Eksperymenty i kompetencje w Bielsku-Białej: Akrylany i parabeny

  • Drukuj
Szczegóły
Poprawiono: środa, 08, czerwiec 2022 19:03
Odsłony: 21639

Akrylany i parabeny - czym są i czy te znajdujące się w kosmetykach są szkodliwe?

 

Kwas akrylowy to związek organiczny o wzorze CH₂=CHCOOH(C3H4O2). Jest on łatwopalny, silnie drażniący, może powodować:

  • podrażnienie, łzawienie i zaczerwienienie oczu,
  • kaszel,
  • duszności,
  • ból gardła,
  • podrażnienie dróg oddechowych,
  • zaczerwienienie i podrażnienie skóry

Jego nadmierne użycie może doprowadzić do zatrucia. Pochodne kwasu akrylowego, zwane inaczej akrylanami, to sole i estry kwasu akrylowego. Są to związki łatwo polimeryzujące ze względu na występowanie w ich strukturze aktywnego wiązania podwójnego. Są jednymi z najbardziej popularnych monomerów, wykorzystywanymi do produkcji polimerowych tworzyw sztucznych. Akrylany są wytwarzane na skalę przemysłową w wyniku reakcji estryfikacji kwasu akrylowego z odpowiednimi alkoholami. Najprostszym polimerem kwasu akrylowego jest kwas poliakrylowy (PAA). Popularnymi pochodnymi kwasu akrylowego są także poliakryloamidy. Dzięki zróżnicowanej budowie pochodnych kwasu akrylowego, spektrum zastosowań tej grupy związków jest bardzo szerokie. Wykorzystywane są jako składniki past do pielęgnacji obuwia, w chemii gospodarczej jako preparaty zapobiegające przed wilgocią, są stosowane w oczyszczalniach ścieków i uzdatnianiu wód. Ponadto PAA i jego pochodne znajdują również zastosowanie w produkcji pieluszek jednorazowych, detergentów i kosmetyków m.in. w lakierów utrwalających.

 
Parabeny to grupa organicznych związków chemicznych (estry kwasu 4-hydroksybenzoesowego), stosowana od lat 40 XX wieku w kosmetykach codziennego użytku, lekach i żywności jako środki konserwujące, hamują one bowiem rozwój drobnoustrojów. Do tej pory nie zostały opublikowane wyniki badań nad parabenami, które jednoznacznie wskazywałyby na ich toksyczne i szkodliwe działanie dla organizmu człowieka. Tak samo jak nie istnieją wyniki badań, które rozwiałyby wszelkie wątpliwości i potwierdzały, że parabeny są w pełni bezpiecznymi substancjami. Dowiedziono jednak, że mogą mieć działanie alergizujące.

Wykazują właściwości grzybostatyczne - działają przeciwko pleśniom i drożdżom, mają również niską aktywność przeciwbakteryjną. Różne parabeny wykazują różne jej stopnie  - z tego powodu często stosuje się je jako składnik mieszanki konserwującej w towarzystwie z np. fenoksyetanolem. Otrzymywane są poprzez estryfikację kwasu 4-hydroksybenzoesowego  z odpowiednimi alkoholami, w obecności kwasu siarkowego jako katalizatora.

Parabeny występują w postaci białego lub bezbarwnego proszku - są praktycznie bezzapachowe i bezsmakowe. Słabo rozpuszczają się w wodzie, ponieważ mają charakter lipofilowy, za to są dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych - takich jak gliceryna lub glikol propylenowy. Najbardziej popularnymi związkami z grupy parabenów są m.in paraben metylu(Methylparaben), paraben etylu(Ethylparaben), paraben butylu(Butylparaben) - często stosowane są też ich sole. Ciekawostką jest fakt, że w śladowych ilościach Methylparaben występuje w owocach borówki amerykańskiej.