Wymagania - WOS -Cz. I i II- GIMNAZJUM
WYMAGANIA – WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE – KLASA III GIMNAZJUM – Cz. I
|
Temat lekcji |
Osiągnięcia i umiejętności podstawowe |
Osiągnięcia i umiejętności ponadpodstawowe |
|
Człowiek jako istota społeczna |
– wymienia osiągnięcia cywilizacyjne ludzi na przestrzeni wieków – wymienia cechy człowieka wyróżniające go ze świata zwierząt – wymienia wartości ważne w jego życiu – wymienia wartości uniwersalne – odróżnia cechy nabyte od cech wrodzonych |
– wymienia skutki działalności człowieka na przestrzeni wieków – wyjaśnia proces socjalizacji – wskazuje różnice między procesem socjalizacji i resocjalizacji – uzasadnia wybór wartości własnych – dokonuje oceny własnej osoby w kontekście wartości uniwersalnych |
|
Grupy społeczne ich rodzaje |
– rozumie pojęcie „więźspołeczna” – wymienia rodzaje więzi społecznych – zna definicjęgrupy społecznej – wymienia rodzaje grup społecznych – podaje przykłady grup pierwotnych, wtórnych, formalnych i nieformalnych – wymienia role społeczne jednostki i własne – uzasadnia szczególnąrolęrodziny w życiu człowieka |
– wyjaśnia rolęwięzi społecznych w życiu ludzkim – podaje przykłady zachowańkonformistycznych i nonkonformistycznych – dokonuje, korzystając z różnych źródeł informacji, oceny wybranej grupy społecznej – wskazuje związki między funkcjonowaniem rodziny i społeczeństwa |
|
Społeczeństwo jako szczególny rodzaj zbiorowości |
– definiuje pojęcia: „społeczeństwo”, „społeczność”, „zbiorowość” – dokonuje podziału społeczeństwa polskiego na „warstwy” i „klasy” – wyjaśnia pojęcie „struktura społeczna” – wymienia elementy struktury społecznej |
– wymienia przyczyny zróżnicowania społeczeństwa – podaje różnicęmiędzy warstwąa klasąspołeczną – uzasadnia zależnośćmiędzy jednostką a społeczeństwem – ocenia wpływ norm i wartości ogólnoludzkich |
|
Sprawne komunikowanie się |
– wymienia rodzaje porozumiewania się – wymienia techniki skutecznego porozumiewania się – zna zasady aktywnego słuchania – wyraża emocje w komunikacie „Ja” – wyjaśnia pojęcia: „asertywność „empatia”, „negocjacje”, „kompromis” – wypowiada własne zdanie na forum – argumentuje wyrażane opinie – podejmuje próby stosowania poznanych zasad i technik porozumiewania się w życiu |
– stosuje techniki skutecznego porozumiewania się – wyraża emocje stosując, techniki niewerbalne – stosuje zasady aktywnego słuchania – trafnie argumentuje wyrażane opinie – stosuje techniki asertywne w wyrażaniu emocji i własnego zdania |
|
Moja szkoła |
– wymienia dokumenty regulujące pracęszkoły – wymienia najważniejsze organy szkoły – zna struktury szkolnictwa w Polsce – wymienia szkoły znajdujące sięw regionie – zna najważniejsze osiągnięcia uczniów swojej szkoły – planuje ścieżkęwłasnego rozwoju edukacyjnego |
– omawia strukturęszkolnictwa – wymienia instytucje współpracujące ze szkołą – ocenia system oświaty w Polsce – opracowuje folder: „Szkoły mojego regionu” |
|
Samorząd uczniowski – szkoła demokracji |
– zna prawa i obowiązki ucznia – zna prawo o obowiązku nauki – wymienia formy działalności samorządu uczniowskiego – zna kompetencje samorządu uczniowskiego – wymienia cechy charakteru pożądane w pełnieniu funkcji w samorządzie szkolnym – dokonuje samooceny |
– ocenia działalnośćsamorządu uczniowskiego – przedstawia swój program wyborczy – konstruuje ankietęna temat życia szkoły – przeprowadza ankietęw swojej klasie – opracowuje wyniki ankiety – inicjuje ciekawe przedsięwzięcia aktywizujące uczniów w samorządzie uczniowskim |
|
Czym jest naród? Symbole narodowe |
– wymienia czynniki narodotwórcze – rozumie pojęcia: „naród”, „świadomość narodowa”, „obywatelstwo” – zachowuje sięgodnie wobec symboli narodowych – uczestniczy godnie i z powagąw obchodach rocznicowych uroczystości państwowych i szkolnych |
– omawia okoliczności powstania polskich symboli narodowych – współuczestniczy w organizacji uroczystości państwowych i szkolnych – poczuwa siędo obowiązku ochrony symboli narodowych – propaguje właściwe postawy wobec symboli narodowych |
|
Czy jesteśmy tolerancyjni? Mój naród a inne narody |
– wymienia mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę – wypisuje z konstytucji uprawnienia mniejszości narodowych – rozumie pojęcia: tolerancja” „mniejszośćnarodowa”, „stereotyp” |
– porównuje strukturęnarodowościową II i III Rzeczypospolitej (wykres zamieszczony w podręczniku) – charakteryzuje mniejszości narodowe w Polsce – wymienia miejsca konfliktów narodowościowych na świecie – przeprowadza wywiad na temat tolerancji Polaków z przedstawicielem mniejszości zamieszkującym najbliższą okolicę – propaguje ideętolerancji wobec innych narodów jako przejaw etycznych zasad życia publicznego |
|
Ojczyzna i patriotyzm |
– wyjaśnia pojęcia: „ojczyzna”, „patriotyzm”, „nacjonalizm”, szowinizm”, „kosmopolityzm”, „Polonia” – wymienia największe skupiska polonii na świecie – wie, że swojąpostawąmoże dbaćo dobre imięPolski – posiada świadomośćkonieczności wypełnienia obowiązków wobec Ojczyzny |
– wymienia przyczyny emigracji Polaków – ocenia postawy nacjonalistyczne – prezentuje postacie patriotów polskich jako wzorce osobowe – manifestuje swoje postawy patriotyczne poprzez godne zachowanie i wypełnianie obowiązków obywatela |
|
Państwo jako forma organizacji społeczeństwa |
– wymienia cechy państwa – wymienia funkcje państwa – czyta ze zrozumieniem tekst źródłowy Kłopoty z państwem – wymienia cechy dobrego państwa |
– omawia genezępaństw – omawia funkcje państwa – ocenia nasze państwo i relacje państwo– obywatel – ocenia politykęzagranicznąnaszego kraju |
|
Formy ustrojowe państw we współczesnym świecie |
– wymienia trzy modele ustrojowe państw – wymienia monarchie konstytucyjne w Europie – wymienia republiki w Europie – dokonuje podziału państw ze względu na formęrządów, sposób rządzenia, ustrój terytorialny |
– charakteryzuje republikęi monarchię – definiuje państwo unitarne i złożone – charakteryzuje trzy modele ustrojowe państw – argumentuje, prowadząc dyskusję |
|
Sytuacja obywatela w państwach o odmiennych ustrojach politycznych |
– wymienia główne cechy państwa totalitarnego i autorytarnego – wymienia najważniejsze prawa człowieka |
– przedstawia pozycjęobywateli w różnych typach państw |
|
Demokracja |
– wymienia główne cechy państwa demokratycznego – wymienia wady i zalety państwa demokratycznego – odróżnia demokracjębezpośrednią od pośredniej oraz większościowąod konstytucyjnej – wie o konieczności podporządkowania sięwymogom procedur demokratycznych we wspólnym działaniu |
– uzasadnia wyższośćdemokracji nad innymi systemami – argumentuje w dyskusji na temat wad i zalet demokracji |
|
Udział obywateli w życiu publicznym |
– zna pojęcia „czynne prawo wyborcze”, „bierne prawo wyborcze”, „frekwencja” – wyjaśnia pojęcia „życie publiczne”, „cnoty obywatelskie” – wymienia cechy społeczeństwa obywatelskiego – wymienia formy aktywności własnej w szkole i społeczności lokalnej – podaje propozycje aktywności na rzecz klasy, szkoły, środowiska lokalnego – zachęca rodziców do aktywnego udziału w życiu szkoły i środowiska lokalnego – uzasadnia koniecznośćorganizowania sięobywateli w celu aktywnego uczestniczenia w życiu społecznym |
– ocenia znaczenie aktywności obywatelskiej dla dobra ogółu – ocenia biernąpostawęobywateli wobec życia publicznego – ukazuje przykłady konkretnych osób znanych w Polsce i środowisku lokalnym prowadzących działalność przynoszącąkorzyśćogółowi – ocenia aktywnośćwłasnąw pracy na rzecz innych |
|
Formy życia publicznego. Organizacje pozarządowe |
– wymienia główne cele działalności organizacji pozarządowych – wymienia obszary działalności organizacji pozarządowych – zna zasady zakładania stowarzyszeń – wyjaśnia pojęcia: „wolontariat”, „organizacje pozarządowe”, „stowarzyszenie’, „fundacja”, „organizacja pożytku publicznego” – doskonali umiejętności niezbędne w działaniu zespołowym – uzasadnia szczególnąrolęwolontariatu |
– wymienia znane stowarzyszenia i fundacje – przedstawia sylwetki osób znanych z niesienia pomocy drugiemu człowiekowi – przedstawia osiągnięcia stowarzyszeń pozarządowych działających w środowisku lokalnym – wyjaśnia różnicęmiędzy stowarzyszeniem a fundacją |
|
Partie polityczne |
– wymienia funkcje partii politycznych – zna pojęcia: „partia polityczna”, „system partyjny”, „statut” – zna zasady zakładania partii politycznych – wymienia najważniejsze partie polskiej sceny politycznej – klasyfikuje partie polityczne – charakteryzuje jednąz wybranych partii politycznych – ocenia postawy polskich polityków |
– charakteryzuje systemy partyjne na świecie – charakteryzuje najważniejsze partie polskiej sceny politycznej – ocenia polskąscenępolityczną – przedstawia wzór polityka polskiego |
|
Czym zajmująsię związki zawodowe? |
– zna zadania związków zawodowych – wymienia związki zawodowe istniejące w Polsce – omawia szczególnąrolęhistoryczną NSZZ „Solidarność” – podaje przykłady łamania praw pracowniczych w Polsce – wyjaśnia pojęcia: „strajk”, „mediacje”, „ rokowania” |
– wymienia formy nacisku związków zawodowych na pracodawców – charakteryzuje działalnośćzwiązków zawodowych w Polsce – ukazuje konflikt interesów między pracodawcąa pracobiorcą – wyszukuje z różnych źródeł informacje i przykłady konkretnych działańzwiązków zawodowych – ocenia działalnośćzwiązków zawodowych |
|
Środki masowego przekazu |
– zna pojęcia „mass media” i „opinia publiczna” – wymienia środki masowego przekazu – odróżnia fakt od opinii – podaje przykłady wpływu środków masowego przekazu na życie jednostki i społeczeństwa |
– argumentuje wpływ informacji na kształtowanie opinii publicznej i postaw – wyjaśnia wpływ sondaży na kształtowanie opinii publicznych |
|
Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna |
– zna pojęcia: „konstytucja”, „preambuła”, „konkordat”, „inicjatywa obywatelska” – zna budowękonstytucji – zna datęuchwalenia aktualnej konstytucji – wymienia trzy podstawowe rodzaje władzy – wyjaśnia pojęcie „pluralizm polityczny” – analizuje tekst konstytucji – przyporządkowuje instytucje według zasad trójpodziału władz |
– wymienia konstytucje polskie na przestrzeni wieków – wyjaśnia znaczenie konstytucji w państwie demokratycznym – omawia zasady ustrojowe państwa – dowodzi szczególnego znaczenia konstytucji wśród innych aktów prawnych – interpretuje tekst konstytucji |
|
Władza ustawodawcza RP, czyli kto tworzy prawo |
– wymienia zadania sejmu i senatu – zna sposób powoływania parlamentu – zna zasady przeprowadzania wyborów do sejmu i senatu – zna organizacjęsejmu i senatu – wymienia kluby parlamentarne w sejmie – zna pojęcia: „kadencja”, „Zgromadzenie Narodowe”, „mandat poselski”, „interpelacja poselska”, „immunitet”, „partia polityczna” – rozumie pojęcie: „władza ustawodawcza” – analizuje tekst konstytucji – zna proceduręwyboru prezydenta – wymienia kompetencje prezydenta |
– wie, jak powstaje ustawa – wymienia etapy pracy nad ustawą – ocenia pracęposłów – ocenia pracęmarszałka sejmu – prezentuje treści artykułów o pracy sejmu – formułuje treśćinterpelacji poselskiej – interpretuje tekst konstytucji |
|
Władza wykonawcza, czyli kto rządzi |
– zna proceduręwyboru premiera i tworzenia rządu – wymienia kompetencje premiera – analizuje tekst konstytucji – przygotowuje materiały do prasy o pracy rządu lub prezydenta – wyjaśnia pojęcia „administracja publiczna” i „korpus służby cywilnej” |
– wymienia prezydentów polskich – zna procedury odwołania prezydenta – zna procedury odwołania premiera (i rządu) – porównuje uprawnienia prezydenta i premiera – ocenia pracęprezydenta – ocenia pracęrządu – interpretuje tekst konstytucji |
|
Władza sądownicza. Organy kontroli i ochrony prawa |
– wymienia główne dziedziny prawa – wymienia organy kontroli i ochrony prawa – zna struktury wymiaru sprawiedliwości – zna zadania Rzecznika Praw Obywatelskich – uzasadnia koniecznośćniezawisłości władzy sądowniczej |
– wymienia kompetencje Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu – przedstawia główne elementy procedury sądowej w procesie cywilnym i karnym – ocenia działalnośćpolskiego wymiaru Sprawiedliwości |
|
Prawa i obowiązki obywatela Rzeczypospolitej Polskiej |
wymienia podstawowe prawa obywatela – wymienia obowiązki obywatela wobec państwa – zna procedury odwoławcze w sytuacji łamania praw obywatelskich – interpretuje niektóre treści konstytucji |
wymienia organizacje pozarządowe stojące na straży praw obywatelskich – omawia prawa i obowiązki obywateli – podaje przykłady naruszania praw obywatelskich w Polsce – wyjaśnia twierdzenie o naturalności i niezbywalności praw człowieka – gromadzi, porządkuje i wykorzystuje informacje z różnych źródeł |
|
Samorządy i ich znaczenie |
– zna strukturęsamorządu terytorialnego – zna powiązania istniejące między samorządem a władzami centralnymi – wymienia sposoby wpływania obywateli na pracęsamorządu – umieszcza w strukturze samorządowej swojąmiejscowość – pokazuje na mapie swojąmiejscowośći 16 województw – wyjaśnia pojęcia: „samorząd”, „gmina”, „powiat”, „województwo |
– charakteryzuje najważniejsze organy samorządu terytorialnego – wyjaśnia kompetencje władzy centralnej wobec samorządu – proponuje przedsięwzięcie na rzecz rozwoju gminy – aktywizuje uczniów do realizacji przedsięwzięcia |
|
Wybieramy władze lokalne |
– zna zasady wyboru radnych, starosty, wójta, burmistrza, prezydenta – zna pojęcia: „kampania wyborcza”, „obwód wyborczy”, „mążzaufania” – wie, komu przysługuje prawo wyborcze – interpretuje wykres (zawarty w podręczniku) dotyczący frekwencji wyborczej |
– zna frekwencjęwyborcząw swojej miejscowości podczas ostatnich wyborów – porównuje i interpretuje wyniki – sporządza diagram – proponuje program wyborczy |
|
Gmina wspólnotą mieszkańców |
– pracuje efektywnie w grupie zadaniowej – wymienia organy samorządu gminnego – wie, co można załatwićw urzędzie gminy – rozumie pojęcie „budżet gminy” – proponuje wraz z grupąpodział budżetu dla swojej gminy |
– zna dochody i wydatki swojej miejscowości – wskazuje zadania własne i zlecone gminy – zna formy walki gminy z bezrobociem – wymienia czynniki wpływające na rozwój gminy – uzasadnia przedstawiony w formie graficznej podział budżetu – efektywnie pracuje w grupie – ocenia wielkośćbezrobocia w swojej gminie |
|
Samorząd powiatowy i wojewódzki |
– wymienia organy samorządu powiatowego i wojewódzkiego – wie, jakie sprawy można załatwićw urzędzie powiatowym i wojewódzkim – wymienia cechy dobrego urzędnika samorządowego – czyta ze zrozumieniem tekst źródłowy – wywiad z twórcąreformy samorządowej (podręcznik) |
– ocenia pracęsamorządu powiatu, w którym mieszka – porównuje bezrobocie w swoim województwie i w pozostałych – wyciąga wnioski – proponuje w formie pisemnej inicjatywę obywatelskąna rzecz powiatu i województwa |
WYMAGANIA – WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE – KLASA III GIMNAZJUM – Cz. II
|
Polska we współczesnym świecie |
- wymienia główne kierunki polskiej polityki zagranicznej - charakteryzuje stosunki Polski z sąsiadami i państwami Unii Europejskiej - wymienia zadania ambasad i konsulatów |
- uzasadnia szczególny charakter stosunków z USA - uzasadnia konieczność popierania rozwoju demokracji u wschodnich sąsiadów Polski - charakteryzuje polską politykę europejską |
|
NATO – od zimnej wojny do współczesności |
- zna pojęcia : „zimna wojna”, „ Układ Warszawski” - zna genezę NATO - wymienia państwa należące do NATO - wymienia cele i zadania NATO - wymienia główne organy NATO - opisuje drogę Polski do NATO - wymienia korzyści wynikające z członkostwa -ocenia udział polskich żołnierzy w operacjach |
- ocenia akcje militarne NATO w Europie -ocenia politykę rządu polskiego wobec NATO |
|
Integracja europejska |
- zna historię powstania Unii Europejskiej - wymienia ojców UE - wymienia cele działalności UE - wymienia trzy główne obszary współpracy w UE - wymienia najważniejsze organy UE - wymienia „ starych” i „ nowych” członków UE - omawia etapy przystępowania Polski do UE |
- wymienia wymagania stawiane państwom integrującym się z UE - wyjaśnia jak w UE realizowane są zasady pomocniczości i solidarności - omawia zadania najważniejszych organów - selekcjonuje informacje z różnych źródeł na temat UE - analizuje wady i zalety członkostwa Polski |
|
Polska w systemie politycznym i gospodarczym UE |
- wyjaśnia pojęcie „ jednolity rynek europejski” - wymienia cztery główne zasady jednolitego rynku europejskiego - wyjaśnia pojęcie „ mobilność zawodowa” - wymienia fundusze wspierające działalność gospodarczą UE - wymienia programy edukacyjne UE - omawia trzy obszary funkcjonowania UE - wyjaśnia znaczenie pierwszego filaru dla rozwoju gospodarki polskiej |
- omawia cztery główne zasady jednolitego rynku europejskiego - charakteryzuje fundusze wspierające działalność gospodarczą UE - analizuje programy edukacyjne w kontekście własnej aktywności - ocenie wielkość dofinansowania Unii dla Polski w aspekcie jej rozwoju gospodarczego - analizuje złe i dobre strony emigracji zarobkowej Polaków |
|
Unia Europejska a nasz region |
- wyjaśnia na czym polega polityka regionalna UE - wyjaśnia pojęcie „ euroregion” - wymienia cele utworzenia euroregionów w Europie - wymienia euroregiony, do których należą polskie miasta i gminy - wymienia inicjatywy lokalne finansowane ze środków unijnych |
- wyjaśnia zasady dzielenia pieniędzy unijnych dla regionów - omawia cele polityki regionalnej - ocenia zagrożenia euroregionów dla jedności państwa - ocenia wykorzystanie środków unijnych w środowisku lokalnym |
|
ONZ - zjednoczony świat, zjednoczone narody |
- zna genezę powstania ONZ - wymienia cele ONZ - wymienia główne organy ONZ - wymienia organizacje wyspecjalizowane ONZ - wyjaśnia zasadnicze różnice między ONZ a UE |
- wymienia operacje pokojowe ONZ - omawia zadania najważniejszych organów - omawia rolę ONZ we współczesnym świecie - omawia udział Polaków w misjach ONZ - ocenia skuteczność ONZ w realizacji założonych celów |
|
Wojny i terroryzm |
- wymienia najważniejsze współczesne konflikty międzynarodowe - wyjaśnia pojęcia: „ terroryzm”, „ uchodźca”, - podaje przyczyny emigracji - wymienia skutki terroryzmu we współczesnym świecie |
- wymienia przyczyny konfliktów międzynarodowych - charakteryzuje najważniejsze współczesne konflikty międzynarodowe - wyjaśnia skutki emigracji dla poszczególnych państw - podaje przyczyny terroryzmu światowego - ocenia sposoby walki z terroryzmem |
|
Świat bogaty |
- zna pojęcia : „ kolonializm”, „ slumsy” - wymienia przyczyny ubóstwa państw rozwijających się - wymienia formy pomocy krajom biednym - pokazuje na mapie najbiedniejsze obszary na świecie - analizuje teksty źródłowe |
- wymienia konkretne przykłady działań na rzecz walki z biedą w krajach rozwijających się - charakteryzuje gospodarkę państw rozwijających się - ocenia formy pomocy dla krajów rozwijających się - proponuje formy pomocy krajom biednym |
|
Globalizacja |
- wyjaśnia pojęcia: „ globalna wioska”, - wymienia pozytywne i negatywne skutki globalizacji - wymienia przykłady globalizacji w dziedzinie gospodarczej, politycznej i kulturalnej - ocenia rolę środków masowego przekazu w procesie globalizacji |
- zna program antyglobalistów - wymienia znane akcje antyglobalistów - rozpoznaje wpływ globalizacji na własne życie - ocenia proces globalizacji w kontekście szans i zagrożeń dla świata |
|
Ziemia planeta ludzi |
- wyjaśnia pojęcia: „ dziura ozonowa”, „ efekt cieplarniany”, „ kwaśne deszcze” - wymienia główne zagrożenia ekologiczne na świecie - wymienia skutki niszczenia przyrody - podaje przykłady niszczenia środowiska przyrodniczego w najbliższej okolicy |
- przedstawia konkretne przykłady niszczenia środowiska naturalnego na świecie - proponuje rozwiązania na rzecz ochrony środowiska - układa kodeks ekologiczny |
|
Potrzeby człowieka i sposoby ich zaspokajania |
- zna potrzeby człowieka i ich hierarchię - definiuje pojęcia: „ ekonomia”, „ czynniki produkcji”, „ praca’’, „ kapitał”, „ziemia” - wyjaśnia pojęcia: „ nieograniczoność potrzeb ludzkich”, „ rzadkość dóbr” - klasyfikuje potrzeby człowieka |
- wymienia czynniki wytwórcze potrzebne do produkcji wybranego dobra - wyjaśnia związek między potrzebą i postępem - wyjaśnia, jak dostępność dóbr wpływa na działalność człowieka |
|
Gospodarka rynkowa |
- definiuje pojęcie : „ gospodarka” - wymienia sektory gospodarki - wymienia podstawowe cechy gospodarki rynkowej - wymienia cechy gospodarki centralnie planowanej - wymienia rodzaje własności - wymienia sposoby gospodarowania |
- wskazuje różnice między gospodarką centralnie planowaną a rynkową - wymienia wady i zalety gospodarki rynkowej - uzasadnia wyższość gospodarki rynkowej |
|
Jak funkcjonuje gospodarstwo domowe? |
- wie czym jest gospodarstwo domowe - wyjaśnia pojęcia : „ podmiot gospodarczy”, - omawia diagramy: Struktura gospodarstw domowych według głównego źródła utrzymania i Struktura wydatków gospodarstw domowych - wymienia podstawowe prawa konsumentów |
- wyjaśnia zasady oprocentowania lokaty i kredytu - wymienia instytucje chroniące prawa konsumentów - podaje przykłady nieuczciwych działań wobec konsumentów - sporządza procentowy diagram obrazujący, na co wydaje swoje kieszonkowe |
|
Skąd się biorą ceny? |
- zna pojęcia: „ cena”, „ cena równowagi rynkowej”, „ równowaga rynkowa”, „ monopol” - charakteryzuje prawo popytu i podaży - wyjaśnia pojęcia: „ popyt efektywny”, „ popyt potencjalny” |
- wymienia czynniki kształtujące popyt i podaż - wyjaśnia mechanizm równowagi rynkowej - podaje przykłady monopoli na rynku krajowym - wyjaśnia skutki funkcjonowania monopoli dla konsumentów |
|
Formy i funkcje pieniądza |
- wymienia rodzaje pieniądza - zna historię pieniądza - wyjaśnia pojęcia : „ barter”, „ pieniądz” |
- charakteryzuje rodzaje pieniądza - charakteryzuje funkcje pieniądza - podaje przykłady funkcji pieniądza |
|
Inflacja w gospodarce |
- wymienia czynniki wpływające na inflację - zna rolę W. Grabskiego i L. Balcerowicza w walce z inflacją - wymienia sposoby przeciwdziałania inflacji - wymienia skutki inflacji - rozumie pojęcia : „inflacja”, „ hiperinflacja” |
- wymienia sposoby zabezpieczające oszczędności - wyjaśnia mechanizm powstawania inflacji - dowodzi związku wysokości inflacji z poziomem życia obywateli - wyszukuje i selekcjonuje informacje - porównuje inflację w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu z dowolnie wybranym państwem tzw. starej Europy |
|
Rola banków w gospodarce rynkowej |
- wymienia rodzaje banków - zna zadania i funkcje banków - zna pojęcia: „ kredytobiorca”, „ poręczenie”, |
- wymienia podstawowe operacje bankowe - wyjaśnia rolę NBP w systemie bankowym - charakteryzuje zadania banków - porównuje system bankowy w Polsce i wybranym kraju UE - uzasadnia wybór banku, w którym wziąłby kredyt, i banku, w którym złożyłby depozyt |
|
Jak mądrze inwestować w akcje i obligacje |
- zna pojęcia : „ papiery wartościowe”, „ obligacje”, „ lokata”, „ akcje”, „ dywidenda”, „ giełda”, - rozumie pojęcia: „ rynek wtórny”, „ rynek pierwotny”, „ hossa”, „bessa” - podaje różnicę miedzy akcjami i obligacjami - przewiduje konsekwencje inwestowania na giełdzie |
- zna pojęcie „ indeks giełdowy”, - wymienia najważniejsze indeksy giełdowe - charakteryzuje pracę maklera - wyjaśnia , jak działają fundusze inwestycyjne i emerytalne - przewiduje notowania na giełdzie - interpretuje zainteresowania Polaków obligacjami i akcjami |
|
Gospodarka narodowa |
- wymienia najważniejsze różnice i podobieństwa między gospodarką narodową a gospodarstwem domowym - wymienia mierniki aktywności w gospodarce narodowej - wyjaśnia pojęcia: „ PKB per capita”, „ PNB”, - uzasadnia konieczność akumulacji dochodu narodowego |
- oblicza PKB, PNB, dochód narodowy - wyszukuje w internecie wartości wskaźników wzrostu gospodarczego - porównuje PKB Polski i pięciu najbogatszych państw UE |
|
Podatki |
- wymienia rodzaje podatków - zna skalę podatkową - wie kto ustala wysokość podatków - wymienia płatników CIT - wymienia towary i usługi obłożone podatkiem akcyzowym - oblicza podatek PIT |
- charakteryzuje rodzaje podatków w Polsce - uzasadnia wprowadzenie podatku akcyzowego - uzasadnia niski CIT w Polsce - oblicza podatki według skali podatkowej - porównuje wysokość podatku PIT w Polsce i pięciu najbogatszych krajach UE - ocenia system podatkowy w Polsce |
|
Budżet państwa |
- zna podstawowe zasady konstrukcji budżetu - wymienia czynniki wpływające na kształt budżetu - wymienia źródła dochodów budżetu - wymienia kierunki wydatków budżetu - wyjaśnia pojęcie „ dług publiczny” |
- omawia zasady tworzenia budżetu - wyjaśnia wpływ czynnika politycznego na kształt budżetu - wymienia negatywne skutki długu publicznego |
|
Gospodarka polska po 1989 r. |
- wyjaśnia pojęcia: „ gospodarka nakazowo - rozdzielcza”, „ prywatyzacja”, „ reglamentacja”, - charakteryzuje gospodarkę polską po 1989 r. - wymienia główne założenia planu Balcerowicza - wymienia zadania Komisji Trójstronnej |
- uzasadnia konieczność przekształceń gospodarczych w Polsce - ocenia plan Balcerowicza w kontekście skutków społecznych - charakteryzuje sytuację gospodarczą Polski na tle innych państw UE - ocenia zamożność Polaków w porównaniu z mieszkańcami innych państw UE |
|
Praca w życiu człowieka |
- wymienia różne rodzaje pracy - wymienia czynniki wpływające na wydajność pracy - wymienia korzyści ekonomiczne, psychologiczne i społeczne płynące z pracy - uzasadnia negatywne skutki pracoholizmu - wyjaśnia pojęcia: „ homo faber”, „ ergonomia” |
- uzasadnia konieczność ciągłego poszerzania i doskonalenia umiejętności oraz zdobywania wiedzy na ciągle zmieniającym się rynku pracy |
|
Rynek pracy |
- definiuje pojęcia: ‘ rynek pracy’, „ nierównowaga na rynku pracy” - wymienia mechanizmy rządzące rynkiem pracy - wymienia przyczyny nierównowagi na rynku pracy - charakteryzuje umiejętności niezbędne na współczesnym rynku pracy - wyszukuje informacje o lokalnym, polskim, europejskim rynku pracy - analizuje zebrane informacje w kontekście własnej osoby |
- wyjaśnia stwierdzenie : „ Praca jest towarem” - wyjaśnia związek między podażą pracy a a ceną pracy - wyjaśnia pojęcia: „ ukryty, jawny rynek pracy” - uzasadnia na przykładach przyczyny nierównowagi rynku pracy - wyszukuje oferty rynku pracy dotyczące wybranego przez siebie zawodu |
|
Dlaczego nie wszyscy mają pracę? |
- wymienia rodzaje bezrobocia - wyjaśnia przyczyny bezrobocia - wymienia sposoby zwalczania bezrobocia - wie, gdzie szukać ofert pracy - ocenia formy pomocy oferowane przez państwo - oblicza stopę bezrobocia |
- charakteryzuje rodzaje bezrobocia - ocenia rolę państwa w zwalczaniu bezrobocia - porównuje bezrobocie w swojej miejscowości z bezrobociem w Polsce - proponuje formy pomocy osobom pozbawionym środków do życia |
|
Być przedsiębiorcą |
- wyjaśnia pojęcia: ‘ działalność gospodarcza’, „przedsiębiorstwo”,”przedsiębiorczość ”, - wymienia rodzaje spółek - wymienia etapy i procedury prawne, które trzeba przejść podejmując własną działalność gospodarczą - charakteryzuje człowieka przedsiębiorczego - charakteryzuje ucznia przedsiębiorczego - dokonuje samooceny - wymienia plusy i minusy prowadzenia własnej firmy - wymienia źródła informacji na temat zakładania działalności gospodarczej |
- omawia cechy dobrego biznesplanu - charakteryzuje etapy zakładania firmy - ocenia procedury zakładania firmy w Polsce i w innych krajach - omawia rolę wartości etycznych w biznesie - przedstawia przypadki naruszania etyki w biznesie |
|
Pracodawca |
- wymienia prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy - wie, czym jest kodeks pracy i prawo pracy - wymienia rodzaje umów o pracę - wymienia sposoby rozwiązania umowy o pracę - omawia system ubezpieczeń społecznych w Polsce - rozumie zasady zatrudniania młodocianych - charakteryzuje dobrego szefa i dobrego pracownika |
- charakteryzuje umowy o pracę - charakteryzuje sposoby rozwiązania umów o pracę - ocenia warunki pracy nauczycieli i innych pracowników szkoły |
|
Reklama i marketing |
- wyjaśnia pojęcia: „ reklama”, „marketing”, - wymienia korzyści i zagrożenia płynące z reklamy - wymienia zadania reklamy - wymienia rodzaje reklamy - podaje przykłady reklamy - omawia elementy działań marketingowych |
- wyjaśnia rolę marketingu jako swoistej reklamy - wyjaśnia rolę marketingu w gospodarce rynkowej - wyjaśnia wpływ reklamy na gospodarkę i rynek pracy - wyszukuje z różnych źródeł konkretne przykłady reklamy komercyjnej, społecznej i politycznej - rozróżnia w przekazie treści o charakterze informacyjnym, perswazyjnym, manipulacyjnym |
|
Jaka szkoła, jaki zawód |
- zna strukturę szkolnictwa w Polsce - wymienia typy szkół - wymienia czynniki decydujące o wyborze szkoły - wymienia błędy popełniane przy wyborze szkoły - wymienia instytucje wspomagające ucznia przy wyborze szkoły i zawodu - wyjaśnia pojęcie „ zawód zaufania publicznego” - określa swoje mocne i słabe strony - charakteryzuje kwalifikacje zawodowe potrzebne do wykonywania konkretnego zawodu - rozróżnia pojęcia : „ zawód”, „ kwalifikacje zawodowe” |
- porównuje strukturę szkolnictwa w Polsce z innymi krajami UE - ustala adresy najbliższych instytucji zajmujących się doradztwem zawodowym - ocenia poradnictwo zawodowe w Polsce - sporządza własny ranking szkół w regionie - uzasadnia wybór szkoły |
|
Przed pierwszą rozmową o pracę |
- wymienia źródła informacji o ofertach pracy - wymienia dokumenty potrzebne w poszukiwaniu pracy - wie, jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej - wie, jakie informacje są istotne podczas rozmowy kwalifikacyjnej - pisze ofertę pracy, CV, list motywacyjny - określa swoje mocne i słabe strony - dokonuje samooceny własnych osiągnięć - rozumie, że dokumenty, ich jakość i wygląd są ważną informacją na temat kandydata |
- sporządza listę potencjalnych pracodawców w środowisku lokalnym - formułuje pytania, które pracodawca może zadać w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej - formułuje własne pytania do pracodawcy |
|
Korupcja i szara strefa w gospodarce |
- wyjaśnia pojęcia : „ korupcja”, „ szara strefa”, - wymienia mechanizmy powstawania korupcji - wymienia metody zwalczania korupcji - wymienia skutki korupcji - wymienia zawody szczególnie zagrożone korupcją - wymienia etyczne i nieetyczne zachowania uczniów - wymienia przyczyny podejmowania pracy w |
- wymienia źródła informacji o korupcji - charakteryzuje uwarunkowania historyczne korupcji na polskim rynku - ocenia rolę państwa w zapobieganiu korupcji - ocenia politykę państwa wobec „ szarej strefy” - podaje konkretne przykłady korupcji - ocenia postawy Polaków wobec zjawiska korupcji i „ szarej strefy” |
