat: „Jaką decyzję powinny podjąć władze Czechosłowacji wobec po

stanowień konferencji w Monachium?"

- charakteryzuje stanowiska polityczne w Europie wobec systemów totalitarnych oraz postawy społeczne wobec groźby wojny

5

Kultura, sztuka i nauka okresu międzywojennego

-potrafi wymienić najważniejszych przedstawicieli nauki i sztuki omawianego okresu

- wymienia przedstawicieli nauki i sztuki

oraz ich dokonania, wymienia kierunki w sztuce między

wojennej

- Charakteryzuje poszczególne kierunki w sztuce

i podaje ich przedstawicieli, zna najważniejsze dokonania na polu nauki

- charakteryzuje przemiany zachodzące w nauce okresu międzywojennego i podaje ich konsekwencje, wyciąga samodzielne wnioski i dokonuje oceny na podstawie dostępnych źródeł

- dostrzega zależności między kulturą i nauką

a innymi dziedzinami życia społeczno-politycznego, swobodnie operuje nazwami kierunków w sztuce i filozofii

6

Sprawa polska w czasie I wojny światowej. Odzyskanie niepodległości przez Polskę.

- wie, że w listopadzie 1918 r. powstały zręby odrodzonego państwa polskiego, zna postać
Józefa Piłsudskiego, zna datę pierwszych wyborów do Sejmu Ustawodawczego, wie, że w grudniu 1918 r. wybuchło w Wielkopolsce powstanie i zna jego skutki, zna postanowienia traktatu wersalskiego wobec Polski

- zna proces formowania się władz odrodzonego państwa polskiego w latach 1916-1919. Zna podstawowe pojęcia związane z tematem (np. Akt 5 listopada, Rada Regencyjna, Tymczasowy Naczelnik Państwa, Sejm Ustawodawczy), umie wskazać na mapie ziemie polskie w latach 1918-1919 miasta: Warszawę, Kraków, Poznań, Gdańsk, Lwów, Wilno

- omawia sprawę polską podczas I wojny światowej, proces formowania się władz centralnych, okoliczności wybuchu powstania wielkopolskiego i decyzje

konferencji pokojowej w sprawie polskiej

- charakteryzuje koncepcje granic państwa, wysuwanych przez polskie obozy polityczne, przebieg

wojny polsko-ukraińskiej, powstania wielkopolskiego,

konfliktu z Czechosłowacją, pierwszych walk z Armią

Czerwoną, aktywnie angażuje się w realizację projektu    

- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

7

Walka o granice II Rzeczypospolitej

- wie, że w latach 1920-21 toczyła się wojna pomiędzy Polską i państwem radzieckim, wie, w jaki sposób się zakończyła i podaję datę pokoju ryskiego, wie jak zakończyły się plebiscyty na terenach

spornych, zna daty powstań śląskich

- zna przebieg wojny polsko – radzieckiej w latach 1920-21, posługuje się podstawowymi pojęciami( np. kampania kijowska, bitwa warszawska, pokój ryski), umie wskazać na mapie granice II RP

- charakteryzuje proces ustalania granicy Rzeczypospolitej z Niemcami, Rosją, Czechosłowacją, Ukrainą,

zna pojęcie sojusz, umie wskazać na mapie granice II RP

- omawia proces ustalania granic państwa polskiego i konflikty z nim związane, posiada umiejętność wskazywania na mapie granic II RP, bierze czynny

udział w debacie na temat kampanii kijowskiej

- zakres umiejętności i wiedzy znacznie wykra-

czający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

8

Tworzenie demokracji parlamentarnej w Polsce.

- zna datę roczną uchwalenia Konstytucji marcowej, wie, jaki ustrój wprowadzała, zna postać pierwszego prezydenta II RP

- zna główne postanowienia Konstytucji marcowej, wymienia główne obozy polityczne w 11 RP,

umie wskazać na mapie granice II RP

- omawia okoliczności uchwalenia Konstytucji

marcowej, główne postanowienia ustawy zasadniczej, okoliczności zabójstwa Gabriela Narutowicza, wskazuje najważniejsze obozy polityczne

- omawia funkcjonowanie rządów parlamentarnych, dostrzega przejawy ich kryzysu, umie opracować analizę SWOT o Konstytucji marcowej.

- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

9

Przewrót majowy i rządy sanacji.

- uczeń wie, że w maju 1926 r. doszło do przewrotu wojskowego, wie, jakie ugrupowanie przejęto władzę i zna jego nazwę, zna datę uchwalenia
Konstytucji kwietniowej i wie, kto koncentrował władzę w swoim ręku

- zna główne postanowienia Konstytucji kwietniowej, zna pojęcia: sanacja, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, umie wskazać na mapie granice II RP oraz państw sąsiednich

- charakteryzuje okoliczności zamachu majowego i system rządów sanacyjnych,

okoliczności uchwalenia i główne postanowienia Konstytucji kwietniowej

- charakteryzuje okoliczności przewrotu majowego i budowę systemu autorytarnego, omawia charakter i znaczenie Konstytucji kwietniowej, działalność opozycji antysanacyjnej, umie przeprowadzić analizę SWOT na temat Konstytucji kwietniowej

- dokonuje oceny i potrafi omówić kontrowersje wokół postaci Józefa Piłsudskiego

10

II Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej

- wie, jakie roszczenia terytorialne w 1938 r. Polska wysunęła wobec Czechosłowacji, zna pakt Ribbentrop-Mołotow  i wie, że zawierał tajny protokół

- zna postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego, omawia sytuację RP w przededniu II wojny światowej, umie wskazać na mapie granice II RP, Wolnego Miasta Gdańska i państw sąsiednich oraz czyta tekst podręcznika w zakresie podstawowym
ze zrozumieniem

- omawia problematykę stosunków polsko-francuskich w latach dwudziestolecia międzywojennego, postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego i sytuację RP w przededniu II wojny światowej, umie wskazać na mapie granice II. RP, Wolnego Miasta Gdańska i państw sąsiednich

- charakteryzuje problematykę stosunków między Francją, Czechosłowacją i Litwą w latach 1922- 39, postawy państwa polskiego wobec kryzysu czechosłowackiego i sytuację RP w przededniu II wojny światowej, aktywnie uczestniczy w dyskusji

zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

11

Gospodarcze i społeczne problemy II Rzeczypospolitej

-potrafi wymienić najważniejsze elementy reformy gospodarczej ( np. budowa portu w Gdyni, reforma walutowa, budowa COP), wie, że II RP była

państwem wielonarodowym i Polacy stanowili około

69% ludności, potrafi wymienić najliczniejsze mniejszości narodowe( np. Ukraińcy, Żydzi itd.)

- zna sytuację gospodarczą zjem polskich po odzyskaniu niepodległości, omawia najważniejsze aspekty przeprowadzonych reform, dostrzega skutki

wielkiego kryzysu, umie wskazać na mapie II RP Gdynię i COP

- zna problematykę reformy rolnej, reformy walutowej, wojny celnej, działalności inwestycyjnej państwa w latach dwudziestych, kryzysu gospodarczego, struktury narodowościowej państwa, sytuacji prawnej mniejszości narodowych

- charakteryzuje trudności w unifikacji kraju i omawia sukcesy oraz trudności polskiej gospodarki

w okresie międzywojennym, zna strukturę społeczną.

wyznaniową, narodowościową II RP  charakteryzuje postawy mniejszości narodowych wobec państwa,

- zakres wiedzy i umiejętności znacznie wykraczający poza poziom wymagań na ocenę bardzo dobrą

12

Kultura, sztuka i nauka polska w okresie międzywojennym

- potrafi wymienić najważniejszych przedstawicieli nauki i sztuki omawianego okresu

- wymienia przedstawicieli nauki i sztuki oraz ich dokonania, wymienia kierunki w sztuce.

- charakteryzuje poszczególne kierunki w sztuce i podaje ich przedstawicieli, zna najważniejsze dokonania na polu nauki, dostrzega wkład polskiej kultury i nauki do cywilizacji światowej

- wyciąga samodzielne wnioski i dokonuje oceny na podstawie dostępnych źródeł

- dostrzega zależności między kulturą i nauką

a innymi dziedzinami życia społeczno-politycznego na

rodu, swobodnie operuje nazwami kierunków w sztuce

13

Działania zbrojne II wojny światowej w latach 1939 – 1941

- zna podstawową chronologię walk w Europie, Afryce i na Bliskim Wschodzie

- charakteryzuje przyczyny i przebieg działań wojennych w Polsce, Finlandii, Belgii, Holandii, Francji, bitwę o Anglię i o Atlantyk, zna przyczyny ataku na PearI Harbor, Japończyków zna układy pomiędzy Polską Francją i Anglią oraz pakt Ribbentrop-Mołotow

- potrafi wskazać pozytywy i negatywy układu polsko-francuskiego i polsko angielskiego, ocenia stan sił Polski i Niemiec w przededniu II wojny światowej, omawia „Plan Biały" („Fali Weiss"), plan polskiej obrony „Zachód", dokonuje analizy porównawczej kampanii w Polsce i w Europie

- opisuje skutki II wojny światowej w pierwszym etapie dla Europy, Afryki i Dalekiego Wschodu, dokonuje ocen, wyciąga wnioski i potrafi wyrazić swoje zdanie, umie dokonać krytycznej analizy walki z okupantem niemieckim i radzieckim

- wiedzą i umiejętnościami wykracza poza wcześniejsze poziomy, dodatkowo dokonuje porównań, analizuje teksty źródłowe i wyciąga wnioski

14

Działania zbrojne II wojny światowej w latach 1941-1945

- zna podstawową chronologię walk w Europie, Afryce, na terenie ZSRR, Dalekiego i Bliskiego Wschodu

- porównuje przebieg kampanii w Afryce ,z walkami na łuku kurskim, na ziemiach polskich, bitwę

o Berlin, zna czas i skutek lądowania wojsk w Normandii, zna okoliczności zakończenia II wojny światowej i potrafi je przedstawić

- opisuje przebieg działań zbrojnych w Europie, Afryce, na Dalekim i Bliskim Wschodzie, zna i przedstawia udział polskich żołnierzy w II wojnie światowej na różnych frontach, charakteryzuje okoliczności utworzenia drugiego frontu w Europie

- opisuje skutki zrzucenia bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki, potrafi ocenić przebieg działań zbrojnych w końcowym etapie wojny, ocenia rolę drugiego frontu dla walk w Europie, przedstawia własną ocenę podziału Europy na dwa obozy wpływów

- charakteryzuje zagrożenia wynikające z posiadania broni atomowej, konsekwencje jej użycia, ocenia zasadność użycia broni atomowej

15

Kształtowanie się koalicji antyhitlerowskiej. Konferencje Wielkiej Trojki.

- wymienia cele Karty Atlantyckiej, miejsce, czas trwania i najważniejszych uczestników konferencji Wielkiej Trójki

.

- porównuje decyzje, które zapadły na konferencjach Wielkiej Trójki i podaje ich sposoby realizacji, po

daje czas i miejsce powołania Organizacji Narodów Zjednoczonych i jej najważniejsze cele.

- podaje założenia Lend Lease Act, genezę powstania i sygnatariuszy Karty Atlantyckiej, uzasadnia decyzje Wielkiej Trójki wobec Niemiec i Polski, ocenia cele ONZ, przedstawia rolę Polski w tworzeniu ONZ.

- charakteryzuje przebieg konferencji Wielkiej Trójki, potrafi ocenić rolę Stalina na konferencjach, dokonuje analizy dokumentów i postanowień konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie

na podstawie źródeł i literatury pomocniczej, podaje przykłady realizacji zadań ONZ i dokonuje oceny i wartościowania postanowień Wielkiej Trójki wobec Polski i Niemiec, umie wskazać ich współczesne konsekwencje

16

Zbrodnie przeciwko ludzkości w czasie II wojny światowej.

-definiuje pojęcie Holocaustu i opisuje sytuację i położenie ludności żydowskiej, słowiańskiej, romskiej w czasie II wojny światowej.

- wyjaśnia różnice pomiędzy obozami pracy i koncentracyjnym, opisuje założenia polityki ekstermi-

nacyjnej Niemiec wobec mieszkańców Europy, przedstawia losy jeńców wojennych w czasie II wojny światowej

- charakteryzuje politykę eksterminacyjną Niemiec

wobec narodów Europy oraz politykę Japonii na Dalekim Wschodzie. Zna losy ludności pochodzenia japońskiego w USA

Przedstawia na podstawie źródeł opis życia w gettach, deportacje, zsyłki, medyczne eksperymenty w obozach, dokonuje ocen komparatywnych sytuacji w Europie, Indochinach, Afryce, USA i Nowej Gwinei

- omawia konsekwencje Holocaustu, norymberskie i akty ludobójstwa zarówno podczas II wojny światowej, jak i obecnie

17

Sprawa polska podczas II wojny światowej

- zna poszczególne zagadnienia bloku tematycznego, podstawowe daty i kluczowe postaci

- potrafi samodzielnie omówić tzw. sprawę polską podczas II wojny światowej oraz wskazać, posłu­gując się podręcznikiem, jej główne etapy

- potrafi powiązać losy państwa i narodu polskie­go w okresie II wojny światowej z sytuacją międzynaro­dową

- potrafi wskazać związki pomiędzy polity­ką zagraniczną RP a wybuchem wojny z Niemcami i agresją ZSRR w 1939 r, charakteryzuje sprawę polską w okresie II wojny światowej na podstawie literatury uzupełniającej oraz źródeł

-  przedstawia własne opinie, podparte analizą źródeł oraz literatury przedmiotu

18

Polityka okupanta

wobec narodu polskiego w okresie II wojny światowej

- podaje podział ziem polskich pod okupacją niemiecką i radziecką, przedstawia losy Polaków pod jedną z okupacji

- charakteryzuje losy Polaków przesiedlonych, wysiedlonych i wywożonych na przymusowe roboty do Rzeszy i do łagrów w ZSRR, opisuje losy oficerów polskich jako jeńców radzieckich

- opisuje dzień powszedni w okupowanej Polsce, wskazuje różnice pomiędzy okupacją niemiecką, na ziemiach wcielonych do Rzeszy, w Generalnej Guberni i na ziemiach zajętych przez Związek Radziecki

- dokonuje opisu życia ludności cywilnej pod okupacją niemiecką na ziemiach polskich i w Europie Zachodniej, umie przedstawić różnice i podobieństwa

- rozwija umiejętność selekcjonowania materiałów, poszukiwania

i analizowania źródła

19

Bilans II wojny światowej. Przemiany powojenne na Dalekim Wschodzie.

- wymienia skutki II wojny światowej, zna podstawowe daty i kluczowe postacie

- omawia skutki II wojny światowej, potrafi

samodzielnie omówić procesy polityczne na Bliskim i Dalekim Wschodzie oraz w Afryce; potrafi też dokonać

oceny strat poniesionych przez ludzkość podczas II wojny światowej

- potrafi powiązać procesy dekolonizacyjne oraz przemiany polityczne na świecie ze skutkami II wojny światowej

- potrafi wskazać związki pomiędzy przemianami powojennymi na świecie a skutkami wojny na

podstawie literatury uzupełniającej oraz źródeł, biegle posługuje się danymi liczbowymi i wykorzystuje je dobudowania własnych wniosków

- potrafi wygłosić mowę oskarżycielską na temat

Holocaustu, uzasadniając swoje stanowisko faktami ze źródeł

20

Podział świata po II wojnie światowej. Zimna wojna.

- zna poszczególne zagadnienia omawianego tematu, zna podstawowe daty i kluczowe postacie

               

               

- potrafi samodzielnie omówić procesy i wy

darzenia polityczne na świecie w okresie powojennego półwiecza; potrafi też dokonać oceny własnej tych wydarzeń

- potrafi powiązać procesy zachodzące na świecie

(wyścig zbrojeń, podział świata na strefę lepiej rozwinięte

cywilizacyjnie i objętą dyktaturą radziecką, rozwój technologii) z zimnowojennymi zmaganiami supermocarstw

- spełnia wymagania, posługując się biegle literaturą uzupełniającą oraz materiałem źródłowym, biegle posługuje się także danymi liczbowymi i wykorzystuje je do budowania własnych wniosków

- umie omówić (opisać) przebieg zimnej wojny,

podając własny punkt widzenia na sprawy z nią związane, uzasadniając swoje stanowisko faktami zawartymi w materiale źródłowym i literaturze uzupełniającej

21

Europa środkowo-wschodnia i Bałkany w okresie zimnej wojny

- wie, które państwa znalazły się w strefie dominacji ZSRR, potrafi wskazać je na mapie

- wskazuje najważniejsze etapy przejmowania władzy przez komunistów w krajach Europy Środkowo-wschodniej, potrafi wymienić nazwiska przywódców państw Europy Środkowowschodniej

- charakteryzuje unifikację państw bloku socjalistycznego pod względem politycznym i gospodarczym, wymienia najważniejsze kryzysy (np. na Węgrzech, w Czechosłowacji)

- charakteryzuje metody sprawowania władzy, wskazuje przyczyny kryzysów politycznych

państw bloku i omawia ich przebieg

- umie wskazać cechy państwa socjalistycznego

w zakresie polityki i ideologii, umie wykazać jedność

i rozbieżność w ruchu komunistycznym

22

Integracja Europy Zachodniej

- wymienia najważniejsze etapy procesu integracji europejskiej, wymienia nazwiska ojców zjednoczonej Europy

- charakteryzuje proces integracji europejskiego Zachodu w porządku chronologicznym, posługuje się podstawowymi pojęciami (np. EWG, NATO)

- wie, kim byli ojcowie Europy, zna polityczne, militarne i gospodarcze etapy jednoczenia Europy Zachodniej

- wie, jakie zadania stoją przed Unią Europejską, zna instytucje UE i wskazuje ich najważniejsze

kompetencje

- dokonuje oceny pozytywnych i negatywnych skutków zjednoczenia Europy, zna drogę Polski do członkostwa w UE.

23

Rozpad bloku państ socjalistycznych.

- wymienia w układzie chronologicznym kolejne wydarzenia „jesieni narodów"

- omawia najważniejsze etapy „jesieni narodów"

- omawia najważniejsze etapy „jesieni narodów", umie wskazać znaczenie rozszerzenia NATO, wie, jakie konflikty wybuchły w Europie po 1989 r.

~ przedstawia procesy, które doprowadziły do przemian w państwach bloku wschodniego, wykazuje rolę polskiego społeczeństwa w procesach demokratyzacji w Europie

- dokonuje syntetycznego i analitycznego ujęcia

globalnych procesów, które doprowadziły do upadku komunizmu, dostrzega przemiany zachodzące po upadku.

24

Polska w okresie rządów komunistycznych.

- wymienia w układzie chronologicznym kolejne etapy przejmowania władzy przez komunistów w Polsce, wprowadzania systemu stalinowskiego i procesu destalinizacji

- omawia skutki II wojny światowej dla Polski, wskazuje na mapie zmiany terytorialne, jakie zaszły

na skutek decyzji w Jałcie i Poczdamie, wymienia przejawy ograniczania suwerenności Polski

- charakteryzuje procesy gospodarcze, jakie towarzyszyły odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych na czym polegało umacnianie w Polsce systemu stalinowskiego i charakteryzuje przejawy destalinizacji

- charakteryzuje układ polityczny i jego ewolucję w 1945 r. oraz po 1947 r, wskazuje cechy systemu stalinowskiego w Polsce, omawia przejawy destalinizacji

- przygotowuje referat wyjaśniający mechanizmy walki politycznej wewnątrz PZPR

25

Stosunki państwo – kościół w PRL.

- wymienia podstawowe fakty i daty związane z problematyką tematu

- zna cele i metody polityki władz wobec Kościoła, charakteryzuje postawę duchowieństwa

- wyjaśnia założenia polityki państwa i ich realizację wobec Kościoła i stosunek duchowieństwa do niej, ocenia znaczenie wyboru Karola Wojtyły na papieża, wymienia przykłady represjonowania duchowieństwa

- tłumaczy rolę Kościoła i duchowieństwa dla społeczeństwa polskiego, dokonuje samodzielnej oceny działań władz państwowych wobec Kościoła Katolickiego

- potrafi wykazać kontrowersje wokół obchodów milenium państwa polskiego

26

Kryzysy polityczne, gospodarcze i społeczne PRL-

- wymienia w kolejności chronologicznej najważniejsze protesty społeczne w Polsce po 1945 r.

- omawia podstawową faktografię związaną z wystąpieniami społecznymi w Polsce

- omawia genezę i przebieg wystąpień społecznych w Polsce

- krytycznie ocenia obiektywizm przekazów, charakteryzuje genezę, przebieg i konsekwencje wystąpień społecznych w Polsce

- charakteryzuje postawy polskiego społeczeństwa wobec nowej sytuacji, omawia działania opozycji i sposoby zwalczania jej przez nowe władze,

27

Upadek rządów komunistycznych Polsce.

- wymienia podstawowe fakty i daty związane z początkiem III RP

- wymienia i częściowo omawia podstawowe fakty związane z początkiem III RP

- omawia politykę władz w początkach lat osiemdziesiątych, charakteryzuje postawy i warunki życia społeczeństwa

- charakteryzuje sytuację polit i społ.-ekon. w Polsce w II poł. Lat osiemdziesiątych, dokonuje oceny decyzji władz i opozycji o podjęciu rozmów przy „okrągłym stole"

- wyjaśnia, dlaczego reformy Michaiła Gorba-

czowa miały tak wielkie znaczenie dla procesu przekształceń ustrojowych w Polsce,

28

Wybrane zagadnienie z życia religijnego w XX wieku

- wie, które wyznania i Kościoły liczą najwięcej wyznawców i wskazuje ich zasięg.

- zna pozycję Kościoła katolickiego w okresie międzywojennym i po II wojnie światowej, zna pojęcie konkordat

- omawia problem ekumenizmu, zna nowe ruchy religijne, umie wskazać zagrożenia wynikające z działalności sekt

 - przedstawia sytuacje Kościoła katolickiego i innych wyznań w Polsce i na świecie w XX w., potrafi ocenić zmiany, jakie zaszły w Koś. katolickim po II wojnie ś., ocenia działalność Jana Pawła II jako głowy Kościoła i autorytetu moralnego

- dobiera źródła i dokonuje ich analizy, podaje oceny i przedstawia propozycje wprowadzenia zmian,

by zażegnać kryzys we współczesnym życiu religijnym

Klasa III – wymagania edukacyjne

Historia -Zakres rozszerzony

Dział

Temat

Wymagania konieczne

(ocena dopuszczająca)

Wymagania podstawowe

(ocena dostateczne)

Wymagania rozszerzające

(ocena dobra)

Wymagania dopełniające

(ocena bardzo dobra)

Wymagania wykraczające

(ocena celująca)

Uczeń:

Uczeń:

Uczeń:

Uczeń:

Uczeń:

I. Narodziny epoki nowożytnej

1. Renesans

– podaje, w którym wieku i w których krajach narodził się renesans;

– wymienia pojedyncze postaci i hasła epoki.

– wymienia cechy renesansu i humanizmu; – łączy poszczególnych twórców z ich krajami i dziełami.

– wyjaśnia pojęcia: renesans, humanizm, utopia, mecenat;

– wskazuje na powiązania renesansu polskiego z europejskim.

– wymienia i klasyfikuje dzieła renesansu europejskiego i polskiego;

– wskazuje na korzenie epoki, odwołując się do antyku;

– wskazuje na nowe podejście człowieka do Boga i religii.

– samodzielnie ocenia dorobek renesansu;

– omawia nową pozycję artysty oraz zmiany społeczne i religijne wywołane przez nowy nurt;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

2. Wielkie odkrycia geograficzne

– wymienia dokonania Krzysztofa Kolumba oraz chaotycznie wskazuje na przyczyny odkryć geograficznych.

– wymienia nazwiska żeglarzy oraz łączy je z odkrytymi przez nich lądami i krajami, które organizowały wyprawy.

– podaje przyczyny i skutki odkryć geograficznych;

– wskazuje odpowiednie miejsca na mapie.

– klasyfikuje skutki i przyczyny społeczne, polityczne i gospodarcze, zarówno dla krajów europejskich, jak i terytoriów podbitych;

– interpretuje źródła historyczne.

– wykazuje się wiedzą wykraczającą poza podstawę programową;

– dzięki aktywnemu uczestnictwu w lekcji umożliwia sprawne wprowadzanie nowych treści;

– przedstawia krytyczną ocenę odkryć oraz samodzielnie interpretuje źródła historyczne.

3. Reformacja

– zna postać Marcina Lutra i wyjaśnia, na czym polegał jego protest.

– podaje podstawy oporu władców i Kościoła oraz przyczyny konfliktów religijnych.

– podaje postulaty późnośredniowiecznych ruchów religijnych uznanych przez Kościół za heretyckie oraz łączy je z ruchami reformacyjnymi i ich postulatami;

– omawia znaczenie pojęć: symonia, nepotyzm, celibat, nikolaizm.

– omawia konflikty w poszczególnych krajach, przedstawiając stanowisko cesarza i papieża;

– łączy wydarzenia europejskie z historią Polski;

– wymienia główne postaci tworzące podstawy reformacji w Rzeczypospolitej.

– samodzielnie ocenia postawy poszczególnych władców i możnych w Europie oraz w Rzeczypospolitej;

– interpretuje źródła historyczne;

– ocenia polską tolerancję.

4. Reakcja na reformację

– wymienia chaotycznie działania przeciw reformacji.

– wyjaśnia, kogo i dlaczego nazywano kacerzami, konwertytami, heretykami lub innowiercami;

– wymienia postanowienia pokoju augsburskiego i westfalskiego.

– wyjaśnia znaczenie soboru trydenckiego dla Kościoła katolickiego;

– podaje, które z jego postanowień najbardziej przysłużyły się Kościołowi.

– ocenia metody postępowania obu stron;

– charakteryzuje kontrreformację w Rzeczypospolitej oraz rolę zakonu jezuitów.

– ocenia konsekwencje, jakie dla wzajemnych stosunków między katolikami a protestantami miało stwierdzenie, że „poza katolicką wiarą nikt nie może być zbawiony” oraz uzasadnia swoje zdanie.

   
   

7. Konflikty polityczne i nowe typy monarchii w Europie

– wymienia kraje, w których doszło do walk.

– charakteryzuje krótko najważniejsze wydarzenia oraz wskazuje je na mapie.

– porównuje przebieg i następstwa konfliktów w Anglii, Francji, krajach habsburskich;

– omawia znaczenie wojny trzydziestoletniej.

– umieszcza Rzeczpospolitą na tle Europy;

– wyjaśnia, dlaczego próba narzucenia państwom europejskim dominacji przez Habsburgów, Karola i Filipa II zakończyła się niepowodzeniem.

– porównuje i charakteryzuje na przykładach formy rządów ukształtowane w Europie w XVI i XVII w.

8. Gospodarka i społeczeństwo

– wymienia państwa, które czerpały największe zyski z kolonii.

– podaje, na czym polegała rewolucja cen;

– tłumaczy mechanizm powstawania manufaktur i nakładu.

– wyjaśnia konsekwencje rewolucji cen;

– przedstawia rolę banków;

– omawia zmiany zachodzące na wsi.

– wyjaśnia zasady polityki merkantylizmu, jej słabe i mocne strony;

– podaje, jak gospodarka towarowo-pieniężna doprowadziła do zmian społecznych.

– wykazuje się wiedzą wykraczającą poza podstawę programową;

– sprawnie łączy zmiany we wszystkich dziedzinach życia oraz w poszczególnych państwach europejskich.

9. Barok

– podaje, w którym wieku i w których krajach narodził się barok;

– wymienia pojedyncze postaci i hasła epoki.

– wymienia cechy i nurty baroku;

– łączy poszczególnych twórców z ich krajami i dziełami.

– omawia rozwój filozofii i wiedzy o świecie na tle chrześcijaństwa i jego dominującej pozycji.

– wymienia i klasyfikuje dzieła baroku europejskiego i polskiego;

– charakteryzuje ideologię sarmatyzmu.

– samodzielnie ocenia dorobek baroku;

– omawia i rozumie zmiany społeczne i religijne wywołane przez nowy nurt;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

   
   

II. Państwo polsko-litewskie

1. Państwo polsko-litewskie

– wskazuje na mapie państwo polsko-litewskie i jego sąsiadów.

– charakteryzuje politykę zagraniczną Jagiellonów w XVI w.

– ukazuje ciągłość polityki Rzeczypospolitej po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów;

– podaje okoliczności i znaczenie zawarcia unii lubelskiej.

– omawia przyczyny i skutki konfliktów z Turcją, Krzyżakami, Moskwą.

– wskazuje przykłady polskich małżeństw dynastycznych;

– przedstawia pozycję Polski w aspekcie europejskim.

2. Ustrój Rzeczypospolitej

– wymienia chaotycznie przywileje, jakie uzyskała szlachta w XVI w.

– wskazuje miejsce monarchy w systemie ustrojowym.

– charakteryzuje kompetencje sejmu i wzrost jego znaczenia w państwie przy zachowaniu wagi Kościoła katolickiego.

– charakteryzuje administrację państwową i poszczególnych urzędników;

– podaje podstawy ruchu egzekucyjnego.

– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących ustroju Rzeczypospolitej;

– przedstawia konsekwencje rozwoju oligarchizacji życia politycznego.

3. Rzeczpospolita Obojga Narodów

– wymienia podstawowe zasady wprowadzone przez unie lubelską.

– wymienia konsekwencje unii lubelskiej i je kategoryzuje.

– charakteryzuje przyczyny i przebieg wolnych elekcji;

– omawia ich konsekwencje dla ustroju.

– ocenia rządy Stefana Batorego i początki rządów Zygmunta III Wazy.

– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących ustroju Rzeczypospolitej;

– ocenia akt konfederacji warszawskiej na tle całej Europy.

4. Gospodarka i społeczeństwo Rzeczypospolitej

– przedstawia rolę handlu wiślanego dla Rzeczypospolitej.

– wskazuje na mapie kierunki szlaków handlowych oraz potencjalne korzyści z nich płynące.

– charakteryzuje społeczeństwo Rzeczypospolitej, poszczególne warstwy i ich pozycję.

– ocenia strukturę etniczną i wyznaniową Rzeczypospolitej w rozbiciu na poszczególne regiony kraju.

– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących gospodarki i społeczeństwa;

– analizuje źródła statystyczne;

– porównuje rozwój Polski do innych krajów europejskich.

5. Wojny Rzeczypospolitej

– wymienia kraje, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny i wskazuje je na mapie.

– wymienia przyczyny i główne skutki wojen ze Szwecją, Rosją i Turcją oraz powstania Chmielnickiego.

– wymienia poszczególnych władców i wodzów kolejnych konfliktów;

– omawia ich wkład w prowadzone kampanie.

– przedstawia ciągi przyczynowo-skutkowe dotyczące poszczególnych konfliktów oraz role państw europejskich.

– wykazuje się znajomością tekstów źródłowych dotyczących wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą;

– ocenia całość konfliktów na tle Europy.

   
   

III. Wiek oświecenia

1. Oświecenie

– definiuje pojęcia racjonalizmu i empiryzmu;

– wymienia nazwiska filozofów reprezentujących omawiane kierunki.

– charakteryzuje idee polityczne i społeczne epoki oświecenia.

– wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nauki i jednoczesnego kryzysu religii.

– przedstawia znaczenie i przykłady rozwoju systemów edukacyjnych.

– uzasadnia stwierdzenie, że XVIII w. to „wiek filozofów, rozumu i postępu”;

– wskazuje elementy przemian ustrojowych dokonywanych pod wpływem tych idei.

2. Gospodarka i polityka

– wymienia podstawowe cechy gospodarki europejskiej w XVII w.

– omawia proces przemian następujących od merkantylizmu do liberalizmu ekonomicznego.

– omawia przebieg i znaczenie rewolucji agrarnej w Europie.

– charakteryzuje rewolucję przemysłową;

– wskazuje na mapie jej główne ośrodki;

– ocenia znaczenie przemian dla przyszłości świata.

– omawia zasady działania parlamentaryzmu brytyjskiego w XVIII w. oraz jego powiązania z arystokracją finansową i postawą królów angielskich.

3. Europa Środkowo-Wschodnia

– omawia znaczenie odsieczy wiedeńskiej.

– charakteryzuje proces uniezależnia się Prus Książęcych i powstania królestwa pruskiego.

– charakteryzuje monarchie Habsburgów austriackich Marii Teresy i Józefa II.

– przedstawia zakres oraz znaczenie reform Piotra I i Katarzyny II w Rosji oraz pozycję państwa na arenie międzynarodowej.

– przedstawia wszelkie przemiany na mapie oraz przedstawia ich znaczenie dla państwa polskiego;

– porównuje monarchię absolutną i absolutyzm oświecony.

4. Stany Zjednoczone Ameryki

– wskazuje posiadłości brytyjskie na mapie świata.

– charakteryzuje organizację kolonii w Ameryce Północnej;

– podaje przyczyny ich buntu przeciw monarchii.

– charakteryzuje konflikt pomiędzy koloniami a metropolią;

– wymienia i wskazuje miejsca bitew;

– podaje najważniejszych dowódców;

– omawia udział ochotników z Europy, w tym Polaków.

– omawia ustrój Stanów Zjednoczonych z zachowaniem trójpodziału władzy.

– ocenia dokonania Amerykanów oraz ich nowy ustój na tle innych krajów Europy oraz łączy to z ideami oświecenia.

5. Rewolucja francuska

– wymienia chaotycznie wydarzenia z historii XVIII-wiecznej Francji przed wybuchem rewolucji;

– podaje kilka nazwisk głównych rewolucjonistów.

– omawia wydarzenia od zdobycia bastylii do upadku monarchii i dyktatury jakobinów;

– wymienia główne kluby polityczne i umiejscawia je na scenie politycznej.

– charakteryzuje ewolucje ustroju – poszczególnych konstytucji rewolucji francuskiej.

– omawia dorobek rewolucji;

– dzieli go na negatywy i pozytywy bieżące oraz dalekosiężne.

– ocenia i porównuje zmiany ustrojowe we Francji z rewolucją amerykańską i wcześniejszą angielską.

   
   

8. Saskie rządy

– wskazuje Saksonię na mapie Europy;

– wymienia władców Polski z tej dynastii.

– charakteryzuje podstawy i zasady unii polsko-saskiej.

– omawia przyczyny i konsekwencje wojny północnej.

– przedstawia sytuację polityczną w Rzeczypospolitej za czasów Augusta III.

– charakteryzuje przemiany gospodarczo-społeczne oraz rozwój kultury i początki oświecenia w Polsce.

9. Rzeczpospolita Stanisława Augusta Poniatowskiego

– podaje poprzedników S. A. Poniatowskiego;

– wymienia nieliczne wydarzenia z okresu jego panowania.

– wymienia postanowienia sejmu konwokacyjnego i omawia jego znaczenie.

– charakteryzuje przebieg i postulaty konfederacji barskiej oraz okoliczności pierwszego rozbioru.

– opisuje wydarzenia i reformy w Polsce przed Sejmem Wielkim;

– charakteryzuje obozy polityczne w czasie obrad sejmu.

– ocenia postanowienia Konstytucji 3 maja oraz zestawia ją z analogicznymi ustawami Francji i Stanów Zjednoczonych;

– analizuje krytycznie źródła dotyczące epoki.

10. Oświecenie w Rzeczypospolitej

– podaje definicję oświecenia;

– wylicza nieliczne przejawy tej epoki w Polsce.

– charakteryzuje myśl oświeceniową i naukę w Polsce za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego.

– omawia publicystykę, literaturę i sztukę klasycystyczną w Rzeczypospolitej.

– wymienia kierunki i osiągnięcia reformy oświaty oraz omawia jej znaczenie;

– porównuje dorobek Polaków na tle innych krajów europejskich.

– zestawia przemiany obyczajowe, społeczne i naukowe z przemianami w gospodarce;

– analizuje źródła historyczne i poddaje je krytyce.

11. Upadek Rzeczypospolitej

– podaje okoliczności pierwszego rozbioru Polski.

– charakteryzuje przebieg i postulaty konfederacji targowickiej oraz okoliczności drugiego rozbioru Polski.

– omawia przebieg i znaczenie insurekcji kościuszkowskiej w kwestiach przyszłości państwa i roli chłopów.

– omawia okoliczności i znaczenie trzeciego rozbioru oraz następstwa utraty niepodległości przez Polskę.

– analizuje krytycznie źródła historyczne;

– wskazuje na przyczyny kryzysu państwa polskiego w odniesieniu do całej polityki europejskiej XVIII w. oraz uzasadnia własne zdanie.

   
   

IV. Świat, Europa i ziemie polskie – I połowa XIX wieku

1. Przemiany cywilizacyjne w I połowie XIX wieku

– przypomina przemiany gospodarcze i społeczne przeprowadzone w XVIII w.

– omawia przebieg urbanizacji i industrializacji oraz powstawania nowoczesnej administracji państwowej.

– porównuje przebieg procesów w Europie Zachodniej i Wschodniej.

– wymienia najważniejsze wynalazki oraz nazwiska naukowców i inżynierów;

– zestawia te osiągnięcia ze zmianami społecznymi i agrarnymi.

– omawia mapę polityczną świata, wskazując ośrodki przemian;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła;

– wykazuje zagrożenia dla społeczeństw ze względu na postępy rewolucji przemysłowej.

2. Europa w dobie Napoleona

– wymienia chaotycznie podboje Napoleona.

– charakteryzuje ustrój Francji w okresie konsulatu.

– omawia okoliczności wprowadzenia cesarstwa;

– wymienia najważniejsze reformy wewnętrzne Napoleona.

– wymienia i wskazuje na mapie podboje Napoleona, wskazując na źródła sukcesów oraz przemiany wprowadzane w opanowanej Europie.

– wskazuje na źródła klęski Francji;

– samodzielnie ocenia postać Napoleona i jego legendę;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

3. Ziemie polskie i emigracja w pierwszych latach po rozbiorach. Legiony Polskie

– recytuje tekst hymnu narodowego;

– podaje jego autora.

przedstawia sytuację Polaków po III rozbiorze.

– wskazuje okoliczności powstania Legionów Polskich we Włoszech;

– przedstawia na mapie ich szlak bojowy.

– przedstawia spuściznę i legendę Legionów oraz postawy i przykłady Polaków, którzy nie zaufali Napoleonowi.

– ocenia intencje Francji i Napoleona przy tworzeniu Legionów, sposoby ich użycia i postawę Polaków we wszystkich kampaniach;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

4. Księstwo Warszawskie

– podaje datę powstania Księstwa Warszawskiego;

– wskazuje Księstwo na mapie.

– wymienia ziemie wchodzące w skład księstwa;

– podaje okoliczności jego powiększenia.

– charakteryzuje ustrój Księstwa Warszawskiego według Konstytucji z uwzględnieniem sytuacji chłopów.

– omawia znaczenie wprowadzenia w Księstwie Kodeksu Napoleona i uzasadnia swoje zdanie.

– samodzielnie ocenia postawy poszczególnych władców, w szczególności Napoleona i Aleksandra I, przy tworzeniu Księstwa i okresie jego istnienia;

– argumentuje swoje zdanie na temat suwerenności Księstwa.

5. Świat po kongresie wiedeńskim

– podaje, kiedy obradował kongres wiedeński;

– wymienia ogólnie jego postanowienia dotyczące Europy.

– wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne;

– wyjaśnia cel przyjętych na kongresie zasad.

– charakteryzuje sytuację na Bałkanach, a w szczególności w Grecji, Mołdawii i Bułgarii oraz w krajach Ameryki Łacińskiej.

– wymienia okoliczności początków działalności ruchu liberalnego w Rosji;

– omawia sytuację wewnętrzną w Wielkiej Brytanii.

– ocenia przyczyny i konsekwencje rewolucji lipcowej we Francji dla Europy i Polski;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

   
   

8. Sytuacja na ziemiach polskich w latach 1815–1830

– wymienia postanowienia Kongresu Wiedeńskiego w sprawie Polski.

– charakteryzuje położenie Polaków w trzech zaborach z uwzględnieniem swobód i oświaty.

– podaje okoliczności powstania oraz znaczenie Republiki Krakowskiej.

– charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego, działalność opozycji i przyczyny nieprzestrzegania Konstytucji przez cara.

– łączy i omawia wzajemne zależności przemian ustrojowych, społecznych i gospodarczych;

– ocenia działalność głównych postaci;

– posługuje się źródłami historycznymi i je interpretuje.

9. Walka i emigracja. Sprawa polska w latach 1831–1846. Powstanie listopadowe

– wymienia oznaki napięcia w Królestwie Polskim oraz przejawy opozycji;

– wyjaśnia pojęcie Wielkiej Emigracja oraz powody używania w tej nazwie wielkich liter.

– omawia przebieg nocy listopadowej, główne cele, organizację i naczelne postaci;

– wymienia obozy polityczne Wielkiej Emigracji i ich przywódców.

– wymienia i wskazuje na mapie główne bitwy;

– dostrzega szanse i błędy dowódców;

– charakteryzuje kulturę Wielkiej Emigracji, główne postaci i ich dorobek.

– podaje przyczyny upadku powstania i jego znaczenie dla przyszłości narodu;

– wymienia represje carskie;

– porównuje programy polityczne w kwestii przyszłości państwa i położenia chłopów.

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła;

– wyjaśnia zwrot „powstanie utraconych szans” i ocenia tezę o nieuchronności wybuchu powstania;

– przedstawia powody wybuchu powstania krakowskiego i przeistoczenia go w rzeź galicyjską;

– ocenia stopień przygotowania i skutki upadku republiki.

10. Wiosna Ludów

– przedstawia sytuację w Europie po rewolucji lipcowej.

– wymienia chronologicznie wydarzenia we Włoszech, Francji i krajach niemieckich.

– porównuje przebieg walk w całej Europie;

– przedstawia udział Polaków w walkach w Europie i na ziemiach polskich.

– dokonuje bilansu Wiosny Ludów;

– omawia próby zjednoczenia Niemiec i Włoch oraz zdobycze Polaków.

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła historyczne;

– wyjaśnia brak walk w Rosji oraz Wielkiej Brytanii.

11. Kultura artystyczna

– wymienia dziedziny sztuki, w których zaszły przemiany.

– łączy nazwiska z przedstawicielami poszczególnych nurtów w muzyce, literaturze i sztukach plastycznych.

– porównuje sposoby przejawiania wrażliwości artystycznej w poszczególnych rodzajach sztuki.

– wyjaśnia związki twórczości artystycznej z zaangażowaniem politycznym i podaje ich przykłady.

– wyjaśnia, w jaki sposób epoka romantyzmu zaważyła na koncepcji narodu językowo-kulturowego i na rozwoju ruchów narodowych w Europie.

   
   

V. Świat, Europa i ziemie polskie – II połowa XIX wieku

1. Przemiany cywilizacyjne i światopoglądowe w Europie i Stanach Zjednoczonych

– wymienia i wskazuje na mapie kraje, które w II po. XIX w. rozwijały się najszybciej.

– wymienia dziedziny i nauki, które wywarły największy wpływ na postęp cywilizacyjny i społeczny świata.

– charakteryzuje idee i wpływ pozytywizmu i modernizmu na przemiany w życiu społecznym.

– ocenia pozycję Kościoła katolickiego we współczesnym świecie oraz przemiany zachodzące w jego łonie.

– charakteryzuje i przedstawia własne zdanie na temat rodzącej się kultury masowej oraz idei Nietzschego i Darwina na rozwój cywilizowanego świata.

2. Francja i Wielka Brytania w II połowie XIX wieku

– wymienia zdobycze Wiosny Ludów we Francji;

– omawia poziom rewolucji przemysłowej w Anglii.

– przedstawia sytuację wewnętrzną i wojny we Francji za panowania Napoleona III;

– omawia przyczyny i następstwa klęski w wojnie z Prusami.

– charakteryzuje tzw. epokę wiktoriańską, rozwój parlamentaryzmu, rozkwit imperializmu i politykę zagraniczną oraz kwestię irlandzką.

– charakteryzuje okoliczności powstania Komuny Paryskiej;

– omawia okoliczności klęski;

– ocenia udział Polaków.

– omawia mapę polityczną świata, wskazując ośrodki przemian;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła;

– porównuje kierunki i metody polityczne Anglii i Francji.

3. Stany Zjednoczone Ameryki. Wojna secesyjna i „wiek pozłacany”

– podaje okoliczności powstania USA oraz ogólne przyczyny wybuchu wojny secesyjnej.

– przedstawia sytuację polityczną i społeczno-gospodarczą w stanach północnych i południowych.

– przedstawia przebieg wojny secesyjnej, główne bitwy, dowódców i charakter walk.

– ocenia doniosłość zniesienia niewolnictwa oraz całokształt polityki prezydenta Lincolna.

– uzasadnia wpływ wojny domowej na nastanie tzw. wieku pozłacanego;

– charakteryzuje przemiany społeczne w II połowie XIX w.

4. Zjednoczenie Włoch i Niemiec. Przebudowa monarchii Habsburgów

– podaje rok ostatecznego zjednoczenia Niemiec i Włoch;

– wskazuje te państwa na mapie.

– przedstawia etapy jednoczenia Włoch;

– wymienia główne postaci: Cavour i Garibaldi;

– omawia wpływ sojuszu z Prusami.

– charakteryzuje zjednoczenie Niemiec, wpływ polityki Bismarcka oraz jej następstwa społeczne gospodarcze i polityczne.

– charakteryzuje sytuację w monarchii Habsburgów oraz okoliczności powstania Austro-Węgier.

– porównuje ustroje nowopowstałych państw;

– ocenia przemiany oraz stawia prognozy na przyszłość;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

5. Rosja. Wojna krymska i przemiany w państwie

– przypomina rolę Rosji w Wiośnie Ludów;

– omawia ogólną sytuację imperium.

– przedstawia przebieg i następstwa wojny krymskiej.

– omawia reformy odwilży posewastopolskiej, a w szczególności kwestię uwłaszczenia chłopów.

– charakteryzuje panowanie Aleksandra III jako powrót do dawnych metod i likwidacji wcześniej wywalczonych swobód.

– przedstawia sytuację Rosji na tle innych potęg politycznych i ekonomicznych Europy;

– pracuje z mapą polityczną świata;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

   
   

8. Powstanie styczniowe

– podaje czas trwania oraz główne skutki powstania.

– przedstawia wpływ odwilży posewastopolskiej na reformy w Polsce i kierunki polityki Aleksandra Wielopolskiego.

– przedstawia programy czerwonych i białych oraz ich postawy w czasie powstania i wpływ na jego przebieg.

– przedstawia konsekwencje powstania styczniowego bezpośrednie i dalekosiężne.

– ocenia szanse powodzenia powstania oraz przyczyny jego klęski;

– wskazuje na postawę mocarstw zachodnich;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

9. Ziemie polskie w II połowie XIX wieku

– wymienia chaotycznie represje w poszczególnych zaborach.

– omawia sytuację gospodarczą w Królestwie Polskim, wskazując na mapie główne ośrodki.

– wyjaśnia pojęcia związane z rugami pruskimi, Komisją Kolonizacyjną;

– przedstawia polską inicjatywę gospodarczą.

– przedstawia zasady autonomii Galicji, kompetencje Sejmu Krajowego oraz przejawy inicjatyw Polaków.

– przedstawia różnice między emigracją Polaków w II połowie XIX w. a Wielką Emigracją oraz dorobek kultury polskiej doby pozytywizmu;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

10. Nowoczesne ruchy polityczne

– podaje, na czym polega proces demokratyzacji;

– wymienia chaotycznie najważniejsze ruchy polityczne.

– klasyfikuje ideologie i partie polityczne;

– wymienia główne hasła i przywódców.

– dostrzega różnice w ideologiach dominujących w Europie Zachodniej i w Rosji;

– podaje przyczyny tego stanu.

– przedstawia stanowisko Kościoła katolickiego wobec nowych wyzwań oraz zaangażowania ludzi wierzących w działalność „narodowych demokracji”.

– podaje różnice pomiędzy socjalistami a komunistami oraz między nacjonalizmem a szowinizmem;

– ocenia politykę społeczną Kościoła katolickiego;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

11. Polskie ugrupowania polityczne

– wymienia polskie stronnictwa polityczne II połowy XIX w.

– zestawia główne ugrupowania z poszczególnych zaborów, wymieniając działaczy i najważniejsze punkty programów.

– klasyfikuje programy poszczególnych ugrupowań;

– swobodnie oddziela postulaty dotyczące kwestii chłopskiej oraz stosunku do walki wyzwoleńczej.

– łączy działalność partii z ich przywódcami;

– wykazuje wpływ jednostek na kierunek ugrupowania.

– wyraża własny pogląd na temat programów poszczególnych ugrupowań i uzasadnia swoje zdanie;

– krytycznie odnosi się do publicystów epoki, wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

   
   

14. Kolonializm w XIX wieku

– wskazuje na mapie politycznej posiadłości najważniejszych mocarstw światowych.

– przedstawia przyczyny zjawiska zwanego kolonializmem oraz przyczyny sukcesów Europejczyków w Afryce i Azji.

– charakteryzuje brytyjskie i francuskie imperium kolonialne w XIX w.

– przedstawia europejskie i amerykańskie podboje na tle sytuacji w Chinach i Japonii;

– podaje różnice w „otwarciu” tych państw.

– ocenia społeczne i polityczne skutki kolonializmu i uzasadnia własne zdanie;

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła.

15. Kultura artystyczna

– wymienia epoki w sztuce XIX w.;

– chaotycznie opisuje elementy charakterystyczne dla tych epok.

– wymienia poszczególne nurty w sztuce XIX w. wraz z ich twórcami i dziełami.

– omawia tematykę podejmowaną przez poszczególne epoki, odnosząc ją do wydarzeń politycznych i społecznych.

– zestawia dorobek europejski z dorobkiem polskich twórców;

– ocenia kunszt i wkład Polaków światowe dziedzictwo.

– wykorzystuje literaturę pomocniczą, interpretuje źródła;

– wykazuje osobiste zaangażowanie, przygotowuje prezentacje;

– wyraża własne zdanie na temat roli sztuki w życiu społeczeństw na przestrzeni dziejów.